Νεοφιλελευθερισμός και ισχυρά συμφέροντα οι σταθερές της κυβέρνησης

 Γιάννης Δραγασάκης βουλευτής Δυτικού Τομέα της Αθήνας

Πλέον δεν υπάρχει χώρος για αυταπάτες ως προς τις κατευθύνσεις της πολιτικής Μητσοτάκη - Ενώ εμείς παραλάβαμε από την κυβέρνηση του κ. Σαμαρά μια χώρα σε τέλμα και αδιέξοδο, η ανάκαμψη της οικονομίας που πετύχαμε και τα αποθέματα που δημιουργήσαμε αναδεικνύουν σημαντικές δυνατότητες και επιτέλους υπάρχει κάτι να «μοιραστεί»

Από την κυβερνητική αλλαγή έως σήμερα η Ν.Δ. κυβερνούσε κατά βάση με τον προϋπολογισμό που είχε ετοιμάσει η προηγούμενη κυβέρνηση. Ο προϋπολογισμός λοιπόν του 2020 έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι αποτελεί τον πρώτο προϋπολογισμό που καταρτίστηκε από τη νέα κυβέρνηση και αποτυπώνει πλήρως την πολιτική της.

Μετά και την ψήφιση λοιπόν του Προϋπολογισμού, δεν υπάρχει χώρος για αυταπάτες ως προς τις κατευθύνσεις της κυβερνητικής πολιτικής. Βεβαίως, η κυβέρνηση της Ν.Δ. είναι κατά κάποιον τρόπο τυχερή, διότι για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες μια κυβέρνηση παραλαμβάνει από την προηγούμενη όχι καμένη γη και άδεια ταμεία, αλλά πλεονάσματα και ισχυρά αποθέματα για θωράκιση έναντι εξωγενών κινδύνων.

Όμως δεν είναι μόνο τα αποθέματα αλλά και η ανοδική τάση, η δυναμική της οικονομίας. Όπως έδειξαν και τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το δεύτερο τρίμηνο του 2019 η οικονομία αυξανόταν με ρυθμό 2,8%, σε επίπεδο δηλαδή ίσο με τον στόχο του Προϋπολογισμού για το 2020. Η επίδοση αυτή όχι μόνο εκθέτει με ηχηρό τρόπο την καταστροφολογία της Ν.Δ. όταν ήταν αντιπολίτευση, αλλά δημιουργεί και ένα προηγούμενο με το οποίο η κυβέρνηση καλείται να αναμετρηθεί κι αν όχι να το ξεπεράσει, τουλάχιστον να το φτάσει το 2020.

Έτσι ενώ εμείς παραλάβαμε από την κυβέρνηση του κ. Σαμαρά μια χώρα σε τέλμα και αδιέξοδο, η ανάκαμψη της οικονομίας που πετύχαμε και τα αποθέματα που δημιουργήσαμε αναδεικνύουν σημαντικές δυνατότητες και επιτέλους υπάρχει κάτι να «μοιραστεί».

Μια βασική αντίφαση

Και αυτή είναι μια βασική αντίφαση του Προϋπολογισμού του 2020 αλλά και συνολικά της κυβερνητικής πολιτικής από εδώ και πέρα. Ενώ υπάρχουν σήμερα μεγαλύτερες δυνατότητες, η κυβέρνηση αυτή περικόπτει αντί να διευρύνει όσα εμείς κάναμε υπέρ των αδυνάτων. Και το ερώτημα είναι εύλογο. Αφού η οικονομία πάει καλύτερα, γιατί δεν κάνουν πιο γενναίες και δίκαιες φοροελαφρύνσεις και γιατί δεν αυξάνουν τις δαπάνες για Παιδεία, Υγεία και κοινωνικό κράτος; Γιατί, αντίθετα, μειώνουν τις δαπάνες για την πρόνοια κατά 400 εκατ. μετά από τεσσεράμισι χρόνια συνεχούς αύξησης; Γιατί καταργούν τη 13η σύνταξη; Γιατί κόβουν προγράμματα απασχόλησης νέων επιστημόνων;

Η απάντηση προφανώς βρίσκεται στις νεοφιλελεύθερες συντεταγμένες της πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης, στις δεσμεύσεις της στα ισχυρά συμφέροντα που τη στηρίζουν, σε λάθη που απορρέουν από αυτά.

Άνιση και άδικη ανακατανομή των φορολογικών βαρών

Το πρώτο λάθος της κυβέρνησης είναι ότι δεν προχώρησε σε μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων, όπως εμείς είχαμε σχεδιάσει και ανακοινώσει να κάνουμε από το 2020. Ο κ. Μητσοτάκης είχε δύο επιλογές. Η πρώτη ήταν να υιοθετήσει τον σχεδιασμό της προηγουμένης κυβέρνησης και να αξιοποιήσει ένα μέρος των αποθεμάτων που είχαμε δημιουργήσει. Το πρωτογενές πλεόνασμα θα έμενε τυπικά στο 3,5%, αλλά στην πράξη η μία μονάδα θα επέστρεφε στους πολίτες και θα καλυπτόταν από το απόθεμα. Έτσι θα υπήρχε ευρύτερος δημοσιονομικός χώρος να αξιοποιηθεί για φορολογικές ελαφρύνσεις και ενίσχυση των κοινωνικών και αναπτυξιακών αναγκών.

Ο κ. Μητσοτάκης είχε και μια δεύτερη δυνατότητα: να ζητήσει τη μείωση των πλεονασμάτων κατά μία μονάδα λόγω αλλαγής των αντικειμενικών συνθηκών. Τα πλεονάσματα χρειάζονται για να πληρώνονται οι τόκοι του δημόσιου χρέους, όμως η αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού διεθνώς απαιτεί λιγότερους πόρους για την πληρωμή των τόκων για το δημόσιο χρέος, οπότε δεν είναι αναγκαίο πλέον το 3,5%. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, οι δαπάνες για τόκους ανέρχονται σε 5.180 δισ. Ευρώ, ενώ το πλεόνασμα σε 7,5 δισ. ευρώ. Άρα το πρωτογενές πλεόνασμα θα μπορούσε να είναι 2,5% αντί για 3,5%. Δυστυχώς, η κυβέρνηση δεν έθεσε καν το θέμα αυτό.

Επειδή ο κ. Μητσοτάκης δεν μείωσε τον στόχο για τα πρωτογενή πλεονάσματα είτε με τον έναν τρόπο είτε με τον άλλο, οι περιβόητες φοροελαφρύνσεις, που τόσες φορές εξήγγειλε προεκλογικά, έμειναν αόρατες για τη μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού. Το συνολικό φορολογικό βάρος δεν μειώνεται, αλλά αυξάνει και αναδιανέμεται. Ιδού οι αριθμοί από τον προϋπολογισμό: το 2019 το σύνολο των φορολογικών εσόδων του κράτους ήταν 51 δισ. και 392 εκατομμύρια ευρώ. Πόσα προβλέπονται για το 2020; 52 δισ. και 165 εκατ. ευρώ. Δηλαδή προβλέπεται αύξηση του φορολογικού βάρους κατά 773 εκατομμύρια ευρώ. Πού είναι λοιπόν η φορολογική ελάφρυνση σε συνολικούς όρους;

Το δεύτερο λάθος είναι χειρότερο από το πρώτο και αφορά τον άνισο και άδικο τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση μοίρασε τις περιορισμένες φοροελαφρύνσεις ανάμεσα στις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και ομάδες του πληθυσμού.

Πάνω από το μισό ποσό των φοροελαφρύνσεων, συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ, κατευθύνθηκε στη μείωση της φορολογίας στα κέρδη και τα μεγάλα εισοδήματα. Τι να μείνει για την υπόλοιπη κοινωνία;

Κι εδώ αναδεικνύεται ένα πρόβλημα προτεραιοτήτων. Πραγματικά η μέγιστη προτεραιότητα για την κυβέρνηση ήταν, αυτή την ώρα, η περαιτέρω μείωση κατά 50% της φορολογίας στα μερίσματα; Όταν δεν μειώνεται ούτε κατά 1% η φορολογία κοινωνικών ομάδων με μεγάλα προβλήματα;

Χωρίς σχέδιο και στρατηγική

Το τρίτο λάθος είναι η αυταπάτη ότι η μείωση της φορολογίας θα προσελκύσει επενδύσεις από το εξωτερικό. Αν ήταν έτσι, οι επενδύσεις θα κάλπαζαν στις γειτονικές μας χώρες, που έχουν πολύ χαμηλούς συντελεστές. Όμως το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο. Άλλωστε, μόλις δόθηκαν φορολογικές ελαφρύνσεις στα κέρδη, ο ίδιος ο ΣΕΒ είπε, ότι, για να αυξηθούν οι επενδύσεις, πρέπει να υπάρξουν ακόμη μεγαλύτερες φοροελαφρύνσεις, ενώ επανέλαβε τα περί ανάγκης μείωσης του εργατικού κόστους...

Όμως, όπως έγραψε πρόσφατα ένα ειδικός για το θέμα αυτό στην εφημερίδα “Καθημερινή”, «κανένα fund και καμία πολυεθνική με τα οποία συνεργάστηκα δεν αξιολόγησε μια πιθανή επένδυση στην Ελλάδα (ή άλλη χώρα) με κύριο γνώμονα τον ονομαστικό φορολογικό συντελεστή».

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με ευρήματα εμπειρικών εργασιών που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, η δραστική μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις -από περίπου 36% στα μέσα της δεκαετίας 1990 σε επίπεδα κάτω του 24% σήμερα κατά μέσο όρο- στην Ε.Ε. δεν φαίνεται να τροφοδότησε τους αναμενόμενους και σε διατηρήσιμη βάση υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Η ίδια διαπίστωση φαίνεται επίσης να ισχύει και στην περίπτωση της Ελλάδας. Η μείωση της εταιρικής φορολογίας από το 32% το 2005 στο 20% το 2012 συνέπεσε με μια περίοδο μη διατηρήσιμης οικονομικής μεγέθυνσης και διόγκωσης των «δίδυμων ελλειμμάτων» με αποτέλεσμα την οικονομική κατάρρευση.

Αντίθετα, με τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης, η επίδραση του φορολογικού συστήματος στην οικονομία δεν εξαρτάται μόνο από τους φορολογικούς συντελεστές, αλλά και από ολόκληρο το πλέγμα διατάξεων και διαδικασιών που συνεπάγεται η φορολογική νομοθεσία, από τη λειτουργία της φορολογικής διοίκησης, το σύστημα επίλυσης διαφορών, τη φοροδιαφυγή κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο των χωρών που προχώρησαν σε φορολογικές μεταρρυθμίσεις (σταδιακές ελαφρύνσεις) υλοποίησαν παράλληλα συμπληρωματικά υποστηρικτικά μέτρα που αφορούν το επιχειρηματικό περιβάλλον αντιμετωπίζοντας τις δομικές αδυναμίες.

Το τέταρτο λάθος είναι η προσδοκία της κυβέρνησης ότι η μείωση της φορολογίας φυσικών προσώπων θα αυξήσει την ιδιωτική κατανάλωση και θα οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ. Στο πλαίσιο της φορολογικής πολιτικής της κυβέρνησης χαμηλά και μεσαία εισοδήματα που παρουσιάζουν την υψηλότερη οριακή ροπή προς κατανάλωση αναμένεται να έχουν τα μικρότερα, έως αμελητέα, οφέλη από την εφαρμογή των νέων φορολογικών συντελεστών.

Το πέμπτο λάθος είναι η εγκατάλειψη της ολιστικής Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής που είχε αρχίσει να υλοποιεί η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι, το κενό αναπτυξιακής στρατηγικής που έχει η νέα κυβέρνηση καλύπτεται από αποσπασματικά μέτρα, πελατειακές ρυθμίσεις και λογικές του παρελθόντος. Σε μια εποχή τεχνολογικού άλματος και κλιματικής αλλαγής, η πολιτική της κυβέρνησης βρίσκεται σε πλήρη απόκλιση από τις αρχές της βιωσιμότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αναζητεί τις απαντήσεις στη φθηνή εργασία και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και όχι στην αξιοποίηση της γνώσης και στις δυνατότητες για παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Συνοψίζοντας, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ενώ η οικονομία έχει τις δυνατότητες να κινηθεί ανοδικά, η πολιτική της κυβέρνησης δημιουργεί αβεβαιότητες και σοβαρούς κίνδυνους. Έτσι, η όποια ανάκαμψη, αν σημειωθεί, δεν θα είναι διατηρήσιμη, θα είναι άνιση και ευάλωτη σε διεθνείς αναταράξεις.

Ο ασύμμετρος δικομματισμός και εμείς

Πάνος Κορφιάτης πρώην ειδικός γραμματέας ΣΕΠΕ 

 Για να προχωρήσουμε, λοιπόν, ας αρχίσουμε από τα βασικά, από την αντίφαση ανάμεσα στην ανάγκη να αλλάξουμε τα πράγματα και στη δυνατότητα μας να το κάνουμε, και ας προσπαθήσουμε να αναμετρηθούμε με αυτή την αντίφαση. Είναι ζήτημα όχι ιστορικής νομοτέλειας, αλλά επιλογής. Με μια υποσημείωση όμως. Τις αντιφάσεις σου και τα ελλείμματα σου επιλέγεις αν θα τα συζητήσεις και αν θα τα παλέψεις, δεν επιλέγεις όμως αν θα τα πληρώσεις.

Είναι κοινώς αποδεκτό πως μετά τις εκλογές του Ιουλίου όλο και πιο συχνά ακούμε για την επιστροφή ενός «νέου δικομματισμού ή διπολισμού». Όπως είναι φυσικό, ο πειρασμός να εντοπιστούν ομοιότητες και να επανέλθουν ερμηνευτικά σχήματα από την χρυσή περίοδο του ελληνικού δικομματισμού, συνειδητά ή ασυνείδητα, είναι διαδεδομένος.

Όμως, ανάμεσα στο τότε και το τώρα υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Τότε ο δικομματισμός βασίστηκε σε δύο συμμετρικές δυνάμεις, που ορίζονταν από ένα κοινό πλαίσιο διακυβέρνησης. Μετά από σχεδόν μια δεκαετία κρίσης κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το μνημόνιο έσπασε τον άξονα συμμετρίας και έδειξε ότι μια νέου τύπου διακυβέρνηση, ακραία νεοφιλελεύθερη και εντελώς πειθήνια στην εγχωρία ελίτ, είναι εφικτή. Η ταύτιση του συνόλου σχεδόν των οικονομικά ισχυρών με τη Νέα Δημοκρατία δείχνει ότι γίνεται και αλλιώς. Ο δικομματισμός λοιπόν είναι ασύμμετρος, τουλάχιστον προς το παρόν.

Η άλλη αιτία αυτής της ασυμμετρίας είναι το γεγονός ότι η ραγδαία ανισοκατανομή πλούτου και εξουσίας έκανε -και κάνει- εξαιρετικά δύσκολη την ενσωμάτωση των «χαμένων» με τους όρους του παρελθόντος. Αυτό, όχι συμπτωματικά, εξηγεί και κάτι ακόμα. Το ότι, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε γιατί συνδέθηκε με την προσδοκία μιας διαφορετικής Ελλάδας, έτσι και έχασε, γιατί δεν μπόρεσε να πραγματώσει την αλλαγή στο βαθμό που το είχε ανάγκη η κοινωνία και ο ίδιος.

Επομένως, για να προχωρήσουμε πρέπει να προσδιορίσουμε το βασικό ερώτημα: το πώς μπορούμε σήμερα να αλλάξουμε πραγματικά την κατάσταση. Το εγχειρίδιο του δικομματισμού του 2000 έχει αναμφισβήτητα παράξει πολλούς ειδικούς, αλλά καμία απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα.

Τέσσερις αναγκαίες παραδοχές

Αντίθετα, στοιχεία μιας τέτοιας απάντησης μπορούν να βρεθούν μέσα από μια κριτική αποτίμηση της πορείας του ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια. Ένας οργανισμός μπορεί να προχωρά και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας, όταν είναι σε θέση να μαθαίνει.

Πρώτον, καθοριστικός παράγοντας και στην νίκη και στην ήττα είναι το ποιος έχει την πρωτοβουλία. Αν και κυβέρνηση, χάσαμε την πρωτοβουλία, γιατί δεν καταφέραμε να κάνουμε πολιτική με βάση την κοινωνία και όχι ακολουθώντας τη διαχωριστική γραμμή που ήθελε να βάλει η αντιπολίτευση. Ασφαλώς δεν ήταν εύκολη υπόθεση σε συνθήκες επικοινωνιακής υπεροπλίας του αντιπάλου.

 Αυτό όμως που έχει σημασία τώρα είναι να ξαναμιλήσουμε πολιτικά για το ποια κοινωνία θέλουμε και να βρούμε το ένα από τα δύο συγκριτικά πλεονεκτήματα της Αριστεράς στην πολιτική: την ικανότητα της να χτίζει ατζέντα και πολιτική με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας.

Δεύτερον, το άλλο συγκριτικό πλεονέκτημα της Αριστεράς είναι η ικανότητα να μαθαίνει μέσα από την πολιτική και κοινωνική σύγκρουση. Κινούμαστε παράλληλα και στο επίπεδο της θεωρίας και της πράξης, ελάχιστη προσπάθεια κάνουμε όμως για να συνδέσουμε αυτά τα δύο. Για παράδειγμα, είναι εξαιρετικά χρήσιμο να διοργανωθεί ένα συνέδριο για τη διακυβέρνηση και την Αριστερά. Έπειτα, δεν έχουν γίνει αρκετά για να αποτιμηθεί συλλογικά η κυβερνητική εμπειρία, το τι λειτούργησε και τι όχι και γιατί. Η αδυναμία να μετατραπεί η συσσωρευμένη εμπειρία σε γνώση στερεί τη δυνατότητα να κάνεις πολιτική με ξεκάθαρο κριτήριο.

Τρίτον, κυριαρχεί σαν προτεραιότητα η ανάγκη για μαζικοποίηση και οικοδόμηση ενός συγχρόνου κόμματος. Ωστόσο, μια τέτοια συζήτηση γίνεται με στρεβλούς όρους, όταν δεν ξεκινά από το ότι δρούμε σε συνθήκες που η κομματική ένταξη είναι σε κάμψη. Η κάμψη αυτή οφείλεται στο ότι εκλείπουν σήμερα οι δυο βασικοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι οργανώνονται: η συμμετοχή σε μια πολιτική διαδικασία που μπορούν να επηρεάσουν και τα αποτελέσματα που φέρνει η συμμετοχή αυτή στην πορεία της κοινωνίας. Το να επιχειρηθεί οργανωτική ανασυγκρότηση που δεν έχει κεντρικά αυτά τα ζητήματα θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα με την προσπάθεια να κάνεις ομελέτα χωρίς να σπάσεις αυγά.

Τέταρτον, αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι η μεθοδολογία, ο τρόπος μέσα από τον οποίο παράγεται πολιτική. Όταν λέμε ότι η πολιτική μας έχει στο επίκεντρο την κοινωνία, σημαίνει και ότι μπορεί -όπως το έχει κάνει- να μετατρέπει τη συλλογική εμπειρία των εργαζομένων σε πολιτική ισχύ. Μια τέτοια διαδικασία, για να προχωρήσει, δυναμώνει αυτούς στους οποίους αναφέρεται και έχει σαν έγνοια το πώς η πολιτική μπορεί να γίνει λαϊκή υπόθεση. Χωρίς συνέχεια και συνέπεια σε αυτή την κατεύθυνση, ένας πολιτικός φορέας μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο μαζικός, αλλά δεν μπορεί να είναι κοινωνικά χρήσιμος.

Το βασικό ερώτημα: Η στρατηγική

Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε την «ατυχία» από την αρχή της διαδρομής του να είναι το πρώτο αριστερό κόμμα που διεκδίκησε να γίνει και έγινε κυβέρνηση στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Στο εγχείρημα του αυτό ήρθε αντιμέτωπος με όλες τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσει η Αριστερά στην κυβέρνηση και μάλιστα με ένα ιδεολογικό και θεωρητικό οπλοστάσιο σε μεγάλο βαθμό φθαρμένο. Κέρδισε και έχασε μάχες, ωστόσο η πυκνότητα και η ένταση της προηγουμένης δεκαετίας δεν του επέτρεψε να συζητήσει οργανωμένα τη στρατηγική του.

Με αυτό το δεδομένο μπορούμε να βάλουμε στην πραγματική της διάσταση τη συζήτηση για τη διεύρυνση. Το κυρίαρχο δεν είναι με ποιον συμμαχείς, αλλά γιατί και σε ποια κατεύθυνση. Με άλλα λόγια, ποια στρατηγική εξυπηρετείς. Είναι αυτονόητο στην πολιτική να προσπαθείς να καταλάβεις όλο τον χώρο που βρίσκεις ελεύθερο. Αυτό που δεν είναι αυτονόητο είναι το ποιος θα ηγεμονεύσει σε αυτή τη διαδικασία. Για αυτό είναι υπαρκτό το ερώτημα αν στο τέλος αυτής της διαδικασίας θα βρεθούμε με περισσότερες απαντήσεις για το μέλλον ή με επιστροφή στο παρελθόν.

 Γνωρίζουμε άλλωστε από παλιά ότι ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης δεν βρίσκεται στις προθέσεις, αλλά στην αδυναμία να δώσεις απαντήσεις με όρους Αριστεράς. Στην πολιτική το κενό στρατηγικής δεν σημαίνει απουσία της, αλλά ότι κάνεις πολιτική κάτω από την κυριαρχία της στρατηγικής του αντιπάλου. Αν μπορούσαμε να βάλουμε απλά μια διαχωριστική γραμμή με τη Νέα Δημοκρατία και να οριοθετήσουμε την πρόοδο από τη συντήρηση, χωρίς η ίδια η ζωή να μας βάζει κάθε μέρα την απαίτηση να γεμίσουμε με περιεχόμενο αυτούς τους όρους, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο εύκολα.

Αν στρατηγική είναι το πως αντιστοιχούμε τους στόχους με τα μέσα που έχουμε, πρέπει να έχουμε πρώτα από όλα καθαρό το που θέλουμε να πάμε: σε ένα νέο πολιτικό και κοινωνικό υπόδειγμα για την χώρα. Το οποίο όμως για να γίνει πράξη έχει προαπαιτούμενα. Χρειάζεται να προσδιορίσουμε τα όρια μιας τέτοιας προσπάθειας και τις συγκρούσεις που συνεπάγεται για να τα μετατοπίσουμε. Απαιτείται να ξαναδώσουμε τη μάχη στο ιδεολογικό επίπεδο, ειδικά σήμερα που ο αντίπαλος έχει δείξει μια εξαιρετική ικανότητα να μετατοπίζει την κοινωνία όχι μέσα από διακηρύξεις, αλλά από τον τρόπο που τη συνδέει με την καθημερινότητα. 

Είναι κρίσιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μπορούμε να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε την κοινωνία χωρίς να έχουμε ανάλυση για το ποια είναι η ελληνική κοινωνία το 2019 και πόσο διαφορετική την έκανε η κρίση. Επιβάλλεται όμως να αναβαθμίσουμε το πως λειτουργούμε σαν πολιτικός οργανισμός. Έλεγχος, σχεδιασμός, απολογισμός, είναι λέξεις οι οποίες ακόμα μένει να αποκτήσουν νόημα στο λεξιλόγιο του ΣΥΡΙΖΑ.

Τέλος, για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για στρατηγική συγκεκριμένα, πρέπει να κάνουμε κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα σε επαρκή βαθμό από καμία πολιτική δύναμη: να καταλάβουμε τι συνέβη το καλοκαίρι του 2015. Το κυρίαρχο συμπέρασμα είναι ότι, όταν βρεθείς στη θέση να περάσεις σαν πολιτική δύναμη από τις διακηρύξεις στην πράξη, θα βρεθείς σε θέση αδυναμίας, αν δεν έχεις οικοδομήσει τις προϋποθέσεις που συνεπάγονται τα καθήκοντα που βάζεις στον εαυτό σου. Οι οποίες δεν φτιάχνονται σε μια μέρα. Το να βρίσκεσαι στην αντιπολίτευση έχει πολλές απαιτήσεις. Μια από τις πιο βασικές είναι να κάνεις όσα ο πολιτικός χρόνος σου απαγορεύει, όταν είσαι κυβέρνηση.

Σαν κοινωνία αφήνουμε εξαιρετικά καθυστερημένα πίσω μας την οικονομική κρίση, αλλά όχι τις αίτιες που τη γέννησαν. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε εκδοχή της κανονικότητας, πολιτική ή κοινωνική, θα είναι ιδιαίτερα επισφαλής. Η αδυναμία των κλασικών συνταγών να δώσουν λύσεις για την πλειοψηφία της κοινωνίας, είτε στη νεοφιλελεύθερη είτε στην κεντροαριστερή εκδοχή τους, δεν λαμβάνει χώρα σε ένα πολιτικό σύστημα μηδενικού αθροίσματος.

 Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος δεν μετακινείται μόνο από τον ένα πόλο του πολιτικού συστήματος στον άλλο, υπάρχει και η επιλογή του κενού. Μια ρητή ή άρρητη στρατηγική που μένει στην αποδόμηση του αντιπάλου, χωρίς να βάζει την εναλλακτική προοπτική με όρους αξιοπιστίας, διατρέχει τον κίνδυνο να χάσει το βασικό εργαλείο για να αντιμετωπίσει αυτή την τάση. 

Το πόσο έξυπνα χρησιμοποίησε η Νέα Δημοκρατία την πόλωση είναι ένα πολύ χρήσιμο παράδειγμα. Και γιατί οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ σε μια πιο στενή απεύθυνση, κάνοντας τον να απαντά κυρίως στη ρητορική της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης και να βάζει σε δεύτερη μοίρα την εξήγηση του πολιτικού του σχεδίου στην κοινωνία.

Για να προχωρήσουμε, λοιπόν, ας αρχίσουμε από τα βασικά, από την αντίφαση ανάμεσα στην ανάγκη να αλλάξουμε τα πράγματα και στη δυνατότητα μας να το κάνουμε, και ας προσπαθήσουμε να αναμετρηθούμε με αυτή την αντίφαση. Είναι ζήτημα όχι ιστορικής νομοτέλειας, αλλά επιλογής. Με μια υποσημείωση όμως. Τις αντιφάσεις σου και τα ελλείμματα σου επιλέγεις αν θα τα συζητήσεις και αν θα τα παλέψεις, δεν επιλέγεις όμως αν θα τα πληρώσεις.

Ανοιγμα-δυνατός ιμάντας σύνδεσης με την κοινωνία

Αν δεν έχεις «μπετοναρισμένη» την οργάνωση και δεν εξασφαλίσεις την καθαρότητα και την ενιαία πολιτική σου πρόταση, δεν μπορείς να επανέλθεις στην κυβέρνηση για να υπηρετήσεις τα λαϊκά συμφέροντα

Του Γιώργου Κακαφίκα*

Τα κόμματα ιστορικά εκφράζανε τα συμφέροντα συγκεκριμένων τάξεων ή στρωμάτων. Στην πορεία, όσα παρέκκλιναν από την αρχική θέση (ΠΑΣΟΚ) εξαϋλώθηκαν. Άλλα, που στάθηκαν συνεπή στα συμφέροντα της αστικής τάξης που υπηρετούσαν (Ν.Δ.), επανάκαμψαν. Και άλλα, που διεύρυναν την επιρροή τους σε άλλα στρώματα (ΣΥΡΙΖΑ), ενισχύθηκαν. Αυτή τη διαστρωματική διεύρυνση ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να την αξιοποιήσει και οργανωτικά. Είτε υποτίμησε την οργανωτική ενδυνάμωση είτε επαναπαύθηκε στην «καθαρότητα» και στις δάφνες των παλιών δομών. Θυμίζει μια παλιά παράφραση κόμματος της Αριστεράς «λίγοι και καλοί». Έτσι, σε όλη την κυβερνητική θητεία οι οργανώσεις έμειναν κλειστές, άτονες, χωρίς πρωτοβουλίες. Προβληματικές στη λειτουργία τους, σιγά - σιγά κατέληξαν σε «κλειστά κλαμπ», «λέσχες παρεών»...

Δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις, να αφουγκραστούν τον παλμό της κοινωνίας. Τις αντιδράσεις της, τη δυσφορία της για κάποια μέτρα. Δεν μπόρεσαν να γίνουν οι ιμάντες της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ προς την κοινωνία. Να εξηγήσουν, να αναλύσουν, να διαμορφώσουν μια άλλη αντίληψη από αυτή που προσπαθούσε να περάσει το κατεστημένο με αιχμή του δόρατος το μιντιακό σύστημα. Δεν ήταν ποσοτικό ή αριθμητικό ότι δυστυχώς έμειναν στη «σιγουριά» του 3%.

Φάνηκε το χάσμα από την αρχή ανάμεσα στην κορυφή και στα μεσαία στελέχη και τη βάση. Η ηγεσία πάλευε με τα θηρία, προσπαθούσε με νύχια και με δόντια να βγάλει τη χώρα στο ξέφωτο και οι οργανώσεις «πετούσαν αετό».

Τι πιο τρανταχτή απόδειξη: η πανωλεθρία των εκλογών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.), η παντελής απουσία στο σύνολο σχεδόν των μαζικών φορέων (συνδικάτα, επιμελητήρια, αγροτικοί σύλλογοι κ.λπ.).

- Ποιος έχει την ευθύνη γι’ αυτό;

- Λογοδότησε κανείς γι’ αυτήν την ανυπαρξία στο μαζικό κίνημα; Πως θα περάσεις μια αριστερή πολιτική χωρίς να σε στηρίζει το μαζικό κίνημα στις συγκρούσεις σου με τα διάφορα κατεστημένα;

- Έγινε κάποια συζήτηση, κάποια ανάλυση, κάποια εκτίμηση;

- Είναι σε γνώση των κεντρικών οργάνων ότι στελέχη πρώτης γραμμής (Κ.Ε., Ν.Ε.) δεν στήριζαν αποφάσεις των οργανώσεων για τις εκλογές στην Τ.Α.;

- Πώς μπορεί να εξηγηθεί στις δημοτικές εκλογές η υποψηφιότητα που στήριζε ο ΣΥΡΙΖΑ να παίρνει 13%, στις περιφερειακές 19% και στις βουλευτικές 32%; Μακράν από την πραγματικότητα η απλουστευτική εξήγηση περί επιλογής προσώπων.

- Πώς μπορεί να προχωρήσει μια απόφαση, όταν τα ίδια τα στελέχη την υπονομεύουν;

- Σε τέτοια πρόσωπα μπορείς να εμπιστευθείς το νέο ξεκίνημα; Πρόσωπα που προωθούσαν προσωπικές τους επιλογές;

"Κλειστές παρέες"

Δεν νομίζω η αιτία να βρίσκεται μόνο στο «πέταγμα του χαρταετού»... Όπως ανέφερα πιο πάνω, δυστυχώς οι οργανώσεις εκφυλίστηκαν σε «κλειστά κλαμπ», «κύκλοι κλειστών παρεών», δημοσιοσχεσίτες, κυβερνητικοί παραγοντίσκοι, τοποθέτηση αχυρανθρώπων για τον καλύτερο έλεγχο...

Οι προσωπικές επιλογές δεν είχαν αφετηρία πολιτικές διαφωνίες ή διαφοροποιήσεις. Δυστυχώς, στον μικρόκοσμο που ζούμε, ήταν εμφανείς η προσωπική αντιδικία, η προσωπική επιβουλή -π.χ. να μην αναδειχθεί ο τάδε για να μην κοπεί ο δρόμος της ανέλιξής μου- και οι συμβιβασμοί με αντάλλαγμα κάποια μικροσυμφέροντα.

Ο Τσίπρας σωστά το επισήμανε το βράδυ των εκλογών, το ανέδειξε με τέτοιο εμφατικό τρόπο: το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτη φορά βραδιά των εκλογών προτάσσεται σ’ ένα κόμμα η οργανωτική ανασυγκρότησή του. Ενδεχόμενα, αν δεν υπήρχαν οι τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις στις 7 Ιούλη θα το είχε αναδείξει τη βραδιά των εκλογών της Τ.Α. και των ευρωεκλογών.

Αυτό το πατατράκ άλλαξε όλο τον σχεδιασμό, οδηγηθήκαμε σε πρόωρες εκλογές με το θλιβερό αποτέλεσμα την παλινόρθωση του κατεστημένου. Του κόμματος που είχε μεγάλες ευθύνες για τη χρεοκοπία της χώρας.

Ήταν ένα ηχηρό μήνυμα πρωτίστως στα στελέχη. Αλλά αυτά έκαναν πως δεν το άκουσαν. Πολλοί έγιναν αυτόματα «βασιλικότεροι του βασιλέως»... Θα ήταν πιο σώφρον, θα έδειχνε μια πιο υπεύθυνη, πιο καθαρή στάση η παραίτησή τους και το ξεκίνημα μιας νέας αρχής, έστω με μια «υπηρεσιακή», προσωρινή καθοδήγηση. Να χτιστεί ένα νέο κόμμα, που θα αγκαλιάσει και θα εκφράσει όλα τα στρώματα, όλες τις γενιές, κυρίως τις νέες, που είναι και το μέλλον. Να μπολιαστεί το νέο με το παλιό για να χτιστούν γερές βάσεις. Να μην γίνει μια αριθμητική αύξηση, να μην γίνει μια νέα πρόσθεση στο «κλειστό κλαμπ» και να γίνει πιο πολυμελές.

Το νέο άνοιγμα να φέρει την ανατροπή σε καθεστωτικές αντιλήψεις και συμπεριφορές, να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά και να γίνει ένας δυνατός ιμάντας σύνδεσης με την κοινωνία. Να ξεκινήσει ένας ουσιαστικός προσυνεδριακός διάλογος, να κατατεθούν απόψεις που θα επεξεργαστεί το επερχόμενο συνέδριο:

- Τι κόμμα θέλουμε και τι χρειάζεται η κοινωνία;

- Πώς θα γίνει η ενσωμάτωση των νέων μελών;

- Πώς θα αντιμετωπιστούν οι αντιθέσεις νέων - παλιών μελών;

- Πώς θα ανοιχτούν οι οργανώσεις στην κοινωνία;

- Πώς θα αφομοιωθεί πολιτικά αυτό το εγχείρημα; Οι όποιες πολιτικές διαφωνίες του παρελθόντος των νέων μελών δεν πρέπει να σταθούν εμπόδιο εφόσον σήμερα υιοθετούν την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ.

Ιδεολογικές συγχύσεις

Να αποσαφηνιστούν κάποιες πολιτικές και ιδεολογικές συγχύσεις περί πασοκοποίησης ή πασοκογένων και βέβαια κάποια παλιά οργανωτικά «αμαρτήματα» που δεν μπορούν να συνεχιστούν δημιουργώντας νέες συγχύσεις:

Ι. Υπάρχει μια λαθεμένη αντίληψη σύμφωνα με την οποία η Προοδευτική Συμμαχία ταυτίζεται με τους πασοκογενείς. Το κόμμα είναι ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία και δεν ξέρουμε ποιο όνομα θα δώσει το συνέδριο. Είναι αδόκιμος προσδιορισμός χωρίς επιστημονική βάση ο όρος «πασοκογενείς». Θεωρούνται άτομα που κάποτε ήταν στρατευμένοι σε έναν άλλο πολιτικό χώρο. Η παρέκκλιση της ηγεσίας σε συντηρητικές πολιτικές τους ανάγκασε ορθά και έντιμα να καταθέσουν τη διαφωνία τους και να αποχωρήσουν. Προσχώρησαν σε έναν συγγενή πολιτικό χώρο με ξεκάθαρη ιδεολογία και θέση στον αριστερό - προοδευτικό χώρο. Έκαναν το ουσιαστικό βήμα. Ξέκοψαν με το χθες, ξεκίνησαν μια νέα αρχή. Δεν μπορεί η κομματική προέλευση να έχει ταυτοτικά χαρακτηριστικά και να συνοδεύει τον καθένα στη νέα πορεία. Προσοχή όμως: υπάρχουν και οι καιροσκόποι. Αυτοί που άφησαν τις καρέκλες γιατί δεν τους πρόσφεραν αυτά που ήθελαν και τώρα ψάχνουν νέο «στασίδι».

ΙΙ. Υπάρχει μια οργανωτική παραδοξότητα: να υπάρχουν «κόμματα» μέσα στο κόμμα. Ομάδες, πλατφόρμες συνεδριάζουν, οργανώνουν συνδιασκέψεις που προσεγγίζουν οργανωτική αυτοτέλεια, δημοσιοποιούν θέσεις αντίθεσης, διαφωνίας παράλληλα με την κεντρική πολιτική γραμμή. Αυτές οι πρακτικές δεν οδηγούν σε σύγχυση, προβληματισμό και αμφισβήτηση στα μέλη;

Πώς τα βοηθάς να αποκτήσουν ιδεολογική πανοπλία όταν βομβαρδίζονται από αντιφατικές, ενίοτε αντίρροπες θέσεις καμουφλαρισμένες;

Αν δεν έχεις «μπετοναρισμένη» την οργάνωση και δεν εξασφαλίσεις την καθαρότητα και την ενιαία πολιτική σου πρόταση, δεν μπορείς να επανέλθεις στην κυβέρνηση για να υπηρετήσεις τα λαϊκά συμφέροντα.

Η πολυσυλλεκτικότητα είναι χαρακτηριστικό των αστικών κομμάτων, που η κάθε τάση εξυπηρετεί διαφορετικά συμφέροντα. Η Αριστερά εκφράζει τα ενιαία λαϊκά συμφέροντα.

Όμως, εκτός από τις οργανωτικές αδυναμίες, υπήρξε και επικοινωνιακό Βατερλώ. Εκτιμήσεις, αναλύσεις, παρεμβάσεις ελλειμματικές - λανθασμένες, που ανέτρεψαν όλον τον σχεδιασμό για εκλογές τον Οκτώβριο, με αποτέλεσμα οι πρόωρες εκλογές να φέρουν την παλινόρθωση του κατεστημένου στην πιο επιθετική του μορφή. Είναι από τα πιο σοβαρά ζητήματα...

Θα επανέλθουμε γι’ αυτά...

* Ο Γιώργος Κακαφίκας είναι μέλος της Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ Ημαθίας

Σκέψεις πάνω σε μια δημοσκόπηση

Του Άγγελου Τσέκερη

Την περασμένη Κυριακή και την περασμένη Τρίτη, η «Αυγή» δημοσίευσε, σε δύο συνέχειες, μια δημοσκόπηση της Palmos Analysis, που έγινε για λογαριασμό της ευρωκοινοβουλευτικής ομάδας της Αριστεράς. Μια προσεκτική ανάγνωση των ευρημάτων καταλήγει σε πολύ ενδιαφέροντα πολιτικά συμπεράσματα, ειδικά αυτή τη στιγμή, που ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο.

1. Η διεύρυνση

Από τη δημοσκόπηση γίνεται σαφές ότι η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ δεν ενδιαφέρει μόνο όσους τοποθετούνται στην Κεντροαριστερά, αλλά και αυτούς που τοποθετούνται στην Αριστερά. Στα ερωτήματα αν ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να καλύψει χώρο προς την Κεντροαριστερά και το Κέντρο, οι κεντροαριστεροί απαντούν κατά 66% θετικά και κατά 20% αρνητικά και οι αριστεροί κατά 47% θετικά και κατά 26% αρνητικά. Στο ερώτημα αν ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανοίξει τις πόρτες του σε νέα μέλη και στελέχη από το Κέντρο και την Κεντροαριστερά, οι κεντροαριστεροί απαντούν 77% θετικά και 10% αρνητικά, ενώ οι αριστεροί 54% θετικά και 10% αρνητικά. Όσο πιθανότερο θεωρεί κάποιος το να ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ, τόσο θετικότερα βλέπει τη διεύρυνσή του.

Είναι λοιπόν λάθος η εκτίμηση ότι οι αριστεροί επιθυμούν έναν ιδεολογικά καθαρό και περιχαρακωμένο ΣΥΡΙΖΑ. Αριστεροί και κεντροαριστεροί χρειάζονται ένα κόμμα που να τους εκφράζει και τους εμπνέει.

2. Οικονομία, ανεργία και κοινωνικό κράτος

Η ατζέντα της οικονομίας και του κοινωνικού κράτους φαίνεται ότι είναι το μεγάλο ατού του ΣΥΡΙΖΑ. Το γεγονός αυτό αναγνωρίζεται σε μεγάλο βαθμό ακόμα και από αυτούς που δεν ψηφίζουν ή δεν θεωρούν πιθανόν να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ στο μέλλον. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ενισχύσει όσο μπορεί περισσότερο τα δυνατά αυτά χαρακτηριστικά της πολιτικής του. Προγραμματικά, επικοινωνιακά, αλλά πρώτα και κύρια με πολιτική δράση στο πραγματικό πεδίο.

3. Μια ομάδα που ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προσέξει

Αυτοί που δεν ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές αλλά τον ψήφισαν στις βουλευτικές εκλογές αναδεικνύονται από τη δημοσκόπηση σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ομάδα. Σε σύγκριση με το σύνολο των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, είναι πιο απαιτητικοί, πιο αυστηροί και ίσως πιο επιφυλακτικοί απέναντι στο κόμμα. Έχουν επίσης αυξημένα κοινωνικά αντανακλαστικά. Η αντιστοίχιση του ΣΥΡΙΖΑ με το κριτήριο και τις απαιτήσεις αυτής της ομάδας ίσως θα πρέπει να είναι ένας από τους βασικούς ποιοτικούς στόχους της διεύρυνσης.

4. Αντιφασισμός, αντιρατσισμός και κλιματική αλλαγή

Αυτή η ομάδα φαίνεται να αναγνωρίζει το κοινωνικό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ, ζητάει όμως να ενισχυθούν και άλλα στοιχεία της πολιτικής του ατζέντας.

Το ένα είναι το μέτωπο κατά της Ακροδεξιάς, το οποίο θεωρούν πρώτη επιλογή με 7% έναντι 4% του συνόλου των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Το άλλο είναι το θέμα της κλιματικής αλλαγής (7% έναντι 2% του συνόλου). Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βεβαίως και τα δύο ψηλά στην ατζέντα του. Χρειάζεται να υπηρετήσει τα θέματα αυτά με μεγαλύτερη συνέπεια, συνοχή και επάρκεια και να συνδέσει όσο περισσότερο μπορεί την ταυτότητά του με τα θέματα αυτά.

Μιλώντας βέβαια για την κλιματική αλλαγή, προφανώς οι άνθρωποι δεν ζητούν λύση από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό που περιμένουν είναι περισσότερη ευαισθησία στα θέματα αυτά και μια πιο συνεπή αντιπαράθεση με το κυρίαρχο παραγωγικό και καταναλωτικό πρότυπο.

5. Αριστερές θέσεις και δυναμισμός

Από την έρευνα αποδεικνύεται ότι όλοι αυτοί που βλέπουν θετικά τη διεύρυνση προς το Κέντρο δεν επιθυμούν μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ σε κεντρώες πολιτικές θέσεις. Αντίθετα η υιοθέτηση πιο αριστερών ριζοσπαστικών θέσεων είναι πρώτη επιλογή όχι μόνο για τους αριστερούς (με ένα συντριπτικό 36%) αλλά και για τους κεντροαριστερούς (18% έναντι 17% που ζητούν περισσότερη μετριοπάθεια). Πιο ριζοσπαστικές θέσεις δεν σημαίνει ξύλινος πολιτικός λόγος, αλλά ένα πιο καθαρό μέτωπο απέναντι στον κοινωνικό συντηρητισμό.

Αυτό που ζητούν επίσης από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι δυναμικότερο πολιτικό λόγο. Είναι ο τρίτος ισχυρότερος λόγος που θα αποφάσιζαν να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, μετά από τις ριζοσπαστικότερες θέσεις και τον Μητσοτάκη. Δυναμικότερος πολιτικός λόγος δεν σημαίνει φραστική οξύτητα, αλλά περισσότερη ζωτικότητα.

6. Ανανέωση

Για τα κοινά που αυτοτοποθετούνται πέραν της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς και που κάθε άλλο παρά περιφρονούν τις ριζοσπαστικότερες θέσεις και τον δυναμικότερο λόγο, σοβαρός λόγος για να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν και η ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Η Αριστερά δεν έχασε ποτέ από την ανανέωση. Ο παραγοντισμός έχασε, αλλά αυτό είναι μια μεγάλη συζήτηση.

7. Απαισιόδοξοι φτωχοί, αισιόδοξοι πλούσιοι

Η έρευνα δείχνει ότι τα φτωχότερα στρώματα είναι απαισιόδοξα για τη βελτίωση της ζωής τους, ενώ τα πιο εύπορα αισιόδοξα. Η υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους στρέφει υποχρεωτικά τον ΣΥΡΙΖΑ στους απαισιόδοξους. Πρέπει να μετατρέψει την απαισιοδοξία τους σε όραμα για κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό δεν σημαίνει να τρομάξει τους αισιόδοξους. Αλλά να πείσει ότι η δίκαιη ανάπτυξη είναι πιο αισιόδοξη για όλους.

8. Νεαρές ηλικίες

Στην πρόθεση ψήφου, ο ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχεί πλήρως στην ηλικακή κατηγορία 17-35 (30% έναντι 20% της Ν.Δ.). Οφείλει να γίνει πιο νεανικό κόμμα. Και αυτό δεν συναρτάται μόνο με τα ποσοστά που παίρνει στις φοιτητικές εκλογές, αλλά με τη φυσιογνωμία του, τον πολιτικό του λόγο, τους ανθρώπους που τον εκπροσωπούν.

9. Προσφυγικό και Πρέσπες

Η γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ για ευρωπαϊκή λύση στο προσφυγικό έχει κυριαρχήσει πλήρως στους πολίτες. Στη γραμμή αυτή έχει συρθεί ο κ. Μητσοτάκης, όχι επειδή το ζητάει η πλειοψηφία, αλλά επειδή δεν υπάρχει άλλος τρόπος διαχείρισης - τα κλειστά σύνορα στους πρόσφυγες είναι ένα καλό ακροδεξιό λαϊκιστικό σύνθημα αλλά δεν μπορεί να υλοποιηθεί από την Ελλάδα. Λόγω του ρόλου που παίζουν τα ΜΜΕ, η πολιτική που υπερασπίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πλειοψηφική αλλά δεν είναι ηγεμονική. Είναι υποχρέωσή του να εξετάσει το πώς θα γίνονται ηγεμονικές οι ιδέες του στα σοβαρά ζητήματα.

Αντίθετα με το προσφυγικό, στις Πρέσπες είναι πολύ ισχυρή η αρνητική άποψη. Η Δεξιά είναι συμπαγής, ενώ αρνητικός είναι και ένας στους τρεις οπαδούς της Αριστεράς. Ο πόλεμος μίσους που εξαπέλυσε η Ν.Δ. και τα ΜΜΕ ως αντιπολίτευση υπήρξε τόσο επιτυχημένος, που σήμερα πλήττει ακόμα και την ίδια. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να υπερασπιστεί τις Πρέσπες μέσα στις ίδιες του τις γραμμές, αν θέλει να ανατρέψει αυτή την αντίληψη στην υπόλοιπη κοινωνία.

10. Μέσα Μαζική Ενημέρωσης

Η κυριαρχία Μέσων ανυπόληπτων, με χαμηλή ποιότητα ενημέρωσης και παντελή έλλειψη αντικειμενικότητας, πλήττει σοβαρά τον ΣΥΡΙΖΑ. Το φιλικά προς τον ΣΥΡΙΖΑ Μέσα απευθύνονται στους οπαδούς του. Ο αναποφάσιστος κόσμος έχει ανάγκη από ΜΜΕ που θα τον ενημερώνουν σωστά και θα οξύνουν την κριτική του ικανότητα, όχι από ΜΜΕ που θα μεροληπτούν υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ.

Το αίτημα για πιο αξιόπιστα ΜΜΕ θα μπορούσε να φτάσει μέχρι τις παρυφές της λαϊκής Δεξιάς. Είναι υπόθεση πολιτική, κοινωνική και θεσμική. Δεν είναι υπόθεση εκδοτών και συμμαχιών.

Αντισυνταγματικό το νέο σύστημα εισφορών

 Διονύσης Τεμπονέρας δικηγόρος - εργατολόγος

Το περασμένο Σαββατοκύριακο οι πολίτες της χώρας παρακολούθησαν σε πρωινή τηλεοπτική μετάδοση μια μίνι παρουσίαση των νέων αλλαγών στο ασφαλιστικό. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες, η κατώτατη εισφορά αυξάνεται κατά 20%, περίπου, σε σχέση με τα 185 ευρώ ανά μήνα που πλήρωναν οι ασφαλισμένοι του τέως ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ (νυν ΕΦΚΑ), και θα ανέρχεται πλέον στα 210 ευρώ ανά μήνα. Η υπολογιζόμενη συνολική κύρια σύνταξη που αντιστοιχεί στην κατώτατη ασφαλιστέα βάση για χρόνο ασφάλισης 30 ετών θα ισούται με 588,37 ευρώ μικτά!

Ενας ασφαλισμένος στον πρώην ΟΑΕΕ με 30 έτη ασφάλισης έως το 2016, δηλαδή πριν από την εφαρμογή του Ν. 4387/2016 (με εισφορά 400 ευρώ ανά μήνα), θα είχε συντάξιμες αποδοχές 1.412 ευρώ και με ποσοστό αναπλήρωσης 27,79% (30 έτη) η συνολική σύνταξή του θα ήταν 776 ευρώ, σχεδόν 200 ευρώ παραπάνω σε σχέση με τον νέο νόμο που προωθεί η κυβέρνηση.

Για να φτάσει κανείς σε αντίστοιχη σύνταξη με παρόμοιες συντάξιμες αποδοχές, σύμφωνα με το νέο σχέδιο, θα πρέπει να καταβάλλει την εισφορά του 5ου επιπέδου, δηλαδή 435 ευρώ ανά μήνα! Ουσιαστικά, λοιπόν, επανερχόμαστε σε μια πιο ελεύθερη εκδοχή του παλιού συστήματος των ασφαλιστικών κλάσεων με δόλωμα την ελεύθερη επιλογή κλάσης.

Είναι προφανώς αφελής όποιος πιστεύει ότι οι ασφαλισμένοι, μετά τη δεκαετή μνημονιακή κρίση, θα σπεύσουν να «επενδύσουν» στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, όπως παροτρύνει ο αρμόδιος υπουργός. Αλλωστε, η δυνατότητα επιλογής μεγαλύτερης προαιρετικής εισφοράς ίσχυε με το σύστημα των ασφαλιστικών κλάσεων παλαιότερα (τέως ΟΑΕΕ), αλλά νομοθετήθηκε και μετά τον «νόμο Κατρούγκαλου». Και μάλιστα, οι μεγαλύτεροι «χαμένοι» της κρίσης ήταν αυτοί ακριβώς που, ενώ πλήρωναν προαιρετικά υψηλότερη εισφορά, είδαν τα χιλιάδες ευρώ που ξόδεψαν να μην έχουν καμία ανταπόδοση, λόγω των περικοπών που ο νυν υπουργός Εργασίας αλλά και άλλοι εισήγαγαν στο σύστημα (π.χ. Ν. 4093/2012).

Το θέμα όμως έχει και πιο σοβαρή «πυρηνική»-συνταγματική διάσταση: Το σύστημα στην Ελλάδα είναι δημόσιο και αναδιανεμητικό μεταξύ των γενεών. Ομως, αποτελώντας τον μοναδικό επίσημο θεσμό κοινωνικής αλληλεγγύης, προβλέπει σύστημα αναδιανομής και εντός της ίδιας γενιάς. Οι εργαζόμενοι με υψηλότερες αποδοχές, με τις εισφορές τους, πληρώνουν και για τους πιο «φτωχούς εργαζόμενους».

Ακόμα και το προηγούμενο σύστημα των ασφαλιστικών κλάσεων που ίσχυε ώς το τέλος του 2016 (ΤΕΒΕ-ΟΑΕΕ), αντιστοιχούσε τις εισφορές σε τεκμαρτά εισοδήματα, με βάση τα χρόνια που είχε διανύσει ένας ελεύθερος επαγγελματίας στο επάγγελμα. Ο επιτηδευματίας που είχε πιο πολλά χρόνια στην ασφάλιση, θα είχε πιο υψηλά εισοδήματα και συνεπώς αύξανε προοδευτικά την κλίμακα των εισφορών. Αν και παραβιάστηκε αυτή η παραδοχή στα χρόνια της κρίσης, είχε μια λογική.

Με το σχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση το σύστημα χάνει τα αναδιανεμητικά του χαρακτηριστικά, αφού είτε έχει κανείς 5.000 εισόδημα είτε 150.000, θα έχει τη δυνατότητα να πληρώνει την κατώτατη εισφορά. Μοιραία αυτό θα οδηγήσει σε συρρίκνωση των παροχών αλλά και σε νόθευση του ανταγωνισμού, αφού ο ισχυρότερος-πλουσιότερος έχει πλεονεκτική θέση έναντι του ασθενέστερου στην αγορά.

Επίσης, αφού η εισφορά, όπως έχει πει το ΣτΕ, συνιστά δημόσιο βάρος (ΣτΕ 1880/2019), τότε παραβιάζεται η συνταγματική αρχή ότι καθείς συμμετέχει στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνατότητές του. Με λίγα λόγια, το προωθούμενο σχέδιο ξηλώνει θεμελιώδεις αρχές του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης προς όφελος των λίγων, αλλά ελέγχεται σαφώς και από πλευράς συνταγματικότητας.

Τι θα συμβεί αν οι μισθωτοί με υψηλές αποδοχές απαιτήσουν και αυτοί τεκμαρτό και κατώτατο προσδιορισμό των εισφορών τους, με βάση την αρχή της ίσης μεταχείρισης-ισονομίας; Ολο το σύστημα τινάσσεται στον αέρα!

Χαρακτηριστική είναι η απόφαση του ΣτΕ (1880/2019) που θα δημιουργήσει από την αντίθετη πλευρά, των μισθωτών δηλαδή αυτή τη φορά, αξιώσεις για εφαρμογή των αρχών της ισονομίας:

«...Η υπαγωγή στην ασφάλιση, μισθωτών και μη μισθωτών, ήτοι κατηγοριών ασφαλισμένων με ουσιωδώς διαφορετικές συνθήκες απασχολήσεως και παραγωγής εισοδήματος, υπό ενιαίους κανόνες εισφορών και παροχών…, επιβάλλει τον έλεγχο της τηρήσεως από τον νομοθέτη της συνταγματικής αρχής της ισότητας, από της απόψεως της ενιαίας μεταχειρίσεως προσώπων που τελούν υπό διαφορετικές συνθήκες...».

Και συνεχίζει το ΣτΕ, στις ΟλΣτΕ 1880 και ΟλΣτΕ 1888/2019 αποφάσεις του:

«...ο κοινός νομοθέτης είναι ελεύθερος να επιλέγει το κατάλληλο, κατά την κρίση του, σύστημα χρηματοδοτήσεως των ασφαλιστικών παροχών (καθορισμένες εισφορές, καθορισμένες παροχές) και να παρέχει την κοινωνική ασφάλιση με ιδιαίτερους κανόνες ανά κατηγορία απασχολήσεως (μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες)... εφ’ όσον επιτυγχάνει τούτο με όρους ισότητας, σύμφωνα με τις επιταγές του άρθρου 4 παρ. 1 του Συντάγματος».

Συνεπώς, οι μισθωτοί αυτή τη φορά θα διεκδικήσουν ισότητα και ισονομία εντός ΕΦΚΑ.

Η εμπειρία από τις πρωτοβουλίες διάσωσης του συστήματος αποδεικνύει ότι οι πολιτικές, που εμμένουν μονομερώς στη διαρκή περικοπή παροχών και στη συρρίκνωση των εισφορών, είναι καταδικασμένες στην αποτυχία, επειδή παραμελούν πλήρως την ενίσχυση των πόρων του συστήματος και υποτιμούν την αλληλεπίδραση μεταξύ κοινωνικής αποτελεσματικότητας και εισροής νέων πόρων.

Ρουσφέτια, μονοπώλεια και κοινωνική μεροληψία

Το εγχείρημα της παρούσας κυβέρνησης για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ προικοδοτεί έναν ιδιώτη με δάνεια και ΕΣΠΑ μεγαλύτερα του τιμήματος που αυτός θα καταβάλει. Καταστρέφει αξίες μιας δημόσιας επιχείρησης και οδηγεί σε απώλεια σημαντικών μελλοντικών εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο μέσα από την πλήρη ιδιωτικοποίηση των δικτύων. Πρωτίστως όμως, το σχέδιο για τη ΔΕΠΑ καταδικάζει εκατοντάδες ελληνικά νοικοκυριά στην ενεργειακή φτώχεια 

Του Χάρη Μαμουλάκη*

Ψηφίστηκε χθες το νομοσχέδιο «Απελευθέρωση αγοράς ενέργειας, εκσυγχρονισμός της ΔΕΗ, ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ και στήριξη των ΑΠΕ». H ουσία του νομοσχεδίου συνοψίζεται στο εξής: ολική επαναφορά στο καθεστώς των πελατειακών προσλήψεων σε φορείς του Δημοσίου με τη λογική της ad hoc νομοθέτησης για μεμονωμένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Σε αυτό το τελευταίο μάς έχει συνηθίσει η Ν.Δ. εδώ και τέσσερις μήνες που κυβερνά τη χώρα.

Να περιγράψουμε το νομοσχέδιο και σε τίτλους; Εξαίρεση δημόσιων επιχειρήσεων από το ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφορικά με τις δημόσιες προμήθειες. Καταστρατήγηση του ΑΣΕΠ και αναβίωση του ρουσφετολογικού καθεστώτος προσλήψεων στη ΔΕΗ. Μεταμόρφωση δημοσίων μονοπωλίων σε ιδιωτικά μονοπώλια. Οριζόντια επέκταση του καθεστώτος πολεοδομικής αυθαιρεσίας στη χώρα μας μέχρι το 2025 ερήμην των αποφάσεων του ΣτΕ.

Πάνω από όλα όμως, το νομοσχέδιο αποκαλύπτει τις διαφορετικές στρατηγικές των δύο κομμάτων εξουσίας για την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου στη χώρα.

Στη σκιά της ένταξης του 65% της ΔΕΠΑ στο ΤΑΙΠΕΔ στο πρώτο Μνημόνιο και της επιβολής από τους δανειστές της υποχρεωτικής ιδιωτικοποίησής της, η προηγούμενη κυβέρνηση, του ΣΥΡΙΖΑ, εκπόνησε ένα σχέδιο που θα προωθούσε τη διείσδυση του φυσικού αερίου στη χώρα.

 Το σχέδιο για την εξαγορά των μεριδίων της ΕΠΑ και της ΕΔΑ Αττικής από το Δημόσιο και στη συνέχεια της διάσπασης της ΔΕΠΑ σε ΔΕΠΑ - Εμπορίας και ΔΕΠΑ - Υποδομών αποσκοπούσε στη διατήρηση υπό δημόσιο έλεγχο των δικτύων με τρόπο τέτοιο, ώστε να καταστεί εφικτή η ραγδαία επέκτασή του με κοινωνικά κριτήρια παράλληλα με την υλοποίηση της υποχρέωσης της χώρας για απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου.

Ήταν δηλαδή ένα εγχείρημα διαμόρφωσης της τελικής μορφής της αγοράς με τον βέλτιστο τρόπο για τη διαφύλαξη του δημόσιου συμφέροντος αλλά και τη διασφάλιση των καλύτερων συνθηκών για τον ανταγωνισμό της επόμενης μέρας. Σχέδιο, δηλαδή, που κινείται στον αντίποδα άλλων ιδιωτικοποιήσεων σε κλάδους υποδομών, όπως π.χ. ο ΟΤΕ, στους οποίους το δημόσιο μονοπώλιο αντικαταστάθηκε από ένα ιδιωτικό σφραγίζοντας ουσιαστικά την αγορά εδώ και δύο δεκαετίες.

Η στρατηγική αυτή υποστηριζόταν επιπλέον από ορισμένα πολύ σκληρά τεχνικά δεδομένα. Μέχρι σήμερα το φυσικό αέριο στη χώρα μας έχει διεισδύσει μόνο σε τρεις Περιφέρειες και σε αυτές ελάχιστα. Το μεγαλύτερο μέρος της αναμενόμενης επέκτασης του δικτύου θα γινόταν σε νέες Περιφέρειες, για τις οποίες είχε εξασφαλιστεί από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ τόσο ένα σημαντικό δάνειο 48 εκατ. από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και οι εντάξεις αυτής της τεράστιας επέκτασης, με τον χαρακτήρα φυσικά του δημόσιου έργου, στο ΕΣΠΑ. Ούτε το επιτόκιο αυτό θα έπαιρνε φορέας του ιδιωτικού τομέα, ούτε και θα μπορούσε να τεκμηριώσει την αναγκαιότητα επέκτασης του δικτύου σε φτωχότερες Περιφέρειες της χώρας, εάν ο φορέας αυτού του έργου ήταν ιδιωτικός.

Τι μας είπε για όλα αυτά η κυβέρνηση της Ν.Δ. και ο υφυπουργός, ο κύριος Θωμάς, στις Επιτροπές; «Ρυθμιζόμενες υποδομές τι σημαίνει; Σημαίνει ότι όποιος από αυτές τις εταιρείες έχει όρεξη να αναπτύξει το δίκτυο, με βάση πάντα τους κανονισμούς ασφαλείας της πολιτείας και με βάση τους κανονισμούς της ΡΑΕ, και όπου υπάρχει ζήτηση, πηγαίνει στη ΡΑΕ και παίρνει μια ρυθμιζόμενη απόδοση».

Πώς ερμηνεύεται στο διά ταύτα αυτό το «όποιος έχει όρεξη»; Στην καταδίκη της Δυτικής Αττικής και των ορεινών περιοχών της χώρας μας σε μια μόνιμη κατάσταση αποκλεισμού από τα οφέλη της επέκτασης του δικτύου φυσικού αερίου της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι να μοιραστούν τα οφέλη από την επέκταση του φυσικού αερίου μόνο στους έχοντες και όχι στους μη-προνομιούχους.

Οι ιδιώτες τελικά θα επεκτείνουν το δίκτυο της χώρας όπου υπάρχουν εύρωστοι καταναλωτές και όπου η επέκταση είναι τεχνικά και κατασκευαστικά εύκολη. Η αγορά της διανομής είναι μεν απελευθερωμένη, σε συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες, χρειάζεται όμως έναν ισχυρό επενδυτικό βραχίονα του Δημοσίου που θα καλύψει τα κενά της ιδιωτικής χρηματοδότησης. Η ΕΔΑ Αττικής όμως, δεν είχε προχωρήσει το έργο της επέκτασης του δικτύου της Αττικής, ακριβώς επειδή το management το είχε ο ιδιώτης.

Επιπλέον, με αυτό το νομοσχέδιο, εξανεμίζεται συνολικά η προοπτική της χώρας να γίνει ο ενεργειακός κόμβος της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Σε Επιτροπή της Βουλής, ο υφυπουργός κύριος Θωμάς είπε αναφορικά με τα μεγάλα γεωστρατηγικά έργα της χώρας, όπως ο IGB, ο East Med και ο Poseidon, «αν αυτά τα έργα μπουν μαζί με τη ΔΕΠΑ Υποδομών, θα αποτρέψουν τους επενδυτές».

Ο λόγος για τον οποίο μπήκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση τα έργα αυτά στη ΔΕΠΑ Υποδομών είναι για να μπορεί ο φορέας του Δημοσίου, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο, μέσα από τα έσοδα από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις να τα χρηματοδοτεί και να εξασφαλίσει την πιστοληπτική τους ικανότητα. Για τον εκάστοτε ιδιώτη όμως, προηγείται η κερδοφορία από το ένα εθνικό ενεργειακό και οικονομικό όραμα. Η εξίσωση της στρατηγικής της Ν.Δ. δεν βγαίνει. Εκτός εάν οραματίζεται να κόβει συντάξεις για να... βάζει σωλήνες.

Συμπερασματικά, το εγχείρημα της παρούσας κυβέρνησης για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ προικοδοτεί έναν ιδιώτη με δάνεια και ΕΣΠΑ μεγαλύτερα του τιμήματος που αυτός θα καταβάλει. Καταστρέφει αξίες μιας δημόσιας επιχείρησης, καθώς τα χρήματα που έχει καταβάλει η εταιρεία για τα διεθνή έργα πετάγονται στον κάλαθο των αχρήστων, και οδηγεί σε απώλεια σημαντικών μελλοντικών εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο μέσα από την πλήρη ιδιωτικοποίηση των δικτύων.

Πρωτίστως όμως, το σχέδιο για τη ΔΕΠΑ καταδικάζει εκατοντάδες ελληνικά νοικοκυριά στην ενεργειακή φτώχεια. Δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε κανένα άλλοθι. Γιατί δεν υπάρχει. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν ασφυκτιά κάτω από τη μέγγενη των αυστηρών προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής. Όλα αυτά, όπως διαπιστώσαμε από το Surveillance Report της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Νοεμβρίου, τα κάνει αποκλειστικά με δική της πρωτοβουλία.

* Ο Χάρης Μαμουλάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία Ν. Ηρακλείου, πολιτικός μηχανικός BEng MSc

Το ΣτΕ απαγορεύει ultra κεφαλαιοποίηση της επικουρικής σύνταξης

 Συνέντευξη Σάββα Ρομπόλη στον Ανδρ. πετρόπουλο

* Είχαμε πρόσφατη την απόφαση του ΣτΕ που δικαιώνει την επιλογή του Ενιαίου Ταμείου (ΕΦΚΑ), έστω με επιμέρους διορθώσεις σε παραμέτρους της μεταρρύθμισης του 2016. Επιπλέον, σύμφωνα με εκτιμήσεις, επιβάλλει θα έλεγα τον δημόσιο χαρακτήρα της επικουρικής ασφάλισης. Πως αποτιμάτε συνολικά την απόφαση του ΣτΕ για τον Νόμο Κατρούγκαλου (4387/2016);

Οι αποφάσεις του ΣτΕ που αναφέρονται σε ένα τμήμα των διατάξεων του Ν. 4387/2016 που κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές, θεωρούνται κατά τη γνώμη μας και αναγκαίες για την αποκατάσταση των προκαλούμενων ανισορροπιών και περικοπών από τον συγκεκριμένο νόμο. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι αποφάσεις για τον επαναπροσδιορισμό του επιπέδου των εισφορών των αυτοαπασχολουμένων και των ελεύθερων επαγγελματιών και της αναλογικότητας εισφορών - παροχών, τον επανυπολογισμό των επικουρικών συντάξεων που, αθροιζόμενες με την κύρια σύνταξη, υπερέβαιναν μηνιαίως τα 1.300 ευρώ, όπως και το χαμηλό ποσοστό αναπλήρωσης της ανταποδοτικής σύνταξης, ιδιαίτερα των ασφαλισμένων με αρκετά χρόνια ασφάλισης.

Η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ως συνταγματική την υπαγωγή των ασφαλιστικών ταμείων όλων των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων στον ΕΦΚΑ, αλλά και τον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων με βάση την 31η.12.2014.

Κυρίως θα έλεγα ότι θεωρείται αναγκαία η απόφαση του ΣτΕ σχετικά με την εγγύηση από μέρους του κράτους της χρηματοδότησης του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος σε περίπτωση προβλήματος και χρηματοδοτικής αναγκαιότητας. Ειδικότερα, το ΣτΕ απέρριψε ως εσφαλμένη και κατά παράβαση του άρθρου 22 παρ. 5 του συντάγματος την απαγόρευση κάθε χρηματοδότησης των επικουρικών συντάξεων από τον κρατικό προϋπολογισμό με το επιχείρημα ότι το κράτος έχει εγγυητική ευθύνη και σε σχέση με την επικουρική ασφάλιση, δεδομένου ότι, όπως η κύρια ασφάλιση, έτσι και η επικουρική ασφάλιση καθιερώνεται ως υποχρεωτική και όχι ως προαιρετική.

* Επομένως δυσκολεύει, και σε ποιον βαθμό, το σχέδιο της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης;

Δυσκολεύει προφανώς, γιατί, μεταξύ των άλλων, αντίκειται στο γράμμα και το πνεύμα των πρόσφατων αποφάσεων του ΣτΕ. Κατά συνέπεια, οι ασκούμενες κοινωνικοασφαλιστικές πολιτικές επιβάλλεται, στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΣτΕ, να επικεντρωθούν στον σχεδιασμό της επικουρικής ασφάλισης με την οργάνωση και τη λειτουργία της να βασίζονται στις αρχές της κοινωνικής ασφάλισης (ισότητα, επιχορήγηση, αναλογικότητα εισφορών - παροχών, αλληλεγγύη των γενεών).

Κατά συνέπεια, η έννοια «σύμφωνα με το σύνταγμα» σημαίνει ότι η επικουρική ασφάλιση, εκτός του ότι απαιτείται, σύμφωνα με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, να επανασχεδιαστεί με βάση τις προαναφερόμενες αρχές της κοινωνικής ασφάλισης, θα πρέπει και να λειτουργεί με βάση το αναδιανεμητικό σύστημα καθορισμένων παροχών με κρατική εγγύηση.

* Επομένως είναι απαγορευτική και στην κατεύθυνση της πλήρους κεφαλαιοποίησης...

Το ΣτΕ επ’ ουδενί υπαγορεύει την ultra - κεφαλαιοποίηση, την ιδιωτικοποίηση και την υπονόμευση της δημόσιας σύστασης και λειτουργίας του ΕΤΕΑΕΠ και της επικουρικής ασφάλισης, αποτρέποντας: α) τις προβλεπόμενες σοβαρές επιπτώσεις στους ασφαλισμένους, τους συνταξιούχους και τους νεοεισερχόμενους στην ασφάλιση μετά το 2021, β) την προβλεπόμενη αποδιάρθρωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και γ) τη συντελούμενη σοβαρή ανισορροπία στα δημόσια οικονομικά της χώρας μας.

* Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση φαίνεται να προσανατολίζεται στη δημιουργία του ατομικού «κουμπαρά» για τις εισφορές εντός του ΕΤΕΑΕΠ τις οποίες θα διαχειρίζεται η δημόσια διαχειριστική εταιρεία ΑΕΔΑΚ. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Ο προσανατολισμός της κυβέρνησης προς την κατεύθυνση της δημιουργίας του «κουμπαρά» των ατομικών λογαριασμών εντός του ΕΤΕΑΕΠ και την ανάληψη της διαχείρισης των αποθεματικών από τη δημόσια διαχειριστική εταιρεία ΑΕΔΑΚ αποτελεί τον «Δούρειο Ίππο» παρέκκλισης από το συνταγματικό θεσμικό πλαίσιο των πρόσφατων αποφάσεων του ΣτΕ για τον επανασχεδιασμό, στη βάση των αρχών της κοινωνικής ασφάλισης, της δημόσιας επικουρικής ασφάλισης.

* Πώς λοιπόν θα προχωρήσει με αυτό το δεδομένο; Κι αν προχωρήσει, ποιο θα είναι το κόστος για το ασφαλιστικό σύστημα, τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους;

Να σημειώσω ότι επιπλέον καταστρατηγείται η αρχή της ισότητας κι αυτό γιατί το κόστος μετάβασης, το οποίο εκτιμάται σε 56 δισ. ευρώ, το επωμίζεται η γενιά της μετάβασης. Αυτό σημαίνει ότι η γενιά που θα ασφαλιστεί από το 2021 και μετά στο ultra - κεφαλαιοποητικό, εξατομικευμένο και ιδιωτικοποιημένο σύστημα θα πληρώσει δύο φορές. Μία φορά για να αποταμιεύσει στον ατομικό της λογαριασμό για την μελλοντική χρηματοδότηση των δικών της συντάξεων και μία φορά για την άμεση καταβολή των ήδη συνταξιούχων του αναδιανεμητικού συστήματος. Με άλλα λόγια, η γενιά της μετάβασης θα βρεθεί σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τις άλλες γενιές, υπονομεύοντας τη βασική αρχή, μεταξύ των άλλων, της ισότητας που σημειώνεται και στις αποφάσεις του ΣτΕ.

* Σε διάφορα σενάρια που διαβάζουμε έχει αναφερθεί ότι το κόστος ή μέρος αυτού μπορεί να αναλάβει ο κρατικός προϋπολογισμός... Αυτό δεν έρχεται σε αντίφαση με την απόφαση του ΣτΕ;

Εάν αναλάβει το κράτος να χρηματοδοτήσει αυτό το κόστος, τότε ο κρατικός προϋπολογισμός θα βρεθεί αντιμέτωπος με σημαντικά ελλείμματα τα οποία θα αυξήσουν το υπάρχον δημόσιο χρέος της χώρας μας κατά 56 δισ. ευρώ σε παρούσες αξίες και κατά 660 εκατ. ευρώ μέσο ετήσιο κόστος την πρώτη δεκαετία, 2021-2031. Στις συνθήκες αυτές, σύμφωνα με τα διεθνή λογιστικά πρότυπα των δημόσιων φορέων, το κόστος μετάβασης θα πρέπει να αναγνωριστεί από έμμεσο (implicit) σε άμεσο (explicit), γεγονός που θα προκαλέσει αναταραχές στις κεφαλαιαγορές δεδομένου ότι θα αυξηθεί ο κίνδυνος αποπληρωμής του δημόσιου χρέους, διακόπτοντας, στον βαθμό που την αφορά, την τάση μείωσης των επιτοκίων δανεισμού, τα οποία προφανώς θα αυξηθούν.

Στις αποφάσεις του το ΣτΕ επισήμανε ότι το κράτος εγγυάται το ύψος των παροχών και το ερώτημα που τίθεται είναι τι ακριβώς θα εγγυάται το κράτος όταν το ύψος της παροχής στο ultra - κεφαλαιοποιητικό και ιδιωτικοποιημένο σύστημα εξαρτάται από την πορεία των χρηματαγορών και των κεφαλαιαγορών, τις οποίες το κράτος δεν μπορεί να ελέγξει. Μήπως τελικά το κράτος θα εγγυηθεί, διαμέσου της φορολογίας, το σύνολο των εισφορών που καταβλήθηκαν καθ’ όλο τον εργασιακό βίο των ασφαλισμένων λόγω της κατάρρευσης των κεφαλαιαγορών, όπως εξάλλου έχει συμβεί στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, προκειμένου να αποφευχθεί η μη καταβολή των παροχών;

* Η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον σχεδιασμό που έχει γίνει γνωστός, θα επαναφέρει τις ασφαλιστικές κλάσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ προτίθεται να μειώσει, έστω και σταδιακά, τις εισφορές των εργοδοτών. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις;

Ο σχεδιασμός της επαναφοράς των ασφαλιστικών κλάσεων στους ελεύθερους επαγγελματίες, και μάλιστα με ελεύθερη μετακίνηση από κλάση σε κλάση, χωρίς να είναι υποχρεωτική ανάλογα με τα έτη ασφάλισης, όπως ίσχυε πριν τον Ν. 4387/2016, αφενός επιβαρύνει με την αύξηση των εισφορών τους ασφαλισμένους και αφετέρου δημιουργείται πρόβλημα στον υπολογισμό του ορθού συντελεστή αναπλήρωσης ο οποίος θα εξασφαλίζει την αναλογικότητα εισφορών - παροχών σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΣτΕ.

Παράλληλα, η πτωτική τάση του ποσοστού εισπραξιμότητας ως αποτέλεσμα των αυξημένων κοινωνικοασφαλιστικών επιβαρύνσεων δεν θα επιτρέψει την επίτευξη του ουδέτερου δημοσιονομικού αποτελέσματος. Αντίθετα, όπως προκύπτει από τους σχετικούς αναλογιστικούς υπολογισμούς, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μετά τη μείωση των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών στο 13,33% και την κατάργηση του πλαφόν των 2.000 ευρώ που είχαν επιβάλει οι δανειστές μέχρι 1.1.2019, οι εισφορές και οι παροχές, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, επιφέρουν πλήρη αναλογικότητα εισφορών - παροχών και ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Για παράδειγμα, εάν θεωρήσουμε έναν ελεύθερο επαγγελματία ο οποίος εργάστηκε ασφαλισμένος για 40 έτη και είχε μέσο ετήσιο εισόδημα σε όλο τον εργασιακό του βίο το ανώτερο ασφαλιστέο εισόδημα που είναι 78.000 ευρώ, τότε σύμφωνα με τον Ν. 4387/2016 (σημερινοί συντελεστές αναπλήρωσης) θα λάβει σύνταξη ίση με 3.700 ευρώ μεικτά μηνιαίως, ενώ οι εισφορές που θα έχει καταβάλει θα αναλογούν σε σύνταξη 3.500 ευρώ μεικτά (το επιτόκιο προεξόφλησης θεωρήθηκε ίσο με τον μέσο μακροχρόνιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Παράλληλα, ένας μισθωτός του ιδιωτικού τομέα με το ίδιο ασφαλιστέο εισόδημα και 40 χρόνια ασφάλισης, ενώ του αναλογεί μηνιαία σύνταξη 4.700 ευρώ μεικτά, με τους συντελεστές αναπλήρωσης του Ν. 4387/2016, θα λάβει μηνιαία σύνταξη ύψους 3.700 ευρώ μεικτά, δηλαδή 79% των εισφορών ή 0,79 ευρώ για κάθε ένα ευρώ που κατέβαλε κι αυτό συμβαίνει γιατί ο μισθωτός καταβάλλει 20% εισφορά.

* Επομένως θα έχουμε σοβαρή απώλεια εσόδων...

Μια μείωση των εισφορών κατά 25% (από 20% σε 15%) αποτελεί μια απώλεια για τα ασφαλιστικά ταμεία ύψους 3 δισ. ευρώ και περίπου 600 εκατ. ευρώ (εντός πενταετίας, 1% για κάθε έτος) για καθεμία ποσοστιαία μονάδα που θα μειώνονται οι εισφορές, προκαλώντας ένα αρνητικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Κατά συνέπεια, για να επιτευχθεί η αναλογικότητα εισφορών - παροχών στον μισθωτό του ιδιωτικού τομέα και ιδιαίτερα των υψηλότερων μισθολογικών στρωμάτων καθώς και το ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, θα πρέπει, σύμφωνα με τους σχετικούς αναλογιστικούς υπολογισμούς, να αυξηθούν οι συντελεστές αναπλήρωσης και ιδιαίτερα των ασφαλισμένων με αρκετά έτη ασφάλισης και υψηλότερα από τον μέσο μηνιαίο μισθό εισοδήματα.

Κατά συνέπεια, προκειμένου να επιτευχθεί η «δίδυμη αποκατάσταση» της αναλογικότητας εισφορών - παροχών των ελεύθερων επαγγελματιών και των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα καθώς και το ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, απαιτείται τόσο η διαφοροποίηση του επιπέδου των ασφαλιστικών εισφορών, όσο και του επιπέδου των συντελεστών αναπλήρωσης μεταξύ των δύο αυτών επαγγελματικών κατηγοριών.

* Ο Σάββας Ρομπόλης, είναι ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου

«Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές»

Του Τάσου Παπά

Στο αρχείο λοιπόν η δικογραφία για τον Αντ. Σαμαρά. Η τσάντα με τα λεφτά πάντως μπήκε στο αμάξι του Φρουζή. Το αμάξι του Φρουζή πήγε στο Μαξίμου. Αλλά μέχρι εκεί.

Δύο ενδιαφέρουσες ιστορίες που απέχουν μεταξύ τους πάνω από τριάντα χρόνια, αλλά προσφέρονται για συγκρίσεις:

1) Αντιγράφω από το βιβλίο του Αλ. Παπαχελά «Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια» (εκδόσεις Παπαδόπουλος). Μιλάει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης για τη δίκη του Ανδρέα Παπανδρέου: «Εγώ δεν εκίνησα το δακτυλάκι μου για να καταδικαστεί ο Αντρέας. Το μικρό μου δακτυλάκι αν κινούσα ο Αντρέας θα κατεδικάζετο (σελ. 149)... Αλλά ακόμη και για τον Αντρέα η απόφαση μη νομίζεις ότι ήταν στην ουσία αθωωτική.

 Και λέω στην ουσία, διότι οι επτά δικαστές που τον αθώωσαν, έναντι των έξι που ήταν καταδικαστικοί, δέχτηκαν ότι οι βαλίτσες πήγαν στο Καστρί, αλλά δεν θεώρησαν δεδομένο ότι ο Αντρέας και λόγω της κατάστασης της υγείας του τότε ήταν εκείνος που επωφελήθηκε, ότι ήταν υπεύθυνος γι’ αυτό το πράγμα. Ηταν αθώος λόγω αμφιβολιών για μία ψήφο» (σελ. 156).

- Μάλιστα. Αθώος λοιπόν αν και οι βαλίτσες πήγαν στο Καστρί. Εγώ πάντως θυμάμαι ότι μάρτυρες κατηγορίας μιλούσαν για πιτσικαρισμένες με πεντοχίλιαρα κούτες πάμπερς, αλλά αυτό είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια. Αθώος, όχι όμως πανηγυρικά. Αθώος λόγω αμφιβολιών. Αρα, όχι και τόσο αθώος. Κι αν ο τότε πρωθυπουργός κινούσε το μικρό δαχτυλάκι του ο προαιώνιος αντίπαλός του θα καταδικαζόταν. Και η διάκριση των εξουσιών; Και η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης για την οποία η Δεξιά φωνάζει ότι πάντα τη σεβόταν και πάντα θα τη σέβεται; Οπως τώρα... καλή ώρα, που μηνύει εισαγγελείς, καταγγέλλει σκευωρίες με ηθικούς αυτουργούς, αλλά χωρίς φυσικούς αυτουργούς, απειλεί, εκβιάζει και πιέζει για να φύγουν από την υπόθεση Novartis μη αρεστoί στην παράταξη λειτουργοί της Δικαιοσύνης.

2) Αντιγράφω από το έγγραφο των εισαγγελέων Διαφθοράς, σύμφωνα με το οποίο τέθηκε στο αρχείο η δικογραφία της Novartis που αφορούσε τον Αντώνη Σαμαρά (κάποτε αγαπημένο παιδί του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, μετά το 1993 σκοτεινό αντικείμενο του μίσους του): «Από τις καταθέσεις της μάρτυρος Κελέση προέκυψαν ενδείξεις περί του ότι κλείστηκε ραντεβού του Κωνσταντίνου Φρουζή με τον τότε πρωθυπουργό [σ.σ. Σαμαράς] μέσω της γραμματείας του πρωθυπουργικού γραφείου, ότι ο Κ. Φρουζής εισήλθε στο Μέγαρο Μαξίμου με το αυτοκίνητό του και ότι έφυγε από τα γραφεία της εταιρείας στη Μεταμόρφωση Αττικής προκειμένου να μεταβεί στο ραντεβού, έχοντας τοποθετήσει μια τσάντα με χρήματα στον χώρο των αποσκευών του αυτοκινήτου του.

 Ωστόσο, επειδή η άμεση αντίληψη της μάρτυρος δεν καλύπτει χρονικά τυχόν συμφωνία παράδοσης χρημάτων ή άλλου ανταλλάγματος ή και τυχόν παράδοση, δεδομένου ότι η μάρτυρας κατέθεσε ότι δεν ήταν παρούσα στο ραντεβού καθώς και με το δεδομένο ότι από τα στοιχεία της δικογραφίας δεν προέκυψε με ποιον συναντήθηκε τελικά ο Φρουζής στο Μέγαρο Μαξίμου, ούτε προέκυψε η τελική τύχη των χρημάτων, αν τελικά παραδόθηκαν σε ποιον και για ποια ακριβώς αιτία, καθόσον μάλιστα ο Φρουζής δεν έδωσε καμιά σχετικά ενημέρωση σε κανέναν για το ραντεβού αυτό, πριν ή μετά, δεν δύναται να θεμελιωθούν ενδείξεις περί του αν ο Αντ. Σαμαράς συμφώνησε ή έλαβε χρήματα ή οποιοδήποτε άλλο οικονομικό αντάλλαγμα προκειμένου με συγκεκριμένες ενέργειές του να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Novartis» («Η Εφημερίδα των Συντακτών» 11-11-2019).

- Στο αρχείο λοιπόν η δικογραφία για τον Αντ. Σαμαρά. Η τσάντα με τα λεφτά πάντως μπήκε στο αμάξι του Φρουζή. Το αμάξι του Φρουζή πήγε στο Μαξίμου. Αλλά μέχρι εκεί. Ποιον είδε, τι έκανε, άγνωστο.

 Οπότε, στο αρχείο η δικογραφία για τον Αντ. Σαμαρά λόγω απουσίας ενδείξεων που να θεμελιώνουν κατηγορία εναντίον του. Απουσία ενδείξεων; Κάτι δηλαδή σαν απαλλαγή λόγω αμφιβολιών;

* Τραγούδι που έγραψε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και είπε ο Λευτέρης Μυτιληναίος.

Η θεότητα του χρέους

Αν ο Μεξικανός μετανάστης στο Τέξας που δανείστηκε από μια στεγαστική τράπεζα των ΗΠΑ για να πάρει σπίτι δεν πληρώνει τις δόσεις του, κάποιος επενδυτής στο Λονδίνο θα έχει απώλειες στο κεφάλαιό του (ABS, CDOs, κ.α.) 

Του Ηλία Καραβόλια*

Με διαστημική ταχύτητα γυρίζει πάνω από τα κεφάλια δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη. Θα κινείται πάντα σε ανεξέλεγκτη τροχιά και ποτέ δεν θα καταλήξει σε μια χωματερή, ποτέ δεν θα εξαϋλωθεί ολόκληρο. Απλώς σπάζει σε κομμάτια και επανασυναρμολογείται ώστε να κυκλοφορεί “ζωντανό” και να τρομοκρατεί. Διότι είναι μέσο παραγωγής και εργαλείο κέρδους ταυτόχρονα, μέθοδος καθυπόταξης των πολλών από τους λίγους, μηχανισμός χειραγώγησης των μαζών.

Αν δεν το κατάλαβες, φίλε αναγνώστη, αναφέρομαι στη θεότητα του Χρέους. Τα μεγέθη του ζαλίζουν. Όπως δημοσιεύτηκε πρόσφατα, έφτασε στο επίπεδο - ρεκόρ των 250 τρισ. Δολαρίων, αυξημένο κατά 70 τρισ. δολάρια σε μια δεκαετία, σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF). Και επειδή τα επιτόκια θα αυξάνονται στο εξής, καθώς οι κεντρικές τράπεζες θα απομακρύνονται από την υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική, έχει ακόμη ανήφορο να διανύσει.

Δεν θα παραθέσω στοιχεία σχετικά με τις αναλογίες δημοσίου/ιδιωτικού χρέους ούτε μεταξύ ποσοστών του ΑΕΠ κάθε κράτους. Είναι νούμερα έξω από κάθε λογική, πέρα από τις ανθρώπινες αισθήσεις του μέτρου. Το ποιος χρωστάει σε ποιόν -δηλαδή η σύνθεση και η διαφοροποίηση του χρέους- είναι μια δαιδαλώδης διαδρομή, μη μετρήσιμη, κατά την ταπεινή μου γνώμη. Απλώς όλοι χρωστάνε σε όλους σε αυτό τον πλανήτη.

Λογιστική κυκλοφορίας

Ας δούμε όμως πού πιθανώς να κρύβεται η ρίζα του προβλήματος. Είναι δεδομένο ότι πριν την ολοκληρωτική απορρύθμιση των αγορών και την υπερφιλελευθεροποίηση στην κινητικότητα κεφαλαίων (σημ: κάποιοι την τοποθετούν στην πρώτη τετραετία των Θάτσερ και Ρήγκαν, κάποιοι στην δεύτερη τετραετία Κλίντον) το Χρέος “κυκλοφορούσε” μόνο στις οθόνες και στα κατάστιχα των τραπεζών.

 Αυτή ακριβώς η λογιστική του κυκλοφορία εξασφάλιζε ότι δεν θα προσβάλει την πραγματική οικονομία, την παραγωγική, εμπορική και συναλλακτική μας καθημερινότητα, ακόμα και αν πιέζονταν (υποτιμητική κερδοσκοπία) οι κεφαλαιοιποιήσεις εταιρειών και οι αξίες κρατικών ομολόγων ή τα επίπεδα των επιτοκίων.

Σήμερα όμως, ειδικά μετά την κρίση του 2008, οι μη ρυθμισμένες και σχεδόν ανεξέλεγκτες δεξαμενές μοχλευμένου εικονικού χρήματος, καθώς και η πολιτική πλήρους απορρύθμισης, συνάντησαν -σε ένα σπάνιο ιστορικό ραντεβού- τις ιδεολογικο-πολιτικές φιλοσοφίες πίσω από τη θεωρία των αποτελεσματικών αγορών και των ορθολογικών προσδοκιών.

 Ουσιαστικά εδραιώθηκε μια θεωρητική πλατφόρμα στις αγορές και αναπτύσσεται μια νέα αξιωματική στα Οικονομικά: του δαρβινισμού στη χρηματοπιστωτική σφαίρα. Αποδεικνύεται πλέον ότι η νεοκλασική αντίληψη περί ισορροπίας και δίκαιων τιμών κατέρρευσε. Ο ίδιος ο μάγος της κεντρικής τραπεζικής, ο Greenspan, είπε, μετά την πρόσφατη κρίση στις ΗΠΑ, ότι πολύ απλά έσφαλλε(!) τόσα χρόνια.

Το Χρέος λοιπόν συνδέεται, φίλε αναγνώστη, με αυτές τις δήθεν ορθολογικές θεωρίες που κρύβονται πίσω από την πλήρη απορρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών και την πλήρη κυριαρχία του τραπεζικο-χρηματιστηριακού κατεστημένου στον πλανήτη. Με πολύπλοκα εργαλεία της χρηματοοικονομικής αρχιτεκτονικής καινοτομίας (παράγωγα και μόχλευση) η ταχύτητα κυκλοφορίας του εικονικού χρήματος είναι ασύλληπτη. Και μαζί της συμβαδίζει και αυτή του Χρέους.

 Πλέον πηγές του κέρδους έπαψαν να είναι οι δρόμοι του εμπορίου, της παραγωγής, της γης, και ως σύγχρονα μέσα παραγωγής θεωρούνται οι τεχνολογικές πλατφόρμες και τα τερματικά, οι αλγοριθμικές μηχανές και τα υψηλής ταχύτητας ρομποτικά συστήματα στις συναλλαγές. Το χρήμα αποδίδει ταχύτατα μόνο αν γυρίσει πολλές φορές (αν χορεύει - που έλεγε και ο Μαρξ πριν 150 χρόνια) μόνο όταν διαπραγματεύεται συνεχώς, όταν αποκτά εκθεσιακή αξία επειδή αλλάζει χέρια σε κλάσματα του δευτερολέπτου (χέρια που είναι πάντα αόρατα πίσω από συμβόλαια και στοιχήματα). Δεν απαιτείται πλέον απόσβεση στις επενδύσεις, ούτε προσωπικό να δουλεύει, ούτε άγχος για τα κόστη παραγωγής και τη φορολογία. Το χρήμα αποδίδει χωρίς να απασχολήσει τους κλασικούς συντελεστές παραγωγής.

Δάνεια και επενδύσεις

Το Χρέος λοιπόν προκύπτει και αυτό ως επενδυτικό αποτέλεσμα μιας χρηματοοικονομικής καινοτομίας που επιτρέπει σε νοικοκυριά, εταιρείες, κράτη να γίνονται συμβόλαια και στοιχήματα, τιτλοποιημένες απαιτήσεις, πακεταρισμένα στην ουσία προϊόντα διαχείρισης. Αν ο Μεξικανός μετανάστης στο Τέξας που δανείστηκε από μια στεγαστική τράπεζα των ΗΠΑ για να πάρει σπίτι δεν πληρώνει τις δόσεις του, κάποιος επενδυτής στο Λονδίνο θα έχει απώλειες στο κεφάλαιό του (ABS, CDOs, κ.α.) Αυτό είναι το νήμα που συνδέει σήμερα κάποιον στον πλανήτη που χρωστάει με κάποιον άλλον που επενδύει τα διαθέσιμά του στο χρέος του πρώτου ! Αυτό -ταπεινά φρονώ- είναι το καλά κρυμμένο μυστικό της εποχής μας...

*Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι οικονομολόγος

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠεΣυΠ

Της Τζένης Δημητρακοπούλου

 

Άλλη μια πολύωρη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου έληξε χθες άδοξα!!!

Ένα Πε.Συ.Π., που δείχνει να μην έχει βρει το βηματισμό του, οδηγείτε με μαθηματική ακρίβεια στη ραγδαία απαξίωση  του κύρους του, που ειλικρινά, δεν ξέρω αν λαμβάνει τα μηνύματα της κοινωνίας, που αναρωτιέται «τι κάνετε εκεί μέσα?» και είναι έτοιμη να μας γυρίσει τη πλάτη….

Το λέω αυτό, γιατί πραγματικά εξεπλάγην που δεν καταφέραμε σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, να ψηφίσουμε ΟΜΟΦΩΝΑ! Γιατί τέτοια ψηφίσματα, για να είναι ισχυρά, πρέπει να είναι και ΟΜΟΦΩΝΑ!

Το λέω επίσης, γιατί άκουσα τον Περιφερειάρχη μας, τον πρώτο πολίτη της περιοχής μας, να δηλώνει χαλαρά και με ελαφρά τη καρδία, πως αυτή η συνεδρίαση είναι άνευ ουσίας!!!!

Τόσο λάθος έκαναν όλες οι παρατάξεις; Ρωτώ, ειλικρινά, τα μέλη της παράταξης Νίκα, που δεν τοποθετήθηκε ΚΑΝΕΝΑΣ επι του θέματος. Δεν σας αφορά το θέμα; Δεν σας αγγίζει εκεί στα «ψηλά» έδρανα της εξουσίας σας; Γιατί ήρθαν εδώ, τόσοι πολίτες; Σύσσωμη σχεδόν η ΓΕΝΟΠ; Γιατί συνεδριάζουν σε πανικό τα Δημοτικά Συμβούλια των ενεργειακών Δήμων της χώρας και τα συνδικάτα των περιοχών που πλήττονται. Προφανώς και δεν ασχολείστε με το λαό αγαπητοί μου.

Γι’ αυτό και υπήρξε μεθόδευση, όταν είδατε πως μάλλον θα περάσει ένα αντικυβερνητικό και φιλολαϊκό ψήφισμα,που καλεί σε συστράτευση και  αγώνα, να «σπάσετε» τη συνεδρίαση για τυπολατρικούς λόγους και ροκανίζοντας τον πολύτιμο χρόνο με  ανούσιες κοκορομαχίες για τους πολλούς, με φωνές και εντάσεις που δεν αφορούσαν το θέμα, αλλά εξασφάλιζαν τη τηλεοπτική σας προβολή και τους εγωισμούς σας σε προσωπικές κόντρες.

Και αφού δεν μπήκατε κάποιοι στον κόπο, να έρθετε διαβασμένοι για το θέμα ή έστω δεν κάτσατε να ακούσετε με προσοχή και ανοιχτά μυαλά και μάτια, χωρίς τις κομματικές σας παρωπίδες, τα όσα λέγονταν από τους προσκεκλημένους τοπικούς άρχοντες της Μεγαλόπολης, τους Συνδικαλιστές της ΔΕΗ, τους απλούς πολίτες της Μεγαλόπολης και τον κοσμάκι, τον εργάτη των Ορυχείων και της βάρδιας που περίμενε με αγωνία την απόφαση, να τα συνοψίσουμε, αλλά και να τα ομαδοποιήσουμε.

 Συνεδριάζαμε έξι ώρες, ουσιαστικά μη γνωρίζοντας τι μέλλει γενέσθαι από τη Κυβέρνηση των Νεοφιλελεύθερων πολιτικών!

Συνεδριάζαμε, χθες έξι ώρες, σε μια έκτακτη-ειδική συνεδρίαση, μετά την πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού της χώρας Κυρ. Μητσοτάκη από το βήμα του Ο.Η.Ε. στη  Ν. Υόρκη.

Έκπληκτοι πληροφορηθήκαμε στις  δηλώσεις του, για την πρόθεση της Κυβέρνησης για πρόωρη και βίαιη παύση λειτουργίας όλων των λιγνιτικών Ατμοηλεκτρικών Σταθμών της ΔΕΗ εως το 2028!!!!

Και αναρωτιέμαι, σε ποια μελέτη, σε ποιόν προγραμματισμό, στηρίζεται μια τόσο σοβαρή πολιτική απόφαση, που ανατρέπει όλα τα δεδομένα?

Δεν υπήρξε ποτέ το προηγούμενο χρονικό διάστημα, ούτε προεκλογικά αναφορά σε αυτόν το στόχο, ούτε στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης.

Συνεπώς σε όλους γεννιούνται ερωτήματα :

1.       Ποιος το έθεσε, ποιος το σχεδίασε, ποιος το δρομολογεί και τελικά ποιος τους το επέβαλλε αυτό το project «ΑΙΦΝΙΔΙΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ»;

2.       Με τι όρους, με τι οφέλη και για ποιους;

3.       Πως εξαγγέλλει, τέτοια μέτρα ενώ ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί ο νέος Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός, δεν έχει συνταχθεί το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το κλίμα, που αναμένεται στο τέλος του χρόνου;

1.       Πως παίρνει τέτοια απόφαση για τη ΔΕΗ, ερήμην αυτής;

2.       Πως προχωρά σε τροποποίηση του εγκεκριμένου και σε ισχύ, σχεδίου του ΕΣΕΚ 2018 (Εθνικο Συμβούλιο για την Ενέργεια και το Κλίμα)  χωρίς τη συμμετοχή της ΔΕΗ σε αυτό;

Παράλληλα όμως:

Συνεδριάζαμε, για ακόμη μια φορά, για μια ιστορία που ξεκινά από πολύ παλιά…για το ίδιο παλιό πρόβλημα που το ξανασυναντάμε πάλι και πάλι, σε μια αργόσυρτη, μια μακρόσυρτη διαδικασία διάρκειας τουλάχιστον 2 δεκαετιών. Από το 1993, που η τότε κυβέρνηση Μητσοτάκη, συνδύασε την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην ενέργεια, τη ρουσφετολογική «υπερφόρτωση» της ΔΕΗ με κάποιες χιλιάδες διοικητικούς υπαλλήλους (6.000 νομίζω) στα γραφεία των Αθηνών και τη διάλυση του ασφαλιστικού της και αργότερα τη διάλυση του ασφαλιστικού της.

Είκοσι χρόνια ζούμε, τις διαδικασίες που περιελάμβαναν:

·         τον τεμαχισμό και μετοχοποίηση της επιχείρησης, με προκλητικά δυσμενείς συμφωνίες με ιδιώτες εργολάβους,

·         εκβιαστικές παραχωρήσεις σε μεγάλα πολυεθνικά κεφάλαια και

·         έναν αδιάκοπο επικοινωνιακό πόλεμο με σκοπό την απαξίωση της εταιρίας και του συνδικαλισμού της.

Αυτά ήταν τα έργα του ελληνικού πελατειακού πολιτικού συστήματος που μας οδήγησε στη σημερινή κατάτασταση.

Στα 20 αυτά χρόνια, ζήσαμε και άλλα πολλά. Είδαμε τη περιοχή μας να μη «πολύ-συνεδριάζε» για τη Μικρή ΔΕΗ…γιατί δεν μας αφορούσε λέγανε κάποιοι! Είδαμε πιο πρόσφατα, να αντιδρούν για να αντιδράσουν, να αντιδρούν με ψηφοθηρικό σκεπτικό και προ-εκλογικά κίνητρα ή και να μην αντιδρούν και να κρύβονται, στη τελευταία κρίση της ΔΕΗ και της περιοχής μας…αλλά και πάλι …επιφανειακά, για τα μάτια του κόσμου! Και αυτό φάνηκε και στο χθεσινό ΠεΣυΠ, πάλι, όπου θεσμικά περιμέναμε τη τοποθέτηση του Προέδρου του Εργατικού Κέντρου, που με το ζόρι μίλησε, για να μην ενοχλήσει τη Κυβέρνησή του, τον Περιφερειάρχη του και όλα τα γαλάζια παιδιά που βρίσκονταν εκεί μέσα.

Το αποτέλεσμα αυτών των δράσεων ή των «μη δράσεων» μας οδήγησε στο σήμερα! Γι’ αυτό, δεν έχουμε δικαίωμα να επαναλάβουμε τα λάθη των προηγούμενων. Δεν πρέπει πλέον, να ανεχτούμε τυχόν λάθη! Γιατί αυτή η ιστορία είχε παρελθόν, έχει παρόν  αλλά δεν θα έχει  μέλλον! Δεν πρέπει να ανεχτούμε για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα, που απαιτεί εθνικό σχέδιο διαχείρισης αιφνιδιαστικές αποφάσεις ερήμην της Αυτοδιοίκησης, των εργαζομένων, των τοπικών κοινωνιών, των επιστημονικών φορέων και των Ειδικών.

Αν πάμε σε οποιαδήποτε διεκδίκηση, σε οποιονδήποτε αγώνα, χωρίς ενότητα και κοινή στόχευση, για άλλη μια φορά θα ηττηθούμε, αλλά αυτή η φορά θα είναι η τελευταία.

Καλούμαστε από τις εξελίξεις και τη κοινωνία, πρώτιστα σαν πολίτες και σαν πολιτικό όργανο να τοποθετηθούμε αλλά και να βάλλουμε τη βάση και να συντονίσουμε την ύστατη μάχη. Πρέπει να γίνει σαφές, πως τώρα ξεκινάμε, δεν τελειώσαμε με ένα ψήφισμα.

Πρέπει να  κερδίσουμε…διαφορετικά, σε κάποιο από τα επόμενα Περιφερειακά Συμβούλια, θα είμαστε εδώ και θα κλαίμε πάνω από τρία πτώματα, μέσα στο ίδιο φέρετρο:

§  το πρώτο της ΔΕΗ, των ανθρώπων της, της χώρας και της εθνικής οικονομίας

§  το δεύτερο της Μεγαλόπολης και

§  το τρίτο της ουτοπίας της  Μεταλιγνιτικής Εποχής.

Και τότε, τι θα μπορούμε να κάνουμε; Τίποτα….. Υποκριτικά μόνο, θα κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή για να  τιμήσουμε αυτούς τους νεκρούς!

Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να τεθούν ρεαλιστικοί στόχοι και να αναλάβουμε όλοι όποιες ευθύνες μας αναλογούν. Πρέπει να ξεχωρίσουμε και να κάνουμε ευδιάκριτους τους στόχους που θέλουμε να πετύχουμε τόσο τους πολιτικούς όσο και τους πιο πρακτικούς  και εκτελεστικούς.

Σαν πολιτικό όργανο, σαν εκφραστές τις τοπικής μας κοινωνίας, μαζί με τα συνδικάτα, το Δήμο, τους παραγωγικούς και επιστημονικούς φορείς, τους εργαζόμενους και τη κοινωνία.

Πρακτικά τώρα: Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον «Αιφνίδιο Θάνατο» και στους τρεις τουλάχιστον άξονες που διακρίνουμε ότι επηρεάζει, για να γίνουμε αποτελεσματικοί και να ξέρουμε για τι μιλάμε, ξεκάθαρα, ευδιάκριτα και στοχευμένα. Δηλαδή, παρόλο που το πρόβλημα είναι ένα, και ως ένα θα αντιμετωπιστεί, καλό θα ήταν να το δούμε, σ’  επι μέρους  σε 3 άξονες. Και Εξηγούμαι:

Πρώτος: οι συνέπειες στη ΔΕΗ και στους ανθρώπους της, οι συνέπειες στην Εθνική Οικονομία και τη Χώρα.

Δεύτερος: οι συνέπειες στη Μεγαλόπολη και την ευρύτερη περιοχή

Τρίτος: οι συνέπειες από την αιφνίδια και  μη ομαλή μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή και

Και τονίζω, πως δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να ξεχωρίσουμε ή να παραλείψουμε κάποιον, γιατί αυτό επιχειρήθηκε τις προηγούμενες ημέρες, αρχίζοντας να παρουσιάζονται Master Plans της επόμενης μέρας, αλλά και σήμερα, εδώ τώρα αυτό επιχειρείται. Ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης, για να εστιάσει στον Τρίτο άξονα, του σχεδιασμού της Μεταλιγνιτικής Εποχής! Τι ωραία που ακούγεται; Πόσο διαφέρει όμως από τη πραγματικότητα!!!

Σεβόμενοι, τη λογική, τη πατρίδα μας, τη κοινωνία, τους εργαζόμενους, τις Διεθνείς Συμφωνίες για το Περιβάλλον και τη Κλιματική αλλαγή, και κυρίως το μέλλον των παιδιών μας, συνοπτικά και χωρίς τα τεχνικά, στατιστικά και οικονομικά στοιχεία, αναφέρω συνοπτικά τι σημαίνει ο αιφνίδιος θάνατος για κάθε πυλώνα του προβλήματος.  Ποια τα ζητήματα τα οποία ανακύπτουν και που θα βρεθούμε αντιμέτωποι άμεσα.

για τη ΔΕΗ  & και τους ανθρωπουσ τησ – για την εθνικη οικονομια και  τη ΧΩΡΑ

1.       Σημαίνει, προβλήματα ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού. Είναι γνωστό, πως η πολύ μεγάλη προβλεπόμενη διείσδυση των ΑΠΕ μέχρι το 2030 θα απαιτήσει, λόγω στοχαστικότητας ιδιαίτερα των αιολικών, τη μόνιμη διάθεση συμβατικής ισχύος σε εφεδρεία για λόγους ασφάλειας τροφοδοσίας Επομένως, με την οριστική απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων το 2028 το ηλεκτρικό ισοζύγιο της χώρας καθίσταται έωλο και ανασφαλές.

2.       Σημαίνει, εφιαλτικά οικονομικά δεδομένα  λόγω της δραστική μείωση ΑΕΠ με δυσμενείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις ευρύτερα για την ίδια την εταιρεία και τη χώρα. Γιατί, πρόβλημα στη ΔΕΗ, μη γελιόμαστε, συνεπάγεται πρόβλημα στην Εθνική Οικονομία.

3.       Σημαίνει, πως η χώρα θα στερηθεί το φθηνό εγχώριο καύσιμο μόνο από τα ήδη λειτουργούντα σήμερα λιγνιτωρυχεία με ισοδύναμο θερμικό περιεχόμενο που υπερβαίνει σημαντικά τα 300 εκατ. βαρέλια πετρελαίου.

4.       Σημαίνει, πως το κενό που θα προκύψει στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.) θα καλυφθεί κυρίως από αντίστοιχες μονάδες με καύσιμο εισαγόμενο φυσικό αέριο (Φ.Α.) και με εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.). Το φυσικό αέριο είναι επίσης ορυκτό καύσιμο, όχι «αθώο» περιβαλλοντικά και εισαγόμενο.

5.       Σημαίνει, πως ενεργειακή εξάρτηση της χώρας, θα αυξηθεί υπέρμετρα, η δε τιμές του Φ.Α. στο μέλλον δεν μπορεί να διασφαλιστούν και να μας εγγυηθεί κανένας γι’ αυτές.

6.       Σημαίνει εξομοίωση των ενεργειακών πηγών και αποδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας της Εθνικής οικονομίας.

7.       Σημαίνει, de facto απολύσεις και πρόωρες αποχωρήσεις προσωπικού.

8.       Σημαίνει, απώλεια τεράστιων πρόσφατα επενδεδυμένων ποσών, ποσών πολλών εκατομμυρίων ευρώ για τις περιβαλλοντικές επενδύσεις που έγιναν, στις συγκεκριμένες Μονάδες του Λεκανοπεδίου και δεν έχουν αποσβεστεί. Όπως τα Συστήματα Αποθείωσης, τα συστήματα των Ηλεκτροστατικών Φίλτρων Λιγνίτη και τέφρας, οι τελευταίες αναβαθμίσεις στα συστήματα Λεβήτων και Στροβίλων, στα ταινιοδρομικά συστήματα μεταφοράς Τέφρας, στα συστήματα τηλεχειρισμών  Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων κλπ

9.       Σημαίνει, αύξηση της ήδη ακριβής κιλοβατώρας

10.   Σημαίνει, ανεκμετάλλευτες κτιριακές εγκαταστάσεις, υποδομές και τεχνολογικός εξοπλισμό εκατομμυρίων ευρώ να σαπίζει σε αποθήκες εγκαταλελειμμένες.

11.   Σημαίνει, ξεπούλημα, βίαιο, των εκμεταλλεύσιμων γεωτρήσεων και του υδροφόρου της περιοχής.

Για τη Μεγαλόπολη

1.       Σηματοδοτεί, τη  κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας

2.       Φέρνει κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων των οποίων ο κύκλος εργασιών, σχετίζεται με τις υπηρεσίες της ΔΕΗ στη περιοχή

3.       Θα υπάρξει κατακόρυφη μείωση του ΑΕΠ της περιοχής, δηλαδή ΦΤΩΧΕΙΑ!

4.       Προκύπτει, πρόβλημα με τη Τηλεθέρμανση των νοικοκυριών.

5.       Προκύπτει, πρόβλημα και με 10 περίπου χωριά τα οποία υδρεύονται από τις γεωτρήσεις της Μονάδας ΙΙΙ

6.       Θα έχει ως αποτέλεσμα, την ερήμωση της πόλης και μετατροπή της σε πόλη φάντασμα, με μόνιμους κατοίκους μόνο συνταξιούχους.

7.       Τι θα συμβεί με τις αποκαταστάσεις εδαφών, των παλιών ορυχείων, όταν η ΔΕΗ δεν θα έχει κανένα επιχειρηματικό και εξορυκτικό ενδιαφέρον στη περιοχή; Γνωρίζετε, τι σημαίνει αποκατάσταση του Ορυχείου; Γνωρίζετε, για τι ακριβώς μιλάμε ή φαντάζεστε λιμνούλες με παπάκια και λουλουδάκια, ακούγοντας τη λέξη;

Μιλάμε, για ένα απίστευτα μεγάλο και σοβαρό έργο. Χρονοβόρο. Κοστοβόρο. Μιλάμε για απορροή επιφανειακών νερών, για μακροπρόθεσμη σταθερότητα  των μελλοντικών λιμνών των ορυχείων, για ρυθμό καθίζηση και χρόνο σταθεροποίησης των αποθέσεων αγόνων υλικών που θα επηρεάσουν καθοριστικά μελλοντικές δραστηριότητες, μιλάμε για διερευνήσεις για θέματα υδρογεωλογίας, το υδρολογικό ισοζύγιο της περιοχή κ.α.

Μιλάμε για μακροπρόθεσμη ευστάθεια τελικών Πρανών Εκσκαφής και αποθέσεων αγόνων, μιλάμε για τη τελική κατάσταση των πρανών, για προστασία από αυταναφλέξεις λιγνιτικών στρωμάτων. Μιλάμε για βάθος χρόνο μέχρι το 2050!!!

Δεν είναι η αποκατάσταση, μια μακέτα με χρώματα και ζωγραφιές, ούτε και έκθεση ιδεών.

8.       Και σε ποιόν τελικά θα περιέλθουν αυτά τα εδάφη των ορυχείων?

9.       Σε ποιόν τα νερά της περιοχής? Σε ποιον οι γεωτρήσεις της?

ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΛΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Φυσικά και θα ήταν αντίφαση και θα πέφταμε σε ατόπημα, να μιλάμε για αιφνίδιο θάνατο και να περιμένω να υπάρχει προετοιμασία για την επόμενη μέρα, το 2020!!!

Η τακτική σε τέτοιες περιπτώσεις, τόσο στην Ευρώπη όσο και Παγκόσμια, είναι πως λαμβάνοντας υπ’ όψη το χρονοδιάγραμμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων λιγνίτη και το χρόνο προβλεπόμενης λειτουργίας των Μονάδων,  ξεκινά ο σχεδιασμός, συστηματικά λίγα χρόνια πριν από το επικείμενο κλείσιμο, έτσι ώστε να είναι σύγχρονος και επίκαιρος.

Συνεπώς, γνωρίζοντας πως τίποτε δεν έχει αλλάξει στο χρονικό ορίζοντα αυτό και με δεδομένα το μεν κλείσιμο της Μονάδας III το 2025 και της Μονάδας IV το 2035, προφανώς και θα ξεκινούσε ο σχεδιασμός, οργανωμένα, στοχευμένα, και με σταδικά βήματα.

Υπό τις σημερινές συνθήκες που διαμορφώνονται, διαφαίνεται να καίγεται η ευκαιρία.

Δεν έχουν εξασφαλιστεί  οι απαραίτητοι πόροι για το εγχείρημα αυτό πχ στο ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, που είναι το μόνο χειροπιαστό βήμα που έγινε, στη διάρκεια των τελευταίων 10ετιών για την εξασφάλιση συγκεκριμένων ποσών και σε συγκεκριμένο βάθος χρόνου. 30.000.000€ σε μια 3ετια ήταν μόνο η αρχή. Εδώ δεν έχουν αποδοθεί περίπου 25.000.000€ από το ΕΑΠ (Λιγνιτόσημο)

Δεν έχουν συντονιστεί δράσεις με τους  φορείς που θα συμμετέχουν πχ Δήμος, ΤΕΕ, Πανεπιστήμια κλπ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑtΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ                                                                                                                                                                 Από τα προαναφερθέντα γίνεται φανερό, πως αν συνεχιστεί η πορεία της συρρίκνωσης της συμμετοχής συνολικά των εγχώριων ενεργειακών πόρων (λιγνίτες, ΑΠΕ και νερά) στο ηλεκτρικό και γενικότερα στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, με δεδομένο τον καθοριστικό ρόλο του κόστους της ενέργειας στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, τούτο δεν θα συνεισφέρει στην οικονομική ανάκαμψη, το αντίθετο μάλιστα.

Κατά την άποψή μας πρέπει να υπάρξει μόνιμη στόχευση, μέσω της εκπόνησης εναλλακτικών σεναρίων, ώστε οι εγχώριοι ενεργειακοί πόροι (λιγνίτες, ΑΠΕ και νερά) να συμμετέχουν διαχρονικά σε μεγάλο ποσοστό  στο ηλεκτρικό ισοζύγιο μέχρι το 2030 με το λιγνίτη να διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο, από τις υπάρχουσες υποδομές. 

Έτσι, θα μειωθεί η ενεργειακή εξάρτηση, που είναι βασική προϋπόθεση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Εάν, ωστόσο, μετά το 2030 ανακαλυφθούν και αξιοποιηθούν σε ικανή ποσότητα και με σημαντικά οικονομικά οφέλη  εγχώριοι υδρογονάνθρακες, τότε μπορεί να εξεταστεί τυχόν επίσπευση της απόσυρσης των λιγνιτικών ΑΗΣ.                                                                                                                                               

Για το λόγο αυτό στη συζήτηση του ΠεΣυΠ προτείναμε και συμπεριελήφθησαν κάποια από τα παρακάτω, στο ψήφισμα:

1.       Να αποσυρθεί η εξαγγελία του κλεισίματος των Λιγνιτικών Μονάδων, έτσι ώστε η δίκαιη μετάβαση  της περιοχής σε οικονομία με λιγότερο λιγνίτη να γίνει με όρους δικαιοσύνης, ισότητας, ισονομίας, συνέπειας, σοβαρότητας και υπευθυνότητας και σύμφωνα με τα οριζόμενα από τη λογική και το νόμο, που ισχύουν για όλα τα Ευρωπαικά κράτη.

2.       Να δοθεί χρονική παράταση με απομειούμενη σταδιακά συμμετοχή του λιγνίτη στο ηλεκτρικό ισοζύγιο της χώρας σύμφωνα με τον ισχύοντα προγραμματισμό εκμ/σης των λιγνιτωρυχείων ή τουλάχιστον μέχρι να δοθεί επαρκής  χρόνος για τη σωστή, ασφαλή και οικονομική δημιουργία συνθηκών για τη βιώσιμη αξιοποίηση των αποκατεστημένων εκτάσεων στους χώρους των λιγνιτωρυχείων. Συνεπώς: Να μην κλείσουν οι Μονάδες III και IV πριν από τα προβλεπόμενα όρια λειτουργίας τους, δηλαδή το 2025 η Μονάδα III και το 2035 η Μονάδα IV, αντίστοιχα.

                                                                                                                                                                                                                       

3.       Να προχωρήσει στην ανάπτυξης των ΑΠΕ σε επίπεδο χώρας με έμφαση στα φωτοβολταïκά, στη γεωθερμία, στη βιομάζα και παράλληλες δράσεις για την εξοικονόμηση και αποθήκευση Η.Ε. με οικονομικούς όρους, καθώς και στην ηλεκτροκίνηση (μέσα σταθερής τροχιάς, αστικά λεωφορεία, οχήματα Ι.Χ κ.α.). Έτσι, θα μειώνεται  το αποτύπωμα άνθρακα και διευκολύνεται η παράταση της χρήσης του λιγνίτη με προïούσα απομείωση στην παραγωγή Η.Ε. 

4.       Να αποκατασταθούν τα εδάφη και να αποδοθούν στη τοπική κοινωνία.

5.       Να περάσει νομοθετική ρύθμιση για υπαγωγή της Μεγαλόπολης, στα «ειδικά καθεστώτα» πρόσθετης ενίσχυσης του αναπτυξιακού Νόμου, για την ανάπτυξη και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της εργασίας στη περιοχή.

6.       Να εξασφαλίσει και για τους λιγνιτικούς ΑΗΣ αποδεικτικά διαθεσιμότητας ισχύος (ΑΔΙ), όπως τούτο ισχύει σε άλλες χώρες και για άλλες τεχνολογίες παραγωγής Η.Ε. Ας μην ξεχνούμε ότι η χώρα δικαιούται παρόμοια μεταχείριση, αν μη τι άλλο, διότι διαχρονικά συνέβαλε απειροελάχιστα στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, σε αντίθεση με τις βιομηχανικές χώρες της Ε.Ε. που σωρεύουν στην ατμόσφαιρα  αέρια του θερμοκηπίου ήδη από την εποχή της βιομηχανικής εποχής, δηλ. για 200 τουλάχιστο χρόνια!!!!!  

7.       Για το σχεδιασμό της επόμενης μέρας, απαιτείται σε τοπικό επίπεδο τεράστια οργανωτική προσπάθεια, προγραμματισμός, έλεγχος, επιμονή, ανάληψη και συντονισμός πρωτοβουλιών από τους κατά περίπτωση αρμόδιους τοπικούς φορείς. Για το λόγο αυτό, προτείνουμε την να συγκροτηθεί διαπαραταξιακή επιτροπή, με αποκλειστικό αντικείμενο τη μετάβαση της περιοχής σε οικονομία με λιγότερο λιγνίτη.

8.       Να επιστρέψει η Λιγνιτική Μεγαλόπολης στη Μητρική ΔΕΗ.

9.       Να εξασφαλιστούν θέσεις εργασίας των εργαζομένων, που δεν κατοχυρώνουν  συνταξιοδοτικό δικαίωμα, κατά το κλείσιμο των Μονάδων, σε κενές οργανικές θέσεις του ευρύτερου Δημοσίου, κοντά στο τόπο διαμονής τους.

10.   Να γίνει Διαπεριφερειακή Συνεδρίαση των Περιφερειακών Συμβουλίων, Πελοποννήσου και Δυτικής Μακεδονίας με σκοπό τη χάραξη κοινής πολιτικής.

Για την επίτευξη των στόχων θα συγκροτηθεί επιτροπή αγώνα, όπως αναφέρεται και στην Εισήγηση, που θα συντονίσει  αγωνιστικές κινητοποιήσεις και συνάντηση με τον πρωθυπουργό ζητώντας την ικανοποίηση των ανωτέρω αιτημάτων μας.

Τζένη Δημητρακοπούλου

Διπλ.Ηλεκρτολόγος Μηχανικός &

Τεχνολογίας Υπολογιστών

Περιφερειακή Σύμβουλος Αρκαδίας