Μπορούν να υπάρξουν δασικές πόλεις;

 Νίκος Μπελαβίλας (διδάσκει Πολεοδομία στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο)

Σε μία καταστροφή σαν την προχθεσινή, αν επιτρέπεται να είναι κανείς ψύχραιμος, να αντέχει, να αναλύσει νηφάλια, οφείλει να ψάξει ξανά για τις αιτίες. Ταυτόχρονα να σκεφτεί την επομένη μέρα. Τι συνέβαινε στα δασοσκεπή και παράκτια προάστια πριν από τη μεγάλη πυρκαγιά, τι θα ακολουθήσει;

Ας συμφωνήσουμε πρώτα στη λέξη «προάστια». Η Ραφήνα, το Μάτι, το Ζούμπερι, η Νέα Μάκρη, ο Μαραθώνας, οι Άγιοι Θεόδωροι, η Κινέτα δεν είναι μικροί παραθεριστικοί οικισμοί, χωριουδάκια με λίγα σπίτια και ανθρώπους μέσα στη φύση, δίπλα στη θάλασσα, όπως ήσαν πριν από το 1960.

Δεν μιλάμε για χωριά διακοσίων – τριακόσιων κατοίκων, μέσα ή δίπλα στο δάσος, όπου χτυπάει η καμπάνα του συναγερμού, δίνεται εντολή στους κατοίκους να μείνουν στην κεντρική πλατεία για να σωθούν ή να εκκενώσουν. Μιλάμε για μεγάλες πόλεις. 20.000 κάτοικοι στη Ραφήνα και στο Πικέρμι χωρίς τους παραθεριστές, 16.000 στη Νέα Μάκρη, 12.000 στον Μαραθώνα.

Ο καλοκαιρινός πληθυσμός υπερβαίνει κατά πολύ τους 100.000 κατοίκους στην «κόκκινη» περιοχή των πυρκαγιών ανατολικά της Πεντέλης. Ίσως μισό εκατομμύριο στις αντίστοιχες ζώνες σε όλη την Αττική. Τέτοιες πόλεις θέλουν μέρες, να εκκενωθούν με ασφάλεια.

Η αθηναϊκή επέκταση μέσα στα δάση

Είναι όλος ο πολύποδας της αστικής διάχυσης, η αθηναϊκή επέκταση του τελευταίου τετάρτου του 20ού αιώνα που βρίσκεται μέσα σε αυτή την «κόκκινη» ζώνη∙ οι παρυφές των Γερανείων, της Πάρνηθας, της Πεντέλης, της Λαυρεωτικής, όλη η ακτή του νότιου Ευβοϊκού, του δυτικού Σαρωνικού.

Η μεγάλη ώθηση δόθηκε στη διάρκεια της δικτατορίας. «Πρότυποι» και συνεταιριστικοί διαφόρων τύπων οικισμοί ή άλλοι αυθαίρετοι χωρίς καμία νομιμοποίηση γεννήθηκαν στα δάση. Μετά το 1975 και ακόμη περισσότερο μετά το 1983 η πολεοδομική νομοθεσία έγινε πιο αυστηρή απαγορεύοντας τη δόμηση μέσα στα πεύκα. Όμως η αναμενόμενη προαστιοποίηση της Αθήνας βρήκε διέξοδο εκεί.

Με την ανοχή δημάρχων, βουλευτών και τη βοήθεια διεφθαρμένων κρατικών υπαλλήλων η δόμηση συνεχίστηκε. Μία ολόκληρη οικονομία στήθηκε. Από την άλλη πλευρά στελέχη των πολεοδομικών διευθύνσεων και λίγοι στρατευμένοι δασάρχες προσπαθούσαν να σώσουν το περιαστικό πράσινο της Αθήνας, αλλά και να πουν ότι αυτά τα προάστια δεν είναι βιώσιμα. Απειλούνταν, θεωρούνταν γραφικοί, εμμονικοί.

Θυμηθείτε το στερεότυπο που ακούμε σε καφενεία, σε τηλεοράσεις ή και στη Βουλή για μία από τις δύο δήθεν μεγάλες πληγές της διοίκησης: τα δασαρχεία (η άλλη είναι η αρχαιολογία). Είναι συγκλονιστική η προχθεσινή συνέντευξη της επιθεωρήτριας περιβάλλοντος Μαργαρίτας Καραβασίλη για τις πιέσεις προς τα στελέχη του ΥΠΕΧΩΔΕ τη δεκαετία του 1980 προς όσους προσπαθούσαν να σταματήσουν την αυθαίρετη δόμηση, και στο σήμερα κατεστραμμένο Μάτι. Τελικά το Μάτι μετετράπη σε ένα οικιστικό μπουρλότο που κάποια στιγμή άναψε.

Όλο αυτό το γεωγραφικό τόξο χτίστηκε ενώ τα δάση καίγονταν. Οι συνεχείς πυρκαγιές στην ζώνη των ορεινών όγκων της Αττικής ξεσπούν κάθε καλοκαίρι εδώ και σαράντα χρόνια. Μετά από κάθε καταστροφή έρχεται η ρυμοτομία των καταπατητών. Η πυρκαγιά ως πολεοδόμος της νέας Αθήνας. Ακολουθεί η ανέγερση λίγων λαϊκών κατοικιών και πολλών ακριβών επαύλεων. Αρχίζει η πίεση για ένταξη στο σχέδιο πόλης. Τα δάση ξαναφυτρώνουν. Τα προάστια ανάμεσά τους. Οι παραθεριστές απολαμβάνουν τα πεύκα, τη θέα και τη θάλασσα σε ακριβά οικόπεδα. Ώς την επόμενη πυρκαγιά, οπότε θα ξανακουστεί η κραυγή: «Τι κάνει το κράτος;».

Στην περιοχή της σημερινής καταστροφής 21.000 στρέμματα καλύπτουν οι αυθαίρετοι οικισμοί σε δάση του Μαραθώνα, της Ραφήνας, του Πικερμίου. 90.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων έχουν εκχερσωθεί εκεί τις τελευταίες δεκαετίες με νόμιμο ή παράνομο τρόπο. Σε ολόκληρη την Αττική εκτός λεκανοπεδίου η έκταση τέτοιων αυθαιρέτων προαστίων ανέρχεται σε ιλιγγιώδη μεγέθη.

Υπάρχει δασική πόλη;

Εκκρεμεί η πρώτη ερώτηση: Μπορεί να χτιστεί ένας οικισμός μέσα σε δάσος;

Η απάντηση είναι ναι υπό προϋποθέσεις. Υπάρχουν μικροί δασικοί οικισμοί, κατασκηνώσεις, ξενώνες, καταφύγια, παρατηρητήρια, μονοπάτια. Δεν υπάρχουν δασικές πόλεις. Δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να συνυπάρξει μία πόλη τέτοιας έκτασης, όπως τα αττικά προάστια, τέτοιου πληθυσμού, τέτοιας πυκνότητας με το μεσογειακό πευκόδασος. Ή το δάσος θα καταστραφεί ή η πόλη.

Σε πιθανό σχόλιο πως στη δυτική ακτή των ΗΠΑ, στο Λος Άντζελες και το Χόλιγουντ, βλέπουμε αυτό το μοντέλο προαστίου, θα πρέπει να συμπληρώνουμε ότι το βλέπουμε συχνά – πυκνά φλεγόμενο να εκκενώνεται, με πολλούς νεκρούς. Μάλλον δεν είναι αυτό το πρότυπο πόλης που θα θέλαμε.

Αυτό το εύφλεκτο, όμορφο αλλά ξερό δάσος στα μεσογειακά γεωγραφικά πλάτη έχει έναν φυσιολογικό κύκλο φωτιάς. Καίγεται μια – δυο φορές σε κάθε αιώνα και αναγεννάται. Η πόλη χτίζεται για πολλές γενιές, όχι για πενήντα χρόνια. Χρειάζεται δρόμους, λεωφόρους, πλατείες, δημόσιες εγκαταστάσεις, από σχολεία έως πυροσβεστικούς σταθμούς, από γήπεδα έως κέντρα υγείας. Γι’ αυτό η συνύπαρξη είναι αδύνατη.

Όπως επομένως ένα αστικό σύμπλεγμα δεν μπορεί να χτιστεί επάνω σε έναν ορεινό χείμαρρο, ελπίζοντας ότι ο χείμαρρος δεν θα ξεχειλίσει ποτέ, δεν μπορεί να χτιστεί με σαθρά κτήρια, ελπίζοντας ότι δεν θα γίνει ποτέ σεισμός, έτσι μία πόλη δεν μπορεί να έχει για στέγη την πράσινη κόμη των πυκνών δένδρων, τα κλαδιά και τις πευκοβελόνες ούτε για έδαφος πουρνάρια και σχίνα ελπίζοντας ότι αυτά δεν θα ανάψουν ποτέ. Το επιχείρημα που φορές ακούγεται, «αφήστε τον κόσμο να χτίσει μέσα στο πράσινο γιατί έτσι προστατεύεται», κάηκε πριν από λίγες μέρες στο Μάτι.

Τι να κάνουμε

Εκκρεμεί η δεύτερη ερώτηση: Πώς τα βάζει μία κυβέρνηση με χιλιάδες ιδιοκτήτες; (Ας αφήσουμε προς στιγμήν τους κερδοσκόπους στην άκρη). Εδώ η απάντηση δεν είναι τεχνική, είναι πολιτική:

Υπάρχουν λίγες στιγμές στην Ιστορία που γίνονται μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Λειτουργούν καταλυτικά αλλάζοντας νομοτέλειες, στερεότυπα και παθογένειες. Γίνεται χωρίς να έρθει ο κόσμος τα πάνω κάτω; Ναι, γίνεται! Υπήρξαν τέτοιες στιγμές:

* Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επέβαλε παντού την υποχρέωση να εκδίδεται οικοδομική άδεια για τα κτίσματα και να εφαρμόζεται οικοδομικός κανονισμός. Ώς τότε τα σπίτια χτίζονταν με μία έγκριση του τοπικού αστυφύλακα όπου να ‘ναι.

* Όταν ο Αντώνης Τρίτσης επέβαλε κάθε πόλη, κάθε επέκτασή της να έχει μελετημένο πολεοδομικό σχέδιο. Ώς τότε αρκούσε ένα τοπογραφικό σχέδιο ενός κτηματομεσίτη και μία υπογραφή ενός υπουργού.

* Όταν μετά τους σεισμούς της Καλαμάτας, της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας συνειδητοποιήθηκε ότι δεν μπορεί να επιβιώσει η σύγχρονη Ελλάδα χωρίς αντισεισμικά κτήρια. Επιβλήθηκε ένας από τους καλύτερους αντισεισμικούς κανονισμούς στον κόσμο.

Ας κρατήσουμε τούτο. Από τότε κανείς εργολάβος, κανείς ιδιοκτήτης, κανείς μηχανικός δεν διανοείται να «κλέψει σίδερα», παρότι η αντισεισμική θωράκιση κοστίζει πολύ. Έτσι ένας σεισμός δεν αφήνει πια πίσω του εκατοντάδες νεκρούς και γκρεμισμένα κτήρια όπως συνέβαινε άλλοτε.

Με λίγα λόγια, υπήρξαν επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν σε κρίσιμες στιγμές. Είναι η στιγμή!

Και η τρίτη ερώτηση: Τι θα γίνει με τους υπάρχοντες αυθαίρετους οικισμούς; Είναι βέβαιο ότι πρέπει να αλλάξουμε το συνολικό πρότυπο. Να θυμόμαστε σε λίγα χρόνια ότι αφορμή για τη μεγάλη μεταρρύθμιση στην πολεοδομική πολιτική ήταν η εκατόμβη στο Μάτι της Αττικής.

Ας πούμε την αλήθεια. Οι περιοχές αυθαιρέτων δεν μπορούν να ισοπεδωθούν ούτε να δημευθούν άπειρες περιουσίες. Όμως δεν είναι παράλογο να παγώσουν στην κατάσταση που βρίσκονται, σε καθεστώς υψηλών περιορισμών. Ανάλογο καθεστώς υπάρχει στους παραδοσιακούς οικισμούς και δεν αμφισβητείται από κανέναν.

Σημαίνει ειδικός χωρικός σχεδιασμός, περιορισμένη δόμηση κατοίκησης και μόνο, απαγόρευση επεκτάσεων, κατεδάφιση περιφράξεων, ρυμοτομία. Μεγάλοι δρόμοι, υποδομές ασφαλείας, διέξοδοι διαφυγής, δίκτυα πυρόσβεσης. Μαζί με πραγματικά εφαρμοστέα και ρεαλιστικά σχέδια έκτακτης ανάγκης. Δεν μιλώ για τα αυτονόητα, τα φράγματα θανάτου, τις μάντρες στη θάλασσα. Αυτές μπορούν και πρέπει να πέσουν τώρα, εν θερμώ. Η κοινή γνώμη θα χειροκροτήσει.

Να τελειώνουμε με τη Μεταποίτευση!!!

 Αγγελος Τσέκερης

Όλες αυτές οι φωνές, που για δικούς της λόγους η καθεμία ζητούν “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” επί της ουσίας εννοούν “Να ξεμπερδεύουμε με τη δημοκρατία”. Γι' αυτό είναι σημαντικό να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορική μνήμη της Μεταπολίτευσης και να μένει πάντοτε ανοιχτή και ζωντανή η συζήτηση για περισσότερη και καλύτερα εδραιωμένη δημοκρατία στον τόπο μας. Στην κατεύθυνση αυτής ακριβώς της προσπάθειας βρίσκεται και η σημερινή αναδημοσίευση του πρώτου μεταπολιτευτικού φύλλου της “Αυγής”

Η Μεταπολίτευση του 1974 συνοδεύεται από μια σειρά θεσμικές τομές που σηματοδότησαν, όχι μόνο το πέρασμα από τη δικτατορία στη δημοκρατία, αλλά το τέλος του μετεμφυλιακού κράτους. Οι τομές αυτές είναι: η κατάργηση του αναγκαστικού Νόμου 509/47 που έθετε εκτός νόμου το ΚΚΕ και όλες τις κομμουνιστικές οργανώσεις, η κατάργηση της βασιλείας και, αργότερα, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Παράλληλα, ο Κ. Καραμανλής κατάφερε να θέσει τον στρατό οριστικά εκτός πολιτικής, ενώ επί Ανδρέα Παπανδρέου μπήκε τέλος σε κάθε μορφής ψυχολογική βία που ασκούσε το μετεμφυλιακό κράτος, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο.

Από τη στιγμή που οι μεταβολές αυτές εμπεδώθηκαν στο πολιτικό μας σύστημα, τέλος της Μεταπολίτευσης δεν θα υπάρξει. Αυτό που πιθανόν να υπάρξει, κάποτε, είναι κάποιες θεσμικές τομές και κοινωνικές μεταβολές αντίστοιχες με αυτές που συνέβησαν τότε. Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι αντικείμενο πολιτικών εξαγγελιών και επικοινωνίας. Το κρίνει η Ιστορία.

*

Παρότι η πτώση της χούντας αποδείχτηκε μοιραία για το παρακράτος που κυβερνούσε τη χώρα από την εποχή του Εμφυλίου, το σύνθημα “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” δεν γεννήθηκε από την Ακροδεξιά. Αποτελεί σύλληψη των “εκσυγχρονιστών” της σημιτικής περιόδου, που από το 1996 έως το 2004 επιδίωκαν να προωθήσουν σκληρές νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, γεγονός που τους έφερνε σε σύγκρουση με την ιστορική βάση του ΠΑΣΟΚ. Γι' αυτούς, “να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” σήμαινε ότι η χάραξη της πολιτικής έπρεπε να περάσει πλέον στους τεχνοκράτες και δεν μπορούσε να είναι αντικείμενο ούτε κοινωνικής διαβούλευσης, ούτε διεκδικήσεων. Μόνο έτσι μπορούσε να προωθηθεί η περίφημη “ευελιξία”, δηλαδή η κατάργηση, συνολικά, του πλέγματος κοινωνικής και εργασιακής προστασίας. Για τους υποστηρικτές της γραμμής αυτής, “μεταπολίτευση” ήταν κυρίως οι κρατικοδίαιτοι συνδικάλες με την επαναστατική φρασεολογία, η μονίμως διαμαρτυρόμενη Αριστερά και το πελατειακό κράτος στο οποίο μέχρι τότε είχε στηριχτεί η εξουσία τους.

Αλλά, παράλληλα, “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” σήμαινε ότι δεν υπήρχαν πια αντιθέσεις Αριστεράς - Δεξιάς, ότι έπρεπε να επιδειχτεί ρεαλιστική ανοχή στους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία ή στην παράδοση του Οτσαλάν, ότι η παράδοση της κοινωνίας στον αισχρότερο κερδοσκοπικό φιλελευθερισμό ήταν περίπου νομοτελειακή, ότι έπρεπε να καταργηθεί η κοινωνική ασφάλιση για τους νέους εργαζόμενους και να ιδιωτικοποιηθεί το Δημόσιο, ότι με το πρόσχημα της αναστάτωσης που προκαλούν οι ολιγάριθμες και χωρίς αιτία διαδηλώσεις έπρεπε να απαγορευτούν οι μαζικές διαδηλώσεις με αιτία.

*

Σήμερα, το “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” έχει πάρει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Αποτελεί πλέον σύνθημα της Ακροδεξιάς, η οποία, αφού ξεπλύθηκε από τον Σαμαρά, εγκαταστάθηκε για τα καλά στο κέντρο της Νέας Δημοκρατίας. Στο στόχαστρό τους βρίσκονται η “ιδεολογική ηγεμονία” και το “ηθικό πλεονέκτημα” της Αριστεράς. Κατά την άποψή τους, τα δύο αυτά χαρακτηριστικά συνδέονται με τη Μεταπολίτευση, καθώς εμφανίστηκαν το 1974, όταν η Αριστερά επανήλθε νόμιμα στο πολιτικό προσκήνιο, περιβεβλημένη με το τεράστιο ηθικό κύρος που είχε αποκτήσει έπειτα από δεκαετίες δημοκρατικών αγώνων και διώξεων. Παρά τις σοβαρές αντιφάσεις της Αριστεράς, δεν καταφέρνουν να αμφισβητήσουν ούτε την ιδεολογική της ηγεμονία, ούτε το ηθικό της πλεονέκτημα. Γιατί η ιδεολογική ηγεμονία που πολεμούν ανήκει επί της ουσίας στη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη, αξίες τις οποίες η Αριστερά υπηρέτησε σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της.

Όσο δε για το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς, κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει ή να το υπονομεύσει, εκτός από την ίδια την Αριστερά. Αυτοί το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να προσπαθούν να το συμψηφίσουν με το τεράστιο δικό τους ηθικό έλλειμμα. Έλλειμμα που συνοδεύει την εξουσία της Δεξιάς στον τόπο σε κάθε της βήμα, από την εποχή του Παπάγου, μέχρι την εποχή του Σαμαρά, από τα Λίμπερτι μέχρι τη Siemens και τη Novartis, από τη βία και τη νοθεία του '61 και τις “καρφίτσες” μέχρι το ξέπλυμα της Χρυσής Αυγής. Ηθικό έλλειμμα το οποίο είναι καταδικασμένοι να κουβαλάνε μέχρι να μπορέσουν να κάνουν μια ριζική ανανέωση του πολιτικού τους προσωπικού και ένα πραγματικό άνοιγμα στις δημοκρατικές αξίες.

*

Η ακροδεξιά ιδεοληψία οδηγεί μοιραία στον ιστορικό αναθεωρητισμό. Δειλά - δειλά, στη συστημική Δεξιά πληθαίνουν οι απόψεις που κάποτε οι ειλικρινείς δεξιοί δημοκράτες θα ντρέπονταν ακόμα και να ακούσουν: επί χούντας κοιμόμασταν με ανοιχτά παράθυρα. Η χούντα έφτιαξε δρόμους. Υπήρχε οικονομική ανάπτυξη και δεν έκλεβαν. Η χούντα δεν πείραξε κανέναν. Το Πολυτεχνείο στήθηκε από τον Ιωαννίδη. Οι νεκροί του Πολυτεχνείου είναι ψέμα. Η Μεταπολίτευση έφερε χάος και αναρχία στους δρόμους και υπονόμευσε τη βιομηχανική ανάπτυξη του τόπου. Και κοντά σ' αυτά, ένα αναμάσημα των μετεμφυλιακών ιδεολογημάτων για τον εγκληματικό χαρακτήρα του ΕΑΜ, τον προδοτικό ρόλο του ΚΚΕ, τους σφαγείς Βελουχιώτη, Μπελογιάννη κ.λπ., την ηθική αποκατάσταση των βασανιστών της Μακρονήσου και των βασανιστών της χούντας.

Έτσι, γι' αυτούς, το “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” σημαίνει παλινόρθωση της επίσημης μετεμφυλιακής και χούντικής ιδεολογίας, την οποία το 1974 εκπροσωπούσε μόνο ο Ελεύθερος Κόσμος του Σάββα Κωνσταντόπουλου, αλλά σήμερα εκφράζουν οι χουντικοί που βρίσκονται στην ηγεσία της Ν.Δ., όπως ο Μ. Βορίδης και ο Αδ. Γεωργιάδης, ακολουθούμενοι από πληθώρα μεσαίων στελεχών, οπαδών και ιστοσελίδων. Η συμπάθεια και η συγκίνηση που εκδηλώθηκαν για τα πρόσωπα του Ντερτιλή και του Παττακού με αφορμή τον θάνατό τους είναι ενδεικτικές αυτού του ιστορικού αναθεωρητισμού.

*

Όλες αυτές οι φωνές, που για δικούς της λόγους η καθεμία ζητούν “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση” επί της ουσίας εννοούν “Να ξεμπερδεύουμε με τη δημοκρατία”. Γι' αυτό είναι σημαντικό να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορική μνήμη της Μεταπολίτευσης και να μένει πάντοτε ανοιχτή και ζωντανή η συζήτηση για περισσότερη και καλύτερα εδραιωμένη δημοκρατία στον τόπο μας.

Γιατί δεν πρέπει να μειωθούν οι συντάξεις

Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι «η απόφαση (21/6/2018) του Eurogroup διασφαλίζει τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, αναφέροντας ότι η Ελλάδα εξέρχεται από τα προγράμματα έχοντας εξαλείψει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες»

Των Σάββα Γ. Ρομπόλη - Βασίλειου Γ. Μπέτση

Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι «η απόφαση (21/6/2018) του Eurogroup διασφαλίζει τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, αναφέροντας ότι η Ελλάδα εξέρχεται από τα προγράμματα έχοντας εξαλείψει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες». Παράλληλα, το ΔΝΤ επιμένει «στην αναγκαιότητα περαιτέρω περικοπής των συντάξεων από 1/1/2019, προκειμένου ο δείκτης συνταξιοδοτικές δαπάνες προς ΑΕΠ να διαμορφωθεί στο ανώτερο όριο (16% του ΑΕΠ) μέχρι το 2060, σημειώνοντας ότι οι εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις και τα υψηλά πλεονάσματα αποτελούν εμπόδια για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας». 

Κατά συνέπεια, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν επιβάλλονται ή όχι οι περαιτέρω μειώσεις των συντάξεων από την 1.1.2019. Διερευνώντας αναλυτικά τα σχετικά στατιστικά (πληθυσμός, προσδόκιμο όριο ζωής, ηλικία συνταξιοδότησης κ.λπ.) και οικονομικά (ΑΕΠ, ποσοστό απασχόλησης, επίπεδο μισθών, πληθωρισμός, δημόσια έσοδα - δαπάνες, ποσά αποπληρωμής χρέους, κ.λπ.) στοιχεία, με τη μεθοδολογία των χρηματοροών, αποδεικνύεται με τεκμηριωμένο τρόπο, όπως εξάλλου αποτυπώνεται στα διαγράμματα 1 και 2, ότι οι συντάξεις (κύριες και επικουρικές) δεν πρέπει να μειωθούν περαιτέρω από 1.1.2019 στη χώρα μας.

Πράγματι, από το Διάγραμμα 1 προκύπτει ότι ο δείκτης συνταξιοδοτικές δαπάνες προς ΑΕΠ, χωρίς τις μειώσεις των συντάξεων την 1/1/2019, παραμένει σε επίπεδα χαμηλότερα του 16% του ΑΕΠ. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η μη εφαρμογή των μειώσεων των συντάξεων το 2019, όπως αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 1, επηρεάζει ανοδικά τη συνταξιοδοτική δαπάνη, κυρίως την περίοδο 2020-2032, χωρίς όμως να υπερβαίνει το επίπεδο του 16% του ΑΕΠ. Από το 2032 μέχρι το 2060, παρατηρείται ότι είτε με τις μειώσεις είτε χωρίς τις μειώσεις των συντάξεων, ο δείκτης έχει την ίδια τιμή.

 Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι από το 2030 και μετά θα έχουν συνταξιοδοτηθεί όλοι οι λεγόμενοι παλαιοί ασφαλισμένοι, θα έχει αποβιώσει ο μεγαλύτερος αριθμός των σημερινών συνταξιούχων και οι νέοι πια συνταξιούχοι θα συνταξιοδοτούνται με τον Ν. 4387/2016. Αυτό σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος νόμος θα εφαρμόζεται για 15 έτη, θα λαμβάνει υπόψη για τις συντάξιμες αποδοχές τον μέσο όρο των μισθών όλων των ετών ασφάλισης και οι συντελεστές αναπλήρωσης θα είναι σημαντικά χαμηλότεροι. Παράλληλα, η έρευνά μας αναφέρεται και σε έναν επιπλέον δείκτη, ο οποίος συνίσταται στο άθροισμα της κρατικής συμμετοχής στη δαπάνη για συντάξεις και του ετήσιου ποσού αποπληρωμής του χρέους προς το ΑΕΠ.

Ο δείκτης αυτός εξετάσθηκε για δύο περιπτώσεις: στη πρώτη περίπτωση θεωρήθηκε ότι θα εφαρμοστούν οι μειώσεις των συντάξεων την 1.1.2019 και στη δεύτερη περίπτωση ότι δεν θα εφαρμοστούν οι μειώσεις των συντάξεων την 1.1.2019. Ως ποσά των δόσεων για το χρέος, έχουν ληφθεί υπόψη αυτά που προκύπτουν μετά την απόφαση του Eurogroup και ως ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θεωρείται 1% κατά μέσο όρο από το 2023 μέχρι το 2060. Από την επεξεργασία και ανάλυση (Διάγραμμα 2) αυτών των δεδομένων προκύπτει ότι για το έτος 2019 ο δείκτης αυτός στην περίπτωση της μείωσης των συντάξεων θα έχει τιμή 12,2% του ΑΕΠ, ενώ χωρίς τις μειώσεις των συντάξεων θα έχει τιμή 13,5% του ΑΕΠ, αντίστοιχα για το 2020 θα είναι 8,1% του ΑΕΠ με τις μειώσεις των συντάξεων και 9,4% του ΑΕΠ χωρίς τις μειώσεις των συντάξεων και το 2060 θα είναι 9,2% του ΑΕΠ με τις μειώσεις των συντάξεων και 9,2% του ΑΕΠ χωρίς τις μειώσεις των συντάξεων.

Κατά συνέπεια, και από τις δύο μεθοδολογικές προσεγγίσεις της έρευνάς μας προκύπτει ότι δεν θα πρέπει να μειωθούν περαιτέρω οι συντάξεις από 1.1.2019 στη χώρα μας, δεδομένου ότι χωρίς τις μειώσεις των συντάξεων: α) ο δείκτης συνταξιοδοτικών δαπανών προς ΑΕΠ καθ' όλη την περίοδο 2019-2060 δεν υπερβαίνει το όριο του 16% του ΑΕΠ και β) ο δείκτης του αθροίσματος της ετήσιας κρατικής συμμετοχής στη συνταξιοδοτική δαπάνη και του ετήσιου ποσού για αποπληρωμή του χρέους προς το ΑΕΠ διαμορφώνεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 10% του ΑΕΠ, ποσοστό το οποίο δεν συνιστά εμπόδιο για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Κι αυτό γιατί διαμέσου του πολλαπλασιαστή των συντάξεων θα διευρυνθούν οι όροι αναπαραγωγής και ανάκαμψης της πραγματικής οικονομίας και ως εκ τούτου θα αποτραπούν οι υφεσιακές επιπτώσεις της μείωσης των συντάξεων και η επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των συνταξιούχων.

* Ο Σάββας Γ. Ρομπόλης είναι ομότιμος καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου και ο Βασίλειος Γ. Μπέτσης είναι υποψήφιος διδάκτωρα Παντείου Πανεπιστημίου

Πάγωμα οφειλών στον παλιό ΟΑΕΕ

Ανεξάρτητα εάν κάποιος θεωρεί επιτυχία ή όχι την πρόσφατη συμφωνία του Eurogroup, εκεί που όλοι συμφωνούν είναι ότι η χώρα κέρδισε χρόνο. Χρόνο που θα αποδειχθεί πολύτιμος ανάλογα με τις κινήσεις...

Ανεξάρτητα εάν κάποιος θεωρεί επιτυχία ή όχι την πρόσφατη συμφωνία του Eurogroup, εκεί που όλοι συμφωνούν είναι ότι η χώρα κέρδισε χρόνο. Χρόνο που θα αποδειχθεί πολύτιμος ανάλογα με τις κινήσεις που θα επιλεγούν για το επόμενο διάστημα, ώστε να δημιουργήσουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, σε βαθμό τέτοιο ώστε να υπερκαλύπτονται οι ανάγκες πλεονασμάτων και να υπάρξει χώρος για ελαφρύνσεις στα φορολογικά βάρη και στις εισφορές.

Στο πλαίσιο αυτό, επίσης όλοι συμφωνούν ότι θα είναι καθοριστικός ο ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των ελεύθερων επαγγελματιών, της ραχοκοκαλιάς της οικονομίας τα προηγούμενα χρόνια.

Με δεδομένα όμως τα χρέη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δημιουργήθηκαν στα χρόνια της οικονομικής κρίσης προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, το όλο  εγχείρημα μοιάζει σαν να ζητάμε από αθλητές δρόμου να καταφέρουν επιδόσεις ολυμπιακών αγώνων με βάρη στα πόδια, πράγμα αδύνατο.

Τι θα μπορούσε να γίνει για να ξεπεραστεί αυτό το "αδιέξοδο";

Όπως η χώρα κέρδισε χρόνο, ανάλογα θα πρέπει να δοθεί χρόνος και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, υλοποιώντας το πάγωμα των οφειλών που είχαν δημιουργηθεί μέχρι τις 31.12.2016 προς τον ΟΑΕΕ και που είχε εξαγγείλει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ το 2016, αλλά για τους γνωστούς τότε λόγους υπαναχώρησε, ενώ στο συγκεκριμένο μέτρο είχε δεσμευτεί και η αξιωματική αντιπολίτευση ότι θα το υλοποιήσει, όπως και άλλα κόμματα.

Μέτρο "που θα δώσει ανάσα σε εκατοντάδες χιλιάδες μικρούς και μεσαίους ελεύθερους επαγγελματίες που στενάζουν κάτω από το βάρος των χρεών", όπως επί λέξη είχε αναφέρει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ σχεδόν δύο χρόνια πριν, το 2016 και ήταν πάγιο αίτημα των θεσμικών εκπροσώπων των ελεύθερων επαγγελματιών, αλλά και απαίτηση των ιδίων που τα τελευταία χρόνια έχουν τη γνώση και τη δυνατότητα να αρθρώνουν αυτοδύναμα λόγο όταν και όπου απαιτείται.

Το πάγωμα των οφειλών που έχουν δημιουργηθεί μέχρι τις 31.12.2016 προς τον ΟΑΕΕ θα επιτρέψει σε πολλές χιλιάδες ελεύθερων επαγγελματιών έχοντας ασφαλιστική ικανότητα να επανακάμψουν και να επεκτείνουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες, με μόνη προϋπόθεση την πληρωμή των εισφορών από 1.1.2017 και μετά, αλλά και τη δυνατότητα σε αρκετούς απ' όσους οδηγήθηκαν σε λουκέτο να επαναδραστηριοποιηθούν αυξάνοντας τα έσοδα στον ΕΦΚΑ και στα δημόσια ταμεία.

Το 1/4 από τις 250.000 μικρές επιχειρήσεις που έκλεισαν τα χρόνια της κρίσης εάν επαναδραστηριοποιηθεί, αυτό θα σημαίνει αύξηση δημοσίων εσόδων, με ποσό ικανό να αντισταθμίσει το ποσό κατά το οποίο ζητούν να μειωθούν οι συντάξεις, ενώ παράλληλα θα σημαίνει και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε αυτή την κρίσιμη για τη χώρα μας περίοδο.

Το μέτρο αυτό, σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση ακατάσχετου επαγγελματικού λογαριασμού θα άρουν το πρόβλημα των κατασχέσεων σε τραπεζικούς λογαριασμούς λόγω παλιών οφειλών, γεγονός που εξωθεί πολλούς στη μαύρη οικονομία, στερώντας πόρους από τα δημόσια ταμεία.

Η ασφαλιστική ικανότητα αυτομάτως θα καθιστά δικαιούχους των παροχών υγείας του ΕΦΚΑ,  ανεξαρτήτως προηγούμενων οφειλών, όσους πλήρωναν τις εισφορές τους στον ΕΦΚΑ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, από τον οποίο χρηματοδοτούνται οι υπηρεσίας Υγείας και πρόνοιας που μέχρι τώρα χρησιμοποιούν όσοι ασφαλισμένοι είχαν παλιές οφειλές παρά το γεγονός ότι πλήρωναν τις εισφορές τους στον ΕΦΚΑ και ουσιαστικά υπάρχει επιβάρυνση του προϋπολογισμού άνευ λόγου, αφού οι εισφορές υγείας είναι αμιγώς ανταποδοτικές για συγκεκριμένες υπηρεσίες.

Εκτός όμως από τα οφέλη της οικονομίας από το συγκεκριμένο μέτρο, υπάρχει και μια άλλη διάσταση, ηθική και νομική, καθώς ένα σημαντικό μέρος των οφειλών αυτών ήδη αμφισβητούνται δικαστικά με χιλιάδες προσφυγές και μέχρι να αποφανθεί η Δικαιοσύνη είναι άδικο και ανήθικο τα ποσά των παράνομων αυτών χρεώσεων - οφειλών να επιβαρύνονται με τόκους και προσαυξήσεις. Η διάσταση αυτή μακροπρόθεσμα είναι ίσως σημαντικότερη, γιατί θα επαναφέρει το αίσθημα δικαίου και θα αποκαταστήσει τον κοινωνικό χαρακτήρα της δημόσιας ασφάλισης, στοιχεία απαραίτητα για να ενισχύσουν την κλονισμένη εμπιστοσύνη των ελευθέρων επαγγελματιών στο δημόσιο σύστημα ασφάλισης σε εποχές αμφισβήτησης και απαξίωσής του.

Επειδή αναφερθήκαμε προηγουμένως σε "παράνομες χρεώσεις", να εξηγήσουμε, για όσους ενδεχομένως δεν γνωρίζουν, ότι το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών δημιουργήθηκε από αντισυνταγματικές πρακτικές και συνοπτικά αναφέρουμε τρία βασικά σημεία από την επιχειρηματολογία των νομικών που ασχολούνται με τις προσφυγές:

1) Ενώ οι εισφορές του πρώην ΟΑΕΕ μέχρι και το 2009 αυξάνονταν ακολουθώντας την αύξηση της οικονομίας, έκτοτε και μέχρι και το 2016, παρά την τεράστια μείωση των εισοδημάτων των ελεύθερων επαγγελματιών λόγω της οικονομικής κρίσης, οι εισφορές παρέμειναν σταθερές αντί να μειωθούν. Το συγκεκριμένο αίτημα, μείωσης των εισφορών από το 2009 και μετά, έχει πάει ήδη στο ΣτΕ και αναμένεται να οριστεί ημερομηνία εκδίκασης.

2) Με τον προηγούμενο τρόπο υπολογισμού των εισφορών επί τεκμαρτών εισοδημάτων, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης, πλήρωναν τις ίδιες εισφορές επαγγελματίες με διαφορετικά πραγματικά εισοδήματα, κατά παράβαση της αρχής της ισότητας που, εκτός από θεμελιώδες άρθρο του συντάγματος, αποτελεί και στοιχείο του πολιτεύματος.

3) Όπως προαναφέρθηκε, με τον προηγούμενο τρόπο υπολογισμού των εισφορών, αυτές ήταν ποσοστό επί τεκμαρτών εισοδημάτων, χωρίς όμως να έχει το συνταγματικό του δικαίωμα ο ασφαλισμένος να τα αμφισβητήσει, κατά παράβαση αποφάσεων του ΣτΕ και των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων για το θέμα των αμάχητων τεκμηρίων που έχουν  κριθεί ως αντισυνταγματικά, γιατί στερούν το συνταγματικό δικαίωμα δικαστικής προστασίας του πολίτη.

Όμως η στέρηση της δικαστικής προστασίας κάθε άλλο παρά συνάδει σε ευρωπαϊκό κράτος δικαίου, θυμίζοντας πρακτικές αυταρχικών καθεστώτων σε χώρες του τρίτου κόσμου και προφανώς θα κριθεί ως αντισυνταγματική στα δικαστήρια.

Οι προαναφερόμενες αδικίες έχουν κατ' επανάληψη αναγνωριστεί από την Πολιτεία -στην αιτιολογική έκθεση του νέου ασφαλιστικού, σε δηλώσεις του αρμόδιου υφυπουργού, σε επίσημα δελτία Τύπου του υπουργείου και αλλού-, χωρίς όμως μέχρι στιγμής να υπάρξουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να γίνει επανυπολογισμός των εισφορών κλάδου σύνταξης για τα χρόνια της κρίσης σύμφωνα με τα πραγματικά εισοδήματα των ασφαλισμένων.

Επίσης, ένα μέρος των οφειλών είναι από τις εισφορές του κλάδου Υγείας που συνέχιζε να χρεώνει ο ΟΑΕΕ σε όσους ασφαλισμένους του είχαν οφειλές, για υπηρεσίες όμως που δεν τους παρείχε, αφού σύμφωνα με το καταστατικό του έχαναν την ασφαλιστική ικανότητα. Κι εδώ έχουμε την παγκόσμια ίσως πρωτοτυπία, ευτελισμού κάθε έννοιας δικαίου, να έχει αναγνωρίσει η Πολιτεία, με το άρθρο 73, του Νόμου 4486/2017 ότι όσοι δεν είχαν ασφαλιστική ικανότητα μέχρι 4.4.2016 ήταν αποκλεισμένοι από δωρεάν παροχές Υγείας, αλλά να έχουν χρεωθεί ως οφειλές τα ποσά των εισφορών για τις υπηρεσίες που ήταν αποκλεισμένοι.

Από τα προηγούμενα γίνεται σαφές ότι το μέτρο του παγώματος των οφειλών επιβάλλεται να επανέλθει και μάλιστα επικαιροποιημένο, ώστε η κυβέρνηση να αποκαταστήσει τις αδικίες που η ίδια έχει αναγνωρίσει, με επανυπολογισμό των εισφορών της περιόδου της κρίσης σύμφωνα με τα πραγματικά εισοδήματα των ασφαλισμένων οφειλετών, λόγω αντισυνταγματικότητας του προηγούμενου τρόπου υπολογισμού και αφού αφαιρεθούν οι οφειλές εισφορών κλάδου Υγείας μέχρι τις 4.4.2016. Παράλληλα, θα πρέπει να θεσμοθετηθεί ο ακατάσχετος επαγγελματικός λογαριασμός, για να  μπορούν όσοι έχουν οφειλές να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία και να επανέλθουν στην υγιή οικονομία χωρίς τον φόβο των κατασχέσεων σε χρήματα που είναι για πληρωμές προμηθευτών, ασφαλιστικές εισφορές και άλλες πάγιες ανάγκες της επιχείρησής τους.

Ο επανυπολογισμός των εισφορών της περιόδου της κρίσης και η αφαίρεση των οφειλών εισφορών Υγείας στους ασφαλισμένους οφειλέτες θα ανοίξουν τον δρόμο συνταξιοδότησης στην πλειονότητα όσων πληρούν τα κριτήρια, αλλά λόγω υπέρβασης του ορίου των 20.000 οφειλών έχουν βρεθεί σε ομηρεία, στερούμενοι στοιχειωδών πόρων επιβίωσης στην τρίτη ηλικία.

Στο θέμα αυτό, μετά την ενοποίηση όλων των ταμείων, απαιτείται να εφαρμοστεί η αρχή της ίσης μεταχείρισης και να ισχύσουν και για τους ελεύθερους επαγγελματίες, οι αποφάσεις και τα πορίσματα  της Ολομέλειας Ελεγκτικού Συνεδρίου, του Συνήγορου του Πολίτη και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που έχουν αποφανθεί για περιπτώσεις δημοσίων υπαλλήλων ότι η στέρηση σύνταξης είναι μέτρο επαχθές και αντισυνταγματικό.

Με δεδομένο ότι από το 2011 και μετά η αναλογική σύνταξη του ασφαλισμένου υπολογίζεται σύμφωνα με τις εισφορές που έχει καταβάλει στην διάρκεια του εργασιακού του βίου, θα πρέπει να αρθεί το όριο οφειλών και να αποδοθούν οι συντάξεις αναλογικά στους δικαιούχους που αυτή τη στιγμή υπερβαίνουν τις 50.000 και η Πολιτεία τους αντιμετωπίζει τιμωρητικά, σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Ντροπή είναι ο ελάχιστος χαρακτηρισμός για τη συλλογιστική όσων στερούν τη σύνταξη σε ανθρώπους που προσέφεραν επί δεκαετίες με τους φόρους και τις εισφορές τους, για να συντηρείται ένα κράτος τέρας που τώρα τους στερεί το δικαίωμα να επιβιώσουν.

Αξίζει, πιστεύουμε, να σημειωθεί ότι η εμμονή να αναζητούνται οφειλές βάσει εισφορών υπολογισμένων σε τεκμαρτά εισοδήματα που ποτέ δεν εισέπραξαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες ουσιαστικά συνιστά δήμευση περιουσιών με τα επακόλουθα κοινωνικά προβλήματα και δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για τους λόγους και τα συμφέροντα που εξυπηρετεί διαχρονικά μια κάστα κρατικοδίαιτων Μανδαρίνων, οι οποίοι συστηματικά νομοθετούν τον θάνατο της μικρομεσαίας  επιχειρηματικότητας, εκτός κι αν το κάνουν από άγνοια των συνθηκών της πραγματικής οικονομίας, οπότε είναι καιρός να πάνε σπίτι τους να τα εφαρμόσουν κι όχι στην πλάτη όσων καθημερινά μοχθούν για να τρέφεται η ιερή αγελάδα του δημόσιου τομέα.

Τέλος, και με αφορμή το πρόσφατο νομοσχέδιο για διαγραφή οφειλών σε περιπτώσεις παράλληλης ασφάλισης, απαιτούνται ξεκάθαροι κανόνες για όλους και όχι μόνο για ορισμένες προνομιούχες ομάδες και η δυνατότητα εναλλακτικών επιλογών, ώστε να μπορεί ο ασφαλισμένος να διαγράφει τον χρόνο που αδυνατεί να αποπληρώσει στον δεύτερο φορέα και να του αποδίδεται αναλογικά σύνταξη για τον πληρωμένο χρόνο, χωρίς κατώτατο όριο ετών ασφάλισης.

Βαγγέλης Αχιλλόπουλος, συντονιστής διαδικτυακής Κίνησης Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων "ΟΑΕΕ Δράση τώρα!"
Αντώνης Καλοθέου, πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Άργους
Μαίρη Καμπράνη, πρόεδρος Δ.Σ.  Συλλόγου Αλληλεγγύης Ασφαλισμένων ΟΑΕΕ Ν. Ημαθίας "ΔΙΕΚΔΙΚΩ"
Γιάννης Κουφού, πρόεδρος Συλλόγου Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Νοτίου Αιγαίου
Τάσος Κωστόπουλος, ταμίας Δ.Σ. "ΔΙΕΚΔΙΚΩ"
Γιάννης Μανιάτης, συντονιστής της Κίνησης Ασφαλισμένων "Συμπράττω" (*)
Όθων Μουρμούρης, πρόεδρος ΟΕΒΕ Δράμας, εκλεγμένος στη ΓΣΕΒΕΕ
Αλέξανδρος Οικονομίδης, μέλος Ινστιτούτου Ενδογενούς Παραγωγικής Ανασυγκρότησης - ΙΝΕΠΑ
Γρηγόρης Παππάς, αντιπρόεδρος Δ.Σ. "ΔΙΕΚΔΙΚΩ"
Γιώργος Παπασπυρόπουλος, συντονιστής "ΟΑΕΕ Δράση τώρα!"
Χριστίνα Τζιοβάρα, πρόεδρος Ενιαίου Συλλόγου Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Ν. Θεσπρωτίας
Κωνσταντίνος - Σπυρίδων Φουντής, τ. πρόεδρος Πανελλήνιας Συντονιστικής Συλλόγων Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ
Χρήστος Φραγκοτζής, γραμματέας Δ.Σ. "ΔΙΕΚΔΙΚΩ"
Νικόλαος Χαβέλης, πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Ξυλοκάστρου
Μαίρη Χρονοπούλου, πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Αιγίου

(*) ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΕΙΜΈΝΟΥ: Γιάννης Μανιάτης

Το «χαράτσι» που φοβάται ο ΣΕΒ και τα «φέσια» των εργολάβων

Γ. Γιαννόπουλος

Με αφορμή τις αντιρρήσεις στην επιβολή κανόνων στο καθεστώς των εργολαβιών και των υπεργολαβιών

«8.400 ευρώ πρόσθετο χαράτσι για κάθε μικρομεσαία επιχείρηση»: Το διαβάζεις και λες, δε μπορεί, αυτοί οι δογματικοί μαρξιστές που κυβερνούν θα επινόησαν πάλι κάποια ρύθμιση για να πλήξουν την υγιή επιχειρηματικότητα, την ώρα μάλιστα που «πουλάνε» το παραμύθι της εξόδου από τα μνημόνια και της ανάπτυξης.
Πρόκειται για τον υπότιτλο της ανακοίνωσης του ΣΕΒ, ο οποίος, προφανώς από αγωνία για τις «μικρομεσαίες επιχειρήσεις», καλεί την κυβέρνηση «να αποσύρει άμεσα τις διατάξεις του Υπουργείου Εργασίας για τις εργολαβίες-υπεργολαβίες»
Τι είναι όμως αυτό το περίφημο “χαράτσι” το οποίο, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, «θα δυσχεράνει τη λειτουργία του επιχειρηματικού περιβάλλοντος»;
Διαβάζουμε λίγο παρακάτω, στην ίδια ανακοίνωση: «με βάση το νέο πλαίσιο και υπολογισμούς του ΣΕΒ, επί πραγματικών δεδομένων, προκύπτει ότι κατά μέσο όρο μια αναθέτουσα επιχείρηση μεσαίου μεγέθους θα πρέπει να απασχολήσει ένα έμπειρο στέλεχος της περίπου 9 ημέρες πλήρους απασχόλησης το μήνα, απλά και μόνο για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του νομοσχεδίου. Λαμβάνοντας δε υπ’ όψιν το μέσο ετησιοποιημένο κόστος (αμοιβές μόνον) του στελέχους αυτού, προκύπτει ετήσιο κόστος 8.400 € για ΚΑΘΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ (sic) αποκλειστικά και μόνο για την συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του νομοσχεδίου».
Αν δεν έγινε κατανοητό, κάθε επιχείρηση, όχι μόνο φυσικά οι «μεσαίου μεγέθους» (;) αλλά και οι μεγάλες, οι οποίες αναθέτουν ένα έργο σε εργολάβο, κάνουν κατάχρηση στις εικονικές εργολαβίες), θα είναι υποχρεωμένες, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου που ο ΣΕΒ καλεί να πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων, να μεριμνούν για την καταβολή οφειλόμενων αποδοχών, ασφαλιστικών εισφορών και τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης, αλλά για την αποζημίωση σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και την εφαρμογή των μέτρων υγείας και ασφάλειας.
Αν, δηλαδή, η τρίτη εταιρεία αθετήσει κάποια από τις υποχρεώσεις της, η επιχείρηση που της ανέθεσε το (εκάστοτε) έργο θα έχει την ευθύνη για την τήρηση της νομιμότητας απέναντι στα δικαιώματα των εργαζομένων, για τους οποίους δεν ψελλίζει σχεδόν τίποτα ο ΣΕΒ (ταξική πάλη το έλεγαν οι παλιοί).
Και για να κάνει αυτή την επίβλεψη, προκειμένου να μη βρεθεί υπόλογη απέναντι στους εργαζόμενους και το νόμο, η επιχείρηση που έχει αναθέσει ένα έργο θα απασχολεί (και θα πληρώνει μάλιστα κανονικά!), άκουσον – άκουσον, «ένα έμπειρο στέλεχός της», το οποίο θα ελέγχει αν η «εργολαβική» εταιρεία τηρεί τα συμφωνηθέντα.
Γιατί σε εισαγωγικά το «εργολαβική». Διότι, όπως «ξεχνάει» να αναφέρει ο ΣΕΒ, κυρίως οι μεγάλες εταιρείες (κινητής τηλεφωνίας, ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, κ.α.) «δανείζονται», στην πραγματικότητα προσωπικό από αυτού τους είδους τις εταιρείες, ικανοποιώντας τον διακαή τους πόθο να απασχολούν εργαζόμενους που δεν ανήκουν σε σωματείο, δεν καλύπτονται από συλλογική σύμβαση, μετατρέπονται εύκολα σε μερικής απασχόλησης, απολύονται πανεύκολα και ξαναπροσλαμβάνονται με χειρότερους όρους, αν χρειαστεί.
Αυτή την πρακτική, δηλαδή «την ανάθεση σε τρίτους-εξωτερικούς συνεργάτες», χαρακτηρίζει ο ΣΕΒ, στην ίδια ανακοίνωση, «πάγια και εξαιρετικά διαδεδομένη πρακτική της αγοράς».
Πράγματι, έτσι είναι και για αυτόν τον λόγο το υπουργείο Εργασίας επιχειρεί να βάλει ένα «φρένο» στην πρακτική αυτή, αναγκάζοντας ουσιαστικά τους εργολάβους και τους υπεργολάβους να αναλάβουν τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους εργαζόμενους.
Οι εταιρείες αυτές, εμφανίζονται ως εταιρείες παροχής υπηρεσιών που είναι σε θέση να υλοποιήσουν έργα σε πολλούς και διαφορετικούς κλάδους και τομείς της οικονομικής σφαίρας. Η ίδια εταιρεία διατείνεται ότι είναι σε θέση να αναλάβει έργα Πληροφορικής, Τραπεζικού Τομέα, Τομέα Ασφαλιστικών εταιρειών, έργα φύλαξης, κ.α.
Η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική και σίγουρα απέχει πολύ από την εικόνα της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, η οποία, κατά τον ΣΕΒ, απειλείται από τις νομοθετικές παρεμβάσεις του υπουργείου: Οι εταιρείες εργολάβοι, που αναλαμβάνουν τα «έργα», λειτουργούν ως μεσάζοντες μεταξύ εργαζόμενου και πραγματικού εργοδότη και προσλαμβάνουν υπαλλήλους, οι οποίοι εργάζονται από την πρώτη ημέρα στις εγκαταστάσεις της Τράπεζας ή της ασφαλιστικής εταιρείας και οι οποίοι εργάζονται υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση των στελεχών της Τράπεζας.
Οι εταιρείες-εργολάβοι δεν ασκούν επίβλεψη του έργου, γιατί, πολύ απλά, δεν μπορούν. Είναι φύσει αδύνατο μία εταιρεία να έχει τεχνογνωσία σε πεδία τόσο διαφορετικά όσο η Πληροφορική, ο τομέας Καλλυντικών και Φαρμάκων, ο τομέας Ασφαλιστικών εταιρειών, ο Τραπεζικός τομέας κ.α. Οι εταιρείες αυτές δεν ασκούν έλεγχο πάνω στη παρεχόμενη εργασία για τους ίδιους λόγους. Πρόκειται, τελικά, για εικονικούς εργολάβους που αναλαμβάνουν εικονικές εργολαβίες, εξ΄’ ου και τα εισαγωγικά στη λέξη εργολαβικές.

Αν ο ΣΕΒ ζητεί μία «λύση», ώστε οι επιχειρήσεις να γλιτώσουν τοπροαναφερθέν “χαράτσι”, μία πρώτη (προς τις επιχειρήσεις) απάντηση  θα ήταν: «σταματήστε τις εικονικές εργολαβίες, ώστε να πάψει και η ανάγκη “επίβλεψης” των εργολάβων»!
Αν, πάλι, φαίνεται μεγάλο το “χαράτσι”, το οποίο ο ΣΕΒ προϋπολογίζει με μεγάλη δόση αυθαιρεσίας, θα ήταν καλό να μας δώσει στοιχεία και για τα αναρίθμητα «φέσια» που έχουν «υποστεί» κατά καιρούς χιλιάδες εργαζόμενοι σε εργολαβικές εταιρείες, για τους οποίους μέχρι σήμερα δεν λογοδοτούσε ο πραγματικός εργοδότης τους.
Σε επικοινωνία με συνδικαλιστές του τραπεζικού κλάδου, στον οποίο οι αυθαιρεσίες κατά του «δανειζόμενου προσωπικού» αποτελούν χρόνια πληγή για τα εργασιακά δικαιώματα, μαθαίνουμε ότι υπάρχουν πολύ πρόσφατα παραδείγματα με καθαρίστριες μεγάλης τράπεζας απλήρωτες επί 14 μήνες αλλά και εργαζόμενους στην φύλαξη άλλης τράπεζας, οι οποίοι έμειναν στον αέρα και απλήρωτοι/ες από εργολαβική εταιρεία, χωρίς φυσικά να δούμε καμία ένδειξη ανησυχίας από την πλευρά του ΣΕΒ.
Επί της ουσίας, η ανακοίνωση του ΣΕΒ και η επίκληση από μέρους του, του «διαχειριστικού κόστους» για τις επιχειρήσεις, στην πραγματικότητα φανερώνει την αλλεργία, από θέση αρχής, της εργοδοσίας σε οτιδήποτε (νομοθετική ρύθμιση, συνδικαλιστική παρέμβαση κ.λπ.) συμβάλλει λίγότερο ή περισσότερο στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Είπαμε, ταξική πάλη...

1 Σημειώνεται ότι, το υπουργείο Εργασίας απάντησε στον ΣΕΒ, ξεκαθαρίζοντας ότι η νομοθέτηση κανόνων για τις εργολαβίες θα προχωρήσει και τονίζοντας ότι «όσοι επιθυμούν "τυφλά σημεία" και "μαύρες τρύπες" στα εργατικά δικαιώματα, όσοι θέλουν εργαζόμενους πολλών ταχυτήτων για τη μεγιστοποίηση του κέρδους τους θα δυσαρεστηθούν».
Σε νέα ανακοίνωσή του, ο ΣΕΒ, επανέρχεται στο ζήτημα αναφέροντας:

Όσα αναφέρει το Υπουργείο Εργασίας στην απάντησή του προς τον ΣΕΒ για το ζήτημα των εργολαβιών-υπεργολαβιών αποτελούν, δυστυχώς, συνθήματα και όχι επιχειρήματα επί των συγκεκριμένων προβλημάτων, που διεξοδικά θέσαμε στα υπομνήματα και την ανακοίνωσή μας. 
 

Θα επανέλθουμε όμως στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής διαδικασίας την επόμενη εβδομάδα, με αναλυτικά παραδείγματα, ως προς τις σοβαρές στρεβλώσεις που το εν λόγω νομοσχέδιο θα επιφέρει στην αγορά με την ψήφισή του
 

Μέχρι τότε ας μας απαντήσει το Υπουργείο Εργασίας: πρώτον, γιατί εξαιρεί το Δημόσιο από αυτό το «καλό» σύστημα προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων που εισηγείται στη Βουλή; Και δεύτερον, πότε θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή η αποτυχημένη απόπειρα διαχείρισης των υπερωριών, που ψήφισε πριν ένα χρόνο;
 

Δυστυχώς, η προχειρότητα στη νομοθέτηση ακυρώνει τελικά τον στόχο του Υπουργείου για προστασία των εργαζομένων, ενώ δημιουργεί πρόσθετα βάρη και προβλήματα στις επιχειρήσεις.