Tο πόρισμα για τα εργασιακά : Τα βασικά σημεία και οι διαφωνίες

Kst

«Πολύ κοντά στις ελληνικές θέσεις» το πόρισμα των «σοφών» για τα εργασιακά: Τα βασικά σημεία και οι διαφωνίες

Το πόρισμα της Επιτροπής των Ανεξάρτητων Ειδικών για τα εργασιακά παρουσίασε ο Γ. Κατρούγκαλος δηλώνοντας ότι οι συστάσεις της Επιτροπής που περιλαμβάνονται σε αυτό, είναι πολύ κοντά στις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης και πως θα αποτελέσουν τη βάση διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς

Το πόρισμα της Επιτροπής των Ανεξάρτητων Ειδικών για τα εργασιακά παρουσίασε ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, σε σημερινή συνάντηση με δημοσιογράφους, δηλώνοντας ότι οι συστάσεις της Επιτροπής (αναλυτικά παρακάτω), που περιλαμβάνονται σε αυτό, είναι πολύ κοντά στις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης και πως θα αποτελέσουν τη βάση διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς, στο πλαίσιο της β΄ αξιολόγησης.

«Αναστροφή της απορρύθμισης στα εργασιακά - Ταύτιση του Μητσοτάκη με το ΔΝΤ»

Ο Γ. Κατρούγκαλος είπε ότι, σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις του και στις κοινοβουλευτικές του παρουσίες, ζητά από όλα τα κόμματα και, ειδικά, από την αξιωματική αντιπολίτευση να δηλώσουν, αν η κοινή δήλωση των κοινωνικών εταίρων έχει και τη δική τους υποστήριξη. «Ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης, στην ομιλία του στη ΔΕΘ, σημείωσε ότι η πρότασή του προς τους δανειστές είναι να δεχθούν την απαίτηση από τη χώρα μας για μικρότερα πλεονάσματα σε αντάλλαγμα διαρθρωτικών αλλαγών, «όπου στην ιδιόλεκτο του ΔΝΤ είναι περαιτέρω απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και περιορισμός δαπανών, που, προφανώς, σημαίνει μείωση συντάξεων και περαιτέρω μείωση του κοινωνικού κράτους» ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εργασίας. Παράλληλα, συμπλήρωσε ότι η ουσία της κοινής δήλωσης των κοινωνικών εταίρων είναι η αναστροφή της απορρύθμισης, ενώ η ουσία της δήλωσης του προέδρου της ΝΔ είναι η συνέχισή της». «Εδώ, λοιπόν, θα πρέπει να έχουμε καθαρές κουβέντες από τη ΝΔ. Να ξέρουμε, λοιπόν, ποια είναι η δική της θέση επ' αυτού» υπογράμμισε. «Σε κάθε περίπτωση»-διευκρίνισε-«δεν είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε τα δικαιώματα των Ελλήνων εργαζομένων για οποιοδήποτε αντάλλαγμα».

Στο πόρισμα αναφέρεται, μεταξύ άλλων ότι η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων δεν "βλέπει" την ανάγκη για αυστηρότερους κανόνες σχετικά με την απεργία, ενώ, παράλληλα, δεν "βλέπει" κάποιον επείγοντα λόγο για άρση της απαγόρευσης της ανταπεργίας (lockout). Επίσης, τονίζεται ότι, σε περιπτώσεις προσωρινής οικονομικής δυσχέρειας, η εργασία μειωμένου ωραρίου μπορεί να αποτρέψει τις ομαδικές απολύσεις.

Σχετικά με τον κατώτατο μισθό, στο πόρισμα επισημαίνεται ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας νόμιμος κατώτατος μισθός, που θα λαμβάνει υπόψη την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές σχετικά με την ανάπτυξη, τις τιμές, την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, την ανεργία, τα εισοδήματα και τους μισθούς. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζεται, υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων ως προς την αρμοδιότητα καθορισμού του ύψους και των αυξήσεων του κατώτατου μισθού. Σύμφωνα με το πόρισμα, οι συλλογικές συμβάσεις θεωρούνται αντιπροσωπευτικές, εφόσον καλύπτουν το 50% των εργαζομένων της διαπραγματευτικής μονάδας του κλάδου/επαγγέλματος. Σημειώνεται δε ότι η μονομερής προσφυγή στη διαιτησία θα πρέπει να θεωρείται έσχατο μέσο, «αφού καταδεικνύει έλλειψη εμπιστοσύνης».

Αναλυτικά οι συστάσεις της Επιτροπής, όπως συνοψίζονται από τον Πρόεδρο της, καθηγητή Jan van Ours

2.1 Συνδικαλιστική Δράση

1. Η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία ρυθμίζει εκτενώς τις διαδικασίες για την κήρυξη απεργίας. Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων δεν βλέπει την ανάγκη για αυστηρότερους κανόνες σχετικά με την απεργία. Εναπόκειται στον Έλληνα νομοθέτη να καθορίσει τις προϋποθέσεις της νόμιμης απεργίας σεβόμενος το συνταγματικό πλαίσιο.

2. Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων δεν βλέπει κάποιον επείγοντα λόγο για άρση της απαγόρευσης της ανταπεργίας (lockout). Οι διατάξεις για τις εργατικές διαφορές  στην Ελλάδα έχουν καθιερώσει μία ισορροπία δυνάμεων μεταξύ εργοδοτών και συνδικάτων – οι κανόνες τους είναι αποδεκτοί και από τα δύο μέρη. Ο Έλληνας νομοθέτης μπορεί να διευκρινίσει πως ο εργοδότης δικαιούται να μην πληρώσει τους μη απεργούς εργαζόμενους εφόσον δεν μπορούν να συνεχίσουν την εργασία τους, επειδή λαμβάνει χώρα απεργία στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.

2.2 Ομαδικές Απολύσεις

3. Πριν την πραγματοποίηση της ομαδικής απόλυσης, οι εργοδότες οφείλουν να προχωρήσουν καλόπιστα σε διαβούλευση και διαπραγμάτευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Βάσει των οικονομικών δυνατοτήτων της επιχείρησης, θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα κοινωνικό πλάνο που θα παρέχει αποζημίωση στους εργαζόμενους που ενδεχομένως θα μείνουν άνεργοι για ένα αβέβαιο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να παρέχεται επανεκπαίδευση στους εργαζόμενους που απολύονται προκειμένου να ενισχυθούν οι πιθανότητες εύρεσης εργασίας. Οι ομαδικές απολύσεις θα πρέπει να ρυθμίζονται λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους ως ένα λειτουργικό εργαλείο για την προσαρμογή των επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσης. Το ισχύον σύστημα της προληπτικής διοικητικής έγκρισης συζητείται ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά τη την έκδοση της απόφασης επί του προδικαστικού ερωτήματος, το ισχύον σύστημα θα μπορούσε να καταργηθεί ή να αντικατασταθεί από ένα άλλο σύστημα εκ των προτέρων έγκρισης του σχεδίου απολύσεων.

4. Σε περιπτώσεις προσωρινής οικονομικής δυσχέρειας, η εργασία μειωμένου ωραρίου μπορεί να αποτρέψει τις ομαδικές απολύσεις. Η εργασία μειωμένου ωραρίου πρέπει να είναι ευέλικτη βάσει των υπαρχουσών αναγκών της επιχείρησης. Ο εργαζόμενος θα πρέπει να λαμβάνει επίδομα ανεργίας από το δημόσιο ή το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τις ώρες που δεν μπόρεσε να εργαστεί. Μετά την πάροδο της κρίσης, ο εργοδότης θα μπορεί να προχωρήσει στην επανέναρξη της πλήρους δραστηριότητάς του με τη βοήθεια ενός έμπειρου εργατικού δυναμικού.

2.3 Κατώτατος μισθός

5. Θα πρέπει να υπάρχει ένας νόμιμος κατώτατος μισθός που θα λαμβάνει υπόψη την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές σχετικά με την ανάπτυξη, τις τιμές, την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, την ανεργία, τα εισοδήματα και τους μισθούς. Υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων ως προς την αρμοδιότητα καθορισμού του ύψους και των αυξήσεων του κατώτατου μισθού. Ένα μέρος της Επιτροπής προτείνει τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, κατόπιν διαβουλεύσεων με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες,  μέσω εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας με καθολική εφαρμογή. Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής προτείνει τον καθορισμό  του κατώτατου μισθού από την κυβέρνηση, κατόπιν διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες.

6. Υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων ως προς τη λειτουργία του κατώτατου μισθού των νέων. Ένα μέρος της Επιτροπής προτείνει την αντικατάσταση του κατώτατου μισθού των νέων από ένα μειωμένο κατώτατο μισθό βάσει εργασιακής εμπειρίας με ανώτατη διάρκεια τα δύο έτη. Το ως άνω σύστημα μειωμένου κατώτατου μισθού θα πρέπει να αξιολογηθεί μετά την πάροδο των δύο ετών. Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής προτείνει τη διατήρηση του κατώτατου μισθού των νέων με τα ισχύοντα ηλικιακά όρια.

2.4 Συλλογικές διαπραγματεύσεις

7. Οι αντιπροσωπευτικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας θα μπορούν να επεκτείνονται από το κράτος κατόπιν αίτησης ενός από τα διαπραγματευόμενα μέρη σε κλαδικό ή ομοιοεπαγγελματικό επίπεδο. Οι συλλογικές συμβάσεις θεωρούνται αντιπροσωπευτικές εφόσον καλύπτουν το 50% των εργαζομένων της διαπραγματευτικής μονάδας του κλάδου/επαγγέλματος. Η απόφαση για την επέκταση της συλλογικής σύμβασης λαμβάνεται από τον Υπουργό Εργασίας μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους. Η κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι θα θεσμοθετήσουν ένα διοικητικό σύστημα που θα επιτρέπει τον αξιόπιστο έλεγχο του ποσοστού των εργαζομένων που αντιπροσωπεύεται στη διαπραγματευτική μονάδα. Ένα μέρος της Επιτροπής προτείνει, επίσης, τη δυνατότητα επέκτασης, σε περιπτώσεις σοβαρών προβλημάτων στην αντίστοιχη αγορά εργασίας (υψηλός κύκλος εργασιών, υψηλό ποσοστό χαμηλόμισθων, στρέβλωση ανταγωνισμού), καθώς και σε περιπτώσεις δημοσίου συμφέροντος (π.χ. εισαγωγή συστήματος μαθητείας. Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής θεωρεί πως η επέκταση πρέπει να είναι δυνατή μόνο σε περίπτωση που καλύπτεται το όριο του 50%.

8. Υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων σχετικά με την αρχή της εύνοιας. Ένα μέρος της Επιτροπή υποστηρίζει πως συλλογικές συμβάσεις εργασίας χαμηλότερου επιπέδου δεν μπορούν να αποκλίνουν επί τα χείρω εθνικών/κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, εκτός κι αν οι κοινωνικοί εταίροι προβλέπουν ρήτρες για συγκεκριμένα ζητήματα, οι οποίες επιτρέπουν προσωρινές αποκλίσεις σε περιπτώσεις επειγουσών οικονομικών/χρηματοοικονομικών αναγκών των επιχειρήσεων. Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής θεωρεί πως η μισθολογική ευελιξία στο μικρο-επίπεδο είναι σημαντική. Συνεπώς, η ιεραρχία των συλλογικών διαπραγματεύσεων πρέπει να διέπεται από την αρχή της επικουρικότητας, όπου συμβάσεις που συνάπτονται σε επιχειρησιακό επίπεδο, εγγύτερα των εμπλεκόμενων εργαζομένων και επιχειρήσεων, υπερισχύουν συμβάσεων που συνάπτονται σε κλαδικό/ομοιοεπαγγελματικό/εθνικό επίπεδο.

9. Η χρονική επέκταση, η μετενέργεια και η διάρκεια των συλλογικών συμβάσεων εργασίας αποφασίζονται από τους κοινωνικούς εταίρους. Αν δεν λάβουν σχετική απόφαση για το πρώτο ζήτημα, η χρονική επέκταση πρέπει να διαρκεί έξι μήνες. Αν το δεύτερο ζήτημα δεν ρυθμιστεί στη συλλογική σύμβαση, η μετενέργεια πρέπει να καλύπτει όλους τους συμφωνηθέντες όρους εργασίας. Αν το τρίτο ζήτημα δεν ρυθμιστεί στη συλλογική σύμβαση, η συλλογική σύμβαση θα μπορεί να καταγγέλλεται με προειδοποίηση τριών μηνών.

10. Αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων οι όροι της συλλογικής σύμβασης μπορούν να καθορίζονται μέσω διαιτησίας, κατά προτίμηση εφόσον και τα δύο μέρη συμφωνούν. Η μονομερής προσφυγή στη διαιτησία θα πρέπει να θεωρείται έσχατο μέσο, αφού καταδεικνύει έλλειψη εμπιστοσύνης. Το σύστημα διαιτησίας τροποποιήθηκε πρόσφατα και θα πρέπει να αξιολογηθεί μέχρι το 2018 προκειμένου να εκτιμηθεί ο ρόλος της διαιτησίας στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

11. Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να διαπραγματεύονται για τις μισθολογικές ωριμάνσεις, την ίση μεταχείριση υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών, τη δια βίου μάθηση, την παραγωγικότητα, την καινοτομία και την ενσωμάτωση των νέων, λαμβάνοντας υπόψη τα κριτικά σχόλια που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση. Με δεδομένο πως ορισμένα από τα ως άνω ζητήματα συνδέονται στενά με στρατηγικές του κράτους για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας και τη βελτίωση και του συστήματος επαγγελματικής επιμόρφωσης, η ενδυνάμωση ενός ουσιαστικού τριμερούς κοινωνικού διαλόγου είναι απαραίτητη. Σε αυτό το πλαίσιο μία συζήτηση για τα προβλήματα του συνδικαλιστικού νόμου θα ήταν χρήσιμη. Ωστόσο, σε αυτό το πεδίο, δεν βλέπουμε κάποια αντίθεση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις ευρωπαϊκές πρακτικές.

12. Ο Ο.Α.Ε.Δ. πρέπει να εξετάσει την ανάπτυξη πρωτοβουλιών για τη αποτελεσματικότερη επανένταξη των ανέργων και την προσέλκυση θέσεων εργασίας σε επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων καλά σχεδιασμένων επιδοτήσεων πρόσληψης με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.

ΣΕΒ...όπως ΔΝΤ!!!

Kst

Πλήρης είναι η ευθυγράμμιση του ΣΕΒ στις σκληρές εντολές του ΔΝΤ όπως προκύπτει μέσα από τις επισημάνσεις που γίνονται στο εβδομαδιαίο δελτίο του συνδέσμου

Μείωση της φορολόγησης και εξορθολογισμό του φορολογικού βάρους, ζητά ο ΣΕΒ, ώστε να μην επηρεάζονται αρνητικά οι αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας, συμφωνώντας με τις θέσεις του ΔΝΤ.

Όπως αναφέρει στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων που εκδίδει, «η υπερφορολόγηση των συνεπών φορολογουμένων και των οργανωμένων επιχειρήσεων εξακολουθεί να «στραγγαλίζει» την οικονομική δραστηριότητα, με τα νοικοκυριά να υφίστανται συνεχή μείωση στο διαθέσιμο εισόδημά τους, που, εκτός από τις καταναλωτικές τους ανάγκες, πρέπει να καλύψουν και τις φορολογικές τους υποχρεώσεις».

Επισημαίνει, ακόμη, τέσσερις «πολιτικά ενοχλητικές αλήθειες», όπως τις χαρακτηρίζει, στις οποίες εστιάζει το ΔΝΤ και αφορούν

 «τη στοχευμένη μείωση του αφορολογήτου ορίου, για να μειωθεί η φοροδιαφυγή, την ανάγκη να μειωθεί περαιτέρω η δαπάνη για συντάξεις, να αντιμετωπισθούν κατά προτεραιότητα τα προβληματικά δάνεια και να βρεθεί λύση στο ζήτημα του χρέους».

Ο ΣΕΒ τονίζει ακόμη ότι «η αύξηση των καταθέσεων επιχειρήσεων και νοικοκυριών τον Αύγουστο, σε 123,9 δισ. ευρώ από 122,6 δισ. ευρώ τον Ιούλιο (αύξηση 1,3 δισ. ευρώ) είναι η μεγαλύτερη αύξηση που καταγράφηκε εντός του 2016, εξέλιξη που συνδέεται με την κορύφωση της τουριστικής περιόδου, αλλά και την αποπληρωμή οφειλών του κράτους σε επιχειρήσεις, ασφαλισμένους και συνταξιούχους του δημοσίου. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτη και η μεταστροφή των ιδιωτών από καταθέσεις ταμιευτηρίου σε καταθέσεις προθεσμίας ύψους 300 εκατ. Ευρώ».

Ο Σύνδεσμος καταγράφει, τέλος, στοιχεία για αύξηση των μισθών στο Δημόσιο (+4,6% Ιούλιος 2015-Ιούλιος 2016), σε αντίθεση με τον ιδιωτικό τομέα όπου καταγράφεται μείωση μισθών κατά 1,9% (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία Ιαν. 2015-Ιαν. 2016) και -2,5% για όλο το 2015.

«Οι μέσες μηνιαίες καθαρές αποδοχές στις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά, κυρίως, στις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και τις επιχειρήσεις που είναι ελεγχόμενες από το δημόσιο, αυξάνονται πολύ περισσότερο από το μέσο όρο στο δημόσιο τομέα, με τις αυξήσεις στις δημόσιες επιχειρήσεις να είναι καταφανώς υπερβολικές» υποστηρίζει ο ΣΕΒ.

6,75 δισ. στην πραγματική οικονομία

 Kst

Αλ. Χαρίτσης: Πέφτουν 6,75 δισ. στην πραγματική οικονομία- έχουν ενεργοποιηθεί όλα τα κοινοτικά προγράμματα

Ο υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για θέματα ΕΣΠΑ Αλέξης Χαρίτσης, μιλώντας στο Κόκκινο και στο Στάθη Σχινά τόνισε πως έχουν ενεργοποιηθεί όλα τα κοινοτικά προγράμματα. Όπως είπε, ήδη έχουν ενταχθεί και χρηματοδοτούνται έργα από το πακέτο Γιούνκερ, όπως η γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας.

Ανακοινώθηκαν και νέα προγράμματα για τα ΕΣΠΑ, ανέφερε ο Αλ. Χαρίτσης, ενώ προχωρούν οι προσκλήσεις για τη μικρομεσαίες επιχειρήσεις έκλεισε ο πρώτος κύκλος, ενώ σύντομα θα ανοίξει και ο δεύτερος κύκλος. Η εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης τόνισε πως είναι αυτονόητη, ενώ ήδη «ενισχύουμε τη ρευστότητα των προγραμμάτων, προχωρούμε στην ταυτοποίηση μελετών για έργα που είναι επαναλαμβανόμενα έτσι ώστε να υπάρχουν πρότυπα», σημείωσε.

«Ήδη προσκλήσεις που έχουν εκδοθεί για το  περιβάλλον έχουν ξεπεράσει τα 500 εκατομμύρια και αφορούν τις υποδομές{..}». Όπω υπογράμμισε, δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να μοιράσουμε λεφτά και να τους αφήσουμε στο έλεος του θεού, θέλουμε μια σοβαρή διαδικασία αξιολόγησης έτσι ώστε τα έργα να πληρούν τις ανάγκες της κοινωνίας καθώς και να ενισχύσουμε τη δυνατότητα των δήμων να προχωρούν σε αντίστοιχα έργα

Ο κ. Χαρίτσης ανέφερε ότι το σχέδιο Γιούνκερ προϋποθέτει την ιδιωτική συμμετοχή ανεξαρτήτως της φύσης του έργου,  «εμείς συλλέξαμε από τους εποπτευόμενους φορείς έργα ώριμα που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο σχέδιο και αφορά ενεργειακά έργα και υποδομών».

Ειδικότερα ανέφερε  πως μέσω του απευθείας δανεισμού της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) έχουν διασφαλιστεί 1,4 δισ. ευρώ, με τα οποία σε συνδυασμό με πόρους του ΕΣΠΑ θα υλοποιηθούν τρία ακόμη σημαντικά έργα όπως η γραμμή 4 του Μετρό και η επέκταση φυσικού αερίου σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας.

Παράλληλα, υπενθύμισε πως «ήδη έχουμε ψηφισμένο το νέο αναπτυξιακό νόμο που θα δέχεται τα 4 από τα 8 καθεστώτα ενίσχυσης, υπάρχει ένα πλέγμα αποφάσεων που θα συνεισφέρουν στην αναβάθμιση της οικονομίας μετά και τις τελευταίες εξελίξεις».

«Ο σχεδιασμός γίνεται με βάση και την ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού, θα προχωρήσουμε σε πλήρη εκτέλεση του σχεδίου επενδύσεων (…) Ετσι,  6, 75 δισ. θα πέσουν στην πραγματική οικονομία σε συνδυασμό με τις προαναφερθείσες πρωτοβουλίες». Όπως πρόσθεσε: «Θεωρούμε ότι το επόμενο κρίσιμο 4μηνο η ολοκλήρωση των εκκρεμοτήτων για την ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού θα δώσει τη δυνατότητα να μιλάμε με άλλους όρους για την ελληνική οικονομία».

Ραντεβού με την Δικαιοσύνη

Ραντεβού με την Δικαιοσύνη-Δεκατρείς απο τις σημαντικότερες δίκες για το δικαστικό έτος 2016-2017

Ειρήνη Προμπονά

Το δικαστικό έτος ξεκίνησε επισήμως πριν από λίγες μέρες με πολλές και σημαντικές υποθέσεις να στριμώχνονται ημερολογιακά στην ατζέντα.

Οικονομικά σκάνδαλα, μίζες εξοπλιστικών προγραμμάτων, «αμαρτωλές» ΜΚΟ, παραδικαστικό κύκλωμα, ειδεχθή εγκλήματα και άλλες υποθέσεις  βρίσκουν τον δρόμο για τις αίθουσες του δικαστηρίου και ανμένεται να απασχολήσουν την κοινή γνώμη το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις δεν αποκλείεται η εξέλιξη των υποθέσεων να προκαλέσει συζητήσεις και ενδεχομένως αντίκτυπο σε πολιτικό επίπεδο.

Κάποιες υποθέσεις βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, άλλες έχουν ξεκινήσει, αλλά  «σκοντάφτουν» σε λεπτομέρειες που θα έπρεπε να έχουν διευθετηθεί  από καιρό. Εξέχουσα θέση στην ατζέντα συνεχίζει να έχει η δίκη της ναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, αλλά και η δίκη του εμπρησμού της Marfin, ενώ κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει εκείνες που αφορούν την διασπάθιση του δημόσιου χρήματος.

Μερικές απο τις σημαντικότερες υποθέσεις που είτε βρίσκονται σε εξέλιξη, είτε αναμένεται να διεξαχθούν σύντομα στις δικαστικές αίθουσες είναι αυτές που ακολουθούν.

-Η δίκη της Χρυσής Αυγής. Ξεκίνησε στις 5 Σεπτεμβρίου 2016 και διεξάγεται τον περισσότερο καιρό στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Εφετείου Αθηνών, αλλά και στην αίθουσα των γυναικείων φυλακών Κορυδαλλού. Μετρά μόλις την 88^η μέρα της, αν και ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2015. Η εξέταση της υπόθεσης δολοφονίας του Π. Φύσσα στο Κερατσίνι το 2013 από τον χρυσαυγίτη Γ. Ρουπακιά ολοκληρώθηκε πρόσφατα με τις καταθέσεις μαρτύρων. Από τις 9 Σεπτεμβρίου εξετάζεται από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων η υπόθεση της επίθεσης τάγματος εφόδου της ΧΑ κατά των Αιγύπτιων αλιεργατών στο Πέραμα τον Ιούνιο του 2012 που κατέληξε στον άγριο ξυλοδαρμό του αλιεργάτη Αμπουζίντ Εμπάρακ. Οι δικάσιμες του Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκαν χθες (27/09) και η επόμενη δικάσιμος έχει οριστεί για τις 5 Οκτωβρίου με την κατάθεση του Αιγύπτιου αλιεργάτη  Αμπού Χάμεντ Μοχάμεντ.
  -Ο εμπρησμός της Marfin. Ξεκίνησε μετά από έξι χρόνια αλλεπάλληλων αναβολών, στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών στις 19 Σεπτεμβρίου 2016, ξεκίνησε η δίκη για τον εμπρησμό στο υποκατάστημα της τράπεζας Marfin στην Σταδίου και στο βιβλιοπωλείο Ιανός, τον Μάιο του 2010. Η πυρκαγιά ξέσπασε ενώ ήταν σε εξέλιξη η πρώτη μεγάλη πανελλαδική διαδήλωση ενάντια στο πρώτο μνημόνιο.

Αποτέλεσμα του εμπρησμού ήταν να χάσουν τη ζωή τους τρεις άνθρωποι, μεταξύ των οποίων μία έγκυος γυναίκα 4 μηνών.

Κατηγορούμενοι στην υπόθεση είναι ο Θ. Σίψας (για την Marfin) και ο Παύλος Αντρέεβ, (για τον Ιανό), οι οποίοι βαρύνονται, κατά περίσταση, με τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως, της απόπειρας ανθρωποκτονίας, της έκρηξης, της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικής βόμβας και της απρόκλητης φθοράς ξένης περιουσίας. Στο δικαστήριο έχουν κληθεί να καταθέσουν περισσότεροι από 80 μάρτυρες. Και οι δυο κατηγορούμενοι έχουν αρνηθεί τις κατηγορίες, ενώ μέχρι στιγμής οι μάρτυρες που έχουν καταθέσει δεν τους έχουν αναγνωρίσει.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει στην υπόθεση και το πόρισμα της Επιθεώρησης του Υπ. Εργασίας που ερεύνησε τις συνθήκες της πυρκαγιάς στη Marfin και αφορά τις  σοβαρότατες παραλείψεις που συνέβαλαν στην τραγωδία. Επόμενη δικάσιμος έχει οριστεί για τις 14 Οκτωβρίου.

-Το σκάνδαλο με τα επισφαλή δάνεια του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων ξεκίνησε στις 19 Σεπτεμβρίου,  η πολυαναμενόμενη δίκη του ΤΤ, αλλά "σκόνταψε" ακαριαία στην …μετάφραση του  παραπεμπτικού βουλεύματος!

Όπως και στην υπόθεση της Siemens, έτσι και στην υπόθεση του ΤΤ,  με το που ξεκίνησε η ακροαματική διαδικασία, ο συνήγορος υπεράσπισης του κατηγορούμενου Radomir Zivanic υπέβαλε ένσταση ακύρωσης της διαδικασίας και αναβολής της δίκης, έως ότου μεταφραστεί το παραπεμπτικό βούλευμα στην μητρική γλώσσα του σέρβου κατηγορουμένου. Ο συνήγορος ενημέρωσε το δικαστήριο ότι  ο εντολέας του υπέβαλε αίτημα μετάφρασης πριν από έναν χρόνο, αίτημα όμως που απορρίφθηκε από τον εισαγγελέα  Ιωάννη Προβατάρη.

Η υπόθεση αφορά τα εκατομμύρια δανείων που χορηγήθηκαν από τη διοίκηση της τράπεζας σε επιχειρηματίες, χωρίς -όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο- να έχουν δώσει τις απαραίτητες εγγυήσεις.

Συνολικά θα καθίσουν στο εδώλιο 35 κατηγορούμενοι, μεταξύ των οποίων τρανταχτά ονόματα όπως ο πρώην επικεφαλής του ΤΤ, Άγγελος Φιλλιπίδης, η πρώην επικεφαλής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας Αναστασία Σακελλαρίου,  ο Σπύρος Παντελιάς, συνεργάτης του Γιάννη Στουρνάρα, αλλά και επιχειρηματίες  όπως οι Λαυρέντης Λαυρεντιάδης, Δημήτρης Κοντομηνάς, Βίκτωρ Ρέστης, το ζεύγος Γριβέα – Βάτσικα κ.α.

Οι κατηγορούμενοι καλούνται να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη για βαριές κατηγορίες που αφορούν τα αδικήματα της απιστίας και της απάτης, σε συνδυασμό με τις επιβαρυντικές διατάξεις του ν. 1608/50 περί καταχραστών του Δημοσίου και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη δραστηριότητα.

-Σκάνδαλο Energa - Hellas Power. Σε εξέλιξη βρίσκεται η εκδίκαση του σκανδάλου της Energa - Hellas Power, από την οποία  το ελληνικό δημόσιο φέρεται να έχει υποστεί ζημία δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Τους επόμενους μήνες αναμένεται, η πρωτόδικη απόφαση, αφού ήδη η εισαγγελέας του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων έχει προτείνει την ενοχή του Άρη Φλώρου και την απαλλαγή του Βασίλη Μηλιώνη.
Στην σκανδαλώδη υπόθεση κατηγορούνται συνολικά 19 άτομα που βαρύνονται με τα αδικήματα της υπεξαίρεσης σε συνδυασμό με τις επιβαρυντικές διατάξεις του νόμου 1608/1950 περί καταχραστών του Δημοσίου, για λαθρεμπορία και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

-Εξοπλιστικά.  Η υπόθεση εκδικάζεται σε δεύτερο βαθμό, ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, ενώ αναμένεται να ξεκινήσουν οι απολογίες των κατηγορουμένων. Πρώτος ν’ απολογηθεί αναμένεται ο πρώην υπουργός Εθνικής Αμύνης Άκης Τσοχατζόπουλος, με ανάλογο ενδιαφέρον όμως αναμένεται και η απολογία της συζύγου του Βίκης Σταμάτη.

Εν τω μεταξύ, μόλις σήμερα (28/09) απορρίφθηκε-για μια ακόμη φορά- η αίτηση αποφυλάκισης του Άκη Τσοχατζόπουλου,  καθώς η εισαγγελική λειτουργός έκρινε πως είναι ύποπτος τέλεσης νέων αδικημάτων και ύποπτος φυγής, ενώ, σύμφωνα με την προτασή της,  υπάρχει επιπλέον ο κίνδυνος «να τελέσει νέες πράξεις ξεπλύματος μαύρου χρήματος».

-Λίστα Λαγκάρντ- Ιωάννης Διώτης. Το σκέλος της υπόθεσης της λίστας Λαγκάρντ, που αφορά τα μη πολιτικά πρόσωπα, θα ερευνήσει το Β’ Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων. Στο εδώλιο του κατηγορουμένου ο πρώην επικεφαλής του ΣΔΟΕ Ι. Διώτης, η κατάθεση του οποίου αναμένεται την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου. Ο πρώην επικεφαλής του ΣΔΟΕ βρίσκεται αντιμέτωπος με το αδίκημα της απιστίας στην υπηρεσία σε βαθμό κακουργήματος για τους χειρισμούς του στην πολύκροτη «λίστα Λαγκάρντ».

Μεταξύ των μαρτύρων του κατηγορητηρίου, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται και ο τότε πολιτικός του προϊστάμενος και υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος θα κληθεί να καταθέσει τα όσα μεσολάβησαν την περίοδο εκείνη.

-ΜΚΟ «Αλληλεγγύη». Ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων παραπέμπονται με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, τέσσερις υπεύθυνοι της ΜΚΟ «Αλληλεγγύη» της Εκκλησίας, για την περίοδο 2005-2006. Η υπόθεση αφορά τις χρηματοδοτήσεις για δράσεις της ΜΚΟ που είτε παρέμειναν ημιτελείς είτε δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Σύμφωνα με το βούλευμα, η ΜΚΟ έλαβε το ποσό των  5,6 εκατομμυρίων ευρώ, ως προκαταβολή σε συνολικό ποσό ύψους 7 εκατομμυρίων ευρώ, για την αποστολή έκτακτης επισιτιστικής βοήθειας στο Ιράκ. Η αποστολή αφορούσε την διανομή 2.650.000 κιλών κατεψυγμένων κοτόπουλων.

Τελικά-και σύμφωνα πάντα με την δικογραφία- από την ΜΚΟ αγοράστηκαν μόνο 371.093 κιλά κατεψυγμένων πουλερικών, τα οποία αποθηκεύτηκαν σε ψυγεία στον Ρέντη, αλλά κατόπιν ελέγχου από την Κτηνιατρική Υπηρεσία του Πειραιά, ολόκληρη η ποσότητα κρίθηκε «ακατάλληλη για κατανάλωση».

Σε δίκη παραπέμπονται ο άλλοτε στενός συνεργάτης του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου και διαχειριστή της ΜΚΟ, Δημήτρης Φουρλεμάδης, η πρώην επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Γεωργία Λυμπέρη και οι πρώην εκκλησιαστικοί οικονομικοί επιθεωρητές της Εκκλησίας της Ελλάδος, Ιωάννης Πέτσος και Θεολόγος Μακρής. Οι κατηγορίες που αντιμετωπίζουν είναι κατά περίσταση, τα αδικήματα της υπεξαίρεσης, με την επιβαρυντική περίσταση του νόμου περί καταχραστών του Δημοσίου (1608/50), της συνέργειας σε αυτή, της απιστίας και της ψευδούς βεβαίωσης.

-Σκάνδαλο Siemens (σύμβαση 8002 ΟΤΕ). Πολύ κοντά στην ημερομηνία εκδίκασης της υπόθεσης βρίσκεται για δεύτερη φορά η δίκη για την σύμβαση της ψηφιοποίησης του ΟΤΕ με την  Siemens. Μετά την επ’ αόριστον αναβολή της δίκης τον Ιούλιο που μας πέρασε και τον σάλο που προκλήθηκε για το αμετάφραστο παραπεμπτικό βούλευμα στην μητρική γλώσσα των αλλοδαπών κατηγορουμένων όπως ορίζει ο νόμος, η υπόθεση δείχνει να προχωρά  προς την αίθουσα του δικαστηρίου.

Ήδη η μεταφραστική υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών έχει ολοκληρώσει τη μετάφραση του βουλεύματος και άλλων συνοδευτικών εγγράφων στη μητρική γλώσσα των κατηγορουμένων, μετά και την απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων.

Μεταξύ των κατηγορουμένων για δωροδοκίες κρατικών αξιωματούχων, βρίσκονται τουλάχιστον 70 υπάλληλοι του ΟΤΕ, χρηματιστές, κομματικά στελέχη, τραπεζίτες, αλλά και μεγαλοστελέχη της μητρικής Siemens. Οι κατηγορίες που τους βαραίνουν είναι παθητική και ενεργητική δωροδοκία, άμεση συνέργεια σε αυτή και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.


- Siemens-Δωροδοκία Μαντέλη. Στις 2 Νοεμβρίου αναμένεται να ξεκινήσει, από την αρχή, η δίκη του πρώην υπουργού Μεταφορών Τάσου Μαντέλη, για υπόθεση δωροδοκίας του από τη Siemens.
Η δίκη που βρισκόταν προς το τέλος της έπειτα από τρία χρόνια διεξαγωγής  διεκόπη το καλοκαίρι καθώς απεβίωσε ο Πρόεδρος του δικαστηρίου Αγγελής Τριαντόπουλος και δεν είχε προβλεφθεί να υπάρχει αναπληρωματικός.

Ο πρώην υπουργός εξετάζεται για το ποσό 230.000 ευρώ που είχε λάβει σε δύο δόσεις από τη μητρική Siemens, ποσό το οποίο κατά τη δικογραφία σχετίζεται με τη σύμβαση 8002 μεταξύ του ΟΤΕ και της γερμανικής εταιρείας.

Ο Τάσος Μαντέλης έχει αρνηθεί την κατηγορία της δωροδοκίας ισχυριζόμενος πως το ποσό για το οποίο κατηγορείται αποτελούσε χορηγία της Siemens για την προεκλογική του εκστρατεία.

-Σκάνδαλο Proton Bank-Λαυρεντιάδης. Έχει χαρακτηριστεί ως «ένα από τα μεγαλύτερα τραπεζικά σκάνδαλα» αφού η ζημιά των 900 εκατ. ευρώ που προξένησε στο δημόσιο προκαλεί ίλιγγο. Η εκδίκαση της υπόθεσης έχει οριστεί στις 7 Νοεμβρίου ενώ μερικά από τα αδικήματα που αντιμετωπίζουν οι 34 κατηγορούμενοι στην υπόθεση αφορούν  τ' αδικήματα της απιστίας, απάτης, ξεπλύματος βρώμικου χρήματος κ.α.

Ανάμεσα στους κατηγορουμένους βρίσκονται υψηλόβαθμα στελέχη της τράπεζας, αλλά και εταιρειών που ανήκαν στον όμιλο του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, ενώ τόσο σε στελέχη όσο και στον ίδιο τον Λαυρεντιάδη  φαίνεται να αποδίδεται επιπλέον η οργάνωση εγκληματικής ομάδας,  αφού «δημιουργήθηκαν» εταιρείες προκειμένου  να εισπράξουν τον πακτωλό εκατομμυρίων ευρώ  σε δάνεια από την Proton, αλλά και για την προσπάθεια  εξαπάτησης των ελεγκτικών μηχανισμών της ΤτΕ.

Σύμφωνα με το βούλευμα από την προκαταρκτική εξέταση προκύπτει ότι από τον Ιανουάριο του 2010 έως τον Ιανουάριο του 2011 ο Λαυρεντιάδης και άλλοι συνεργάτες του «με κοινό δόλο και εκμεταλλευόμενοι τη θέση τους στην Proton Bank χορήγησαν σε εταιρίες άμεσα ή έμμεσα ελεγχόμενες από τον Λ. Λαυρεντιάδη δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, χωρίς τις απαιτούμενες διασφαλίσεις, χωρίς εγγυήσεις και με εξαιρετικά υψηλό πιστωτικό κίνδυνο με συνέπεια να απειληθεί και υποστεί ζημιά η τράπεζα.»

-Παραδικαστικό κύκλωμα Νο2. Για τις 5 Δεκεμβρίου έχει οριστεί η έναρξη σκέλους  της υπόθεσης που αφορά  το Παραδικαστικό κύκλωμα Νο2. Οι κατηγορίες αφορούν αδικήματα όπως  συγκρότηση, ένταξη και διεύθυνση σε εγκληματική οργάνωση, πλαστογραφία, απάτη από κοινού, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα, απόπειρα εκβίασης, ψευδή βεβαίωση κ.α.

Σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα, οι κατηγορούμενοι φέρεται να εντόπιζαν ακίνητα-«φιλέτα», ακατοίκητα και εγκαταλελειμμένα, τα καταλάμβαναν αυθαίρετα και ιδρύοντας εικονικές εταιρείες, τα εμφάνιζαν ως ιδιοκτησίες άλλων μελών του κυκλώματος.

Στο κύκλωμα περιλαμβάνονται δικαστές, δικηγόροι, πολιτικός μηχανικός, ένας ιερέας, ένας γνωστός τηλε-δικηγόρος, επιχειρηματίες, φοροτεχνικοί, συνδικαλιστές, η κόρη επιχειρηματία που ασχολείται με τα media, ένας επικοινωνιολόγος κ.α

Ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων αναμένεται να οδηγηθούν αρχικά οκτώ πρόσωπα σε σύνολο 104 ατηγορουμένων.

-Υπόθεση Βαγγέλη Γιακουμάκη. Για της 20 Οκτωβρίου, στο Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Ιωαννίνων ορίστηκε η δίκη της υπόθεσης του Βαγγέλη Γιακουμάκη, φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων που βρέθηκε νεκρός τον Μάρτιο του 2015 σε αγροτική περιοχή κοντά στην Γαλακτοκομική Σχολή.

 Η υπόθεση εξαφάνισης του νεαρού φοιτητή μέχρι τον τραγικό επίλογο, αλλά και όλα όσα ήρθαν στο φως για το bullying που είχε υποστεί στη σχολή από μια παρέα νταήδων είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη. Κατηγορούμενοι για την υπόθεση είναι ο πρώην διευθυντής της Σχολής, η υπεύθυνη της Εστίας και ο πρώην υπουργός και βουλευτής της ΝΔ, Χρήστος Μαρκογιαννάκης

Οι δύο πρώτοι κατηγορούνται για παράβαση καθήκοντος και ο τρίτος για το πλημμέλημα της ηθικής αυτουργίας σε παράβαση καθήκοντος. Ο Χ. Μαρκογιαννάκης κατηγορείται για παρέμβαση στη διεύθυνση της Σχολής, προκειμένου να μην τιμωρηθεί πειθαρχικά φοιτητής από την Κρήτη που προξένησε φθορές.

Για τις ευθύνες της Σχολής έχει σχηματιστεί ξεχωριστή δικογραφία από αυτή που αφορά στο θάνατο του Βαγγέλη Γιακουμάκη.

-Η δίκη για την αποτρόπαια δολοφονία της μικρής Άννυ. Μια δίκη για γερά νεύρα και γερό στομάχι ξεκίνησε στις 5 Σεπτεμβρίου στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών. Η αποτρόπαιες συνθήκες της  δολοφονίας της 4χρονης Άννυ το Πάσχα του 2015 ξετυλίγεται σαν ένας εφιάλτης στην δικαστική αίθουσα.

Στο εδώλιο του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου κάθονται ο 27χρονος πατέρας της 4χρονης, Στανισλάβ Μπακαρτζίεβ ή Σάββας ο 30χρονος φίλος του Νασίφ Αχμέντοφ ή Νικολάι και η μητέρα Δημητρίνα Μπορίσοβα.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι δύο άντρες κατηγορούνται για ανθρωποκτονία από πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση και περιύβριση νεκρού,  η 25χρονη μητέρα του μικρου κοριτσιού είναι αντιμέτωπη με την κατηγορία της έκθεσης ανηλίκου σε κίνδυνο, ενώ στο εδώλιο θα καθίσει και ένας ακόμη άνδρας, φίλος της μητέρας, κατηγορούμενος για το πλημμέλημα της ψευδορκίας.

Οι καταθέσεις –με κορυφαία εκείνη του ιατροδικαστή-προκάλεσαν ανείπωτη φρίκη στο ακροατήριο της αίθουσας…η δίκη βρίσκεται σε εξέλιξη με πιο πρόσφατα γεγονότα την παραίτηση της συνηγόρου υπεράσπισης ενός εκ των κατηγορουμένων και την διαταγή της Εισαγγελέως σύλληψης μάρτυρα ως ύποτης για ψευδορκία.

 

Για τον ρόλο του κόμματος

Γιώργος Σταθάκης

"Με τον ίδιο τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι υπεύθυνος για την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, βρέθηκε όμως στη θέση να πρέπει να τη διαχειριστεί και να την υπερβεί, έτσι, παρόλο που δεν είναι υπεύθυνος για την κρίση του κομματικού φαινομένου και των παραδοσιακών σχέσεων εκπροσώπησης, είναι υποχρεωμένος σήμερα να επιχειρήσει να την υπερβεί"

Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί κληρονόμο και συνεχιστή μιας παράδοσης αριστερού πειραματισμού και διαδοχικών μεταμορφώσεων προοδευτικών κομμάτων στην προσπάθειά τους να υπερβούν τους καταναγκασμούς της κλασικής μορφής τους. Από τον Συνασπισμό των τάσεων μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών και των κινημάτων, από τη σταχυολόγηση διαφορετικών πρακτικών από την Κομμουνιστική Επανίδρυση μέχρι τη σύγκλιση με το Podemos, ο «χώρος» προσπαθούσε διαρκώς να επανεφεύρει τον εαυτό του για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που έφερνε μια εποχή κρίσης του κομματικού φαινομένου. Αυτό πρέπει να κάνει και σήμερα.

Με τη διαφορά, όμως, ότι όλοι οι προηγούμενοι πειραματισμοί γίνονταν από τη θέση της αντιπολίτευσης, υιοθετώντας πρακτικές από άλλα κόμματα που ήταν και αυτά στην αντιπολίτευση. Σήμερα όμως είναι στην κυβέρνηση. Άρα, κάποιες νέες λειτουργίες που θα ήταν χρήσιμο να ενσωματώσει οφείλουν να αποτυπώνουν και τη νέα του θέση, αλλά ταυτόχρονα να προσπαθούν να υπερβούν τις αγκυλώσεις που οδηγούν τη μία μετά την άλλη από τις μεγάλες ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες, όπως το γαλλικό σοσιαλιστικό κόμμα ή το δημοκρατικό κόμμα στην Ιταλία, σε σταδιακή απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς του ψηφοφόρους.

Τι λειτουργίες επιτελούν, λοιπόν, τα κυβερνητικά κόμματα στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μια εποχή κρίσης του κομματικού φαινομένου; Πρώτον, αποτελούν εκλογικούς μηχανισμούς σταδιακά όλο και περισσότερο αποκομμένους από την ίδια την εκλογική στρατηγική τους, καθώς η τελευταία τείνει να διαμορφώνεται από ειδικούς και επικοινωνιολόγους. Δεύτερον, αποτελούν πολιτικές ελίτ εξουσίας, οι οποίες επικοινωνούν και ανταλλάσσουν ιδέες μέσα από εκτεταμένα δίκτυα σκέψης, think tanks, ακαδημαϊκά ινστιτούτα και μελετητικούς οργανισμούς, τα οποία επεξεργάζονται το φάσμα των πολιτικών επιλογών για αυτά τα κόμματα και προετοιμάζουν τις εφεδρείες στελεχών για τις θέσεις υψηλής τεχνοκρατικής εξειδίκευσης που πρέπει να καλυφθούν σε περιόδους ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών. Τρίτον, οι πλέον υγιείς από αυτούς τους οργανισμούς διατηρούν μια αυτόνομη οργανωτική ζωή, ένα κοινωνικό δίκτυο δηλαδή, σε τοπικό επίπεδο, που τους επιτρέπει σε περιόδους που βρίσκονται στην αντιπολίτευση να διευρύνουν την επιρροή τους και σε περιόδους διακυβέρνησης να διατηρούν μια συλλογική στάση αποστασιοποίησης ή και κριτικής από την εκάστοτε «δική τους» κυβέρνηση.

Στη σχετικά σύντομη περίοδο εντός της οποίας ο ΣΥΡΙΖΑ μετασχηματίστηκε από κόμμα που πάλευε για την εκλογική του επιβίωση σε κόμμα εξουσίας, εξελίχτηκε μια σταδιακή μετατόπιση του κέντρου λήψης αποφάσεων από τον ηγετικό πυρήνα του κόμματος στην κοινοβουλευτική ομάδα και, σήμερα πλέον, στην κυβέρνηση. Η πορεία αυτή είναι μεν ώς έναν βαθμό φυσιολογική, ίσως όμως η ταχύτητα με την οποία συντελέστηκε και οι συνθήκες εντός της οποίας αυτός ο μετασχηματισμός έλαβε χώρα, να άφησε τους άλλους δύο βραχίονες (κόμμα και Κ.Ο.) χωρίς σαφείς λειτουργίες, όρια και ρόλους στον προσδιορισμό της ασκούμενης πολιτικής και της συμμετοχής τους σε αυτή. Αυτές τις ελλείψεις είναι σήμερα κρίσιμο να τις θεραπεύσουμε.

Πού βρίσκεται ο νέος κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν; Από τις λειτουργίες των παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας, σήμερα είναι σε θέση να κινητοποιηθεί ως εκλογικός μηχανισμός, αν και σίγουρα όχι με τη δυναμική της συμμετοχής που έδιναν πολλοί από τους συντρόφους που έχουν πλέον αποστασιοποιηθεί. Αντιστοίχως, η εμπειρία της ανάληψης των κυβερνητικών ευθυνών απέδειξε ότι όσες προσβάσεις και όσες δικτυώσεις είχαμε σε επιστημονικά, ακαδημαϊκά ή και πολιτικά ινστιτούτα τις χρησιμοποιήσαμε στο εγχείρημα αυτό, και πάντα οι πόροι αυτοί αποδεικνύονταν λιγότεροι από τις ανάγκες μας. Τέλος, η βάση του κόμματος, αν και διατηρεί τον βασικό της κορμό ανέπαφο, έχει πληγεί σοβαρά κυρίως από την απομάκρυνση νεότερων συντρόφων που αισθάνθηκαν απογοήτευση από τον δύσκολο συμβιβασμό του προηγούμενου καλοκαιριού. Η σχέση αυτή, αν και δεν μπορεί να αποκατασταθεί πλήρως, καθώς ένα τμήμα των πλέον ακτιβιστικών τμημάτων της νεολαίας μας έχει σήμερα γυρίσει την πλάτη με τρόπο δύσκολα αναστρέψιμο, πρέπει να ξαναχτισθεί μέσα από την προσπάθεια να δημιουργήσουμε σχέσεις με τη μεγάλη κοινωνική δεξαμενή των νέων που έχουν τις δεξιότητες να καινοτομήσουν αλλά δυσκολεύονται να βρουν τον τρόπο στο πλαίσιο μιας αγοράς εργασίας και μιας οικονομίας σε χρόνια κρίση και καθίζηση.

Και εδώ βρίσκεται ίσως και η μεγαλύτερη αντίφαση. Τα νέα υποκείμενα της παραγωγής, είτε μιλάμε για τους νέους συνεταιριστές, τους νέους επιχειρηματίες στον αγροτοδιατροφικό κλάδο, τους start-upάδες, τους επιστήμονες που λειτουργούν σε υπερεθνικά δίκτυα παραγωγής, αλλά και όλοι οι άνεργοι και οι εργαζόμενοι στις νέες μορφές ελαστικής εργασίας, δεν εκφράζονται από τις παραδοσιακές μορφές κοινωνικής εκπροσώπησης, είτε αυτές είναι τα επαγγελματικά σωματεία, οι εργασιακοί σύλλογοι κ.ο.κ. Σε αυτές όμως τις νέες κοινωνικές κατηγορίες βρίσκονται αναπόφευκτα οι απαντήσεις στα ερωτήματα που σήμερα δυσκολευόμαστε να βρούμε. Άρα, η προσπάθεια να διευρυνθεί το κοινωνικό δίκτυο, η βάση του κόμματος, είναι κάτι περισσότερο από μια κίνηση «διείσδυσης» σε παραδοσιακούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών. Αντίθετα, αυτή η προσπάθεια διεύρυνσης συνεπάγεται μια κίνηση δημιουργίας νέων μορφών εκπροσώπησης και οργάνωσης, θεματικών τρόπων κοινωνικής κινητοποίησης αλλά και μετασχηματισμού των παραδοσιακών συλλογικών φορέων με τρόπο τέτοιο ώστε να ενσωματώσουν στο εσωτερικό τους τα νέα υποκείμενα της παραγωγής.

Εν κατακλείδι, με τον ίδιο τρόπο που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι υπεύθυνος για την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, βρέθηκε όμως στη θέση να πρέπει να τη διαχειριστεί και να την υπερβεί, έτσι, παρόλο που δεν είναι υπεύθυνος για την κρίση του κομματικού φαινομένου και των παραδοσιακών σχέσεων εκπροσώπησης είναι υποχρεωμένος σήμερα να επιχειρήσει να την υπερβεί. Για να το κάνει αυτό, λοιπόν, οφείλει, πρώτον, να διατηρήσει τη συμμετοχική διάσταση κάθε πολιτικού αγώνα που καλείται να δώσει, δεύτερον, να πολλαπλασιάσει και να ενισχύσει τους θεσμούς, ακαδημαϊκούς, ερευνητικούς, τεχνοκρατικούς εντός των οποίων η αριστερή σκέψη αναπτύσσεται και καλλιεργείται και, τέλος, να αναζωογονήσει τον πειραματισμό του στο πώς οργανώνεται η κοινωνία σε χώρους και κοινωνικά πεδία από τα οποία η συλλογική οργάνωση απουσιάζει.

Δύο παράγοντες ευθύνονται για τις διαφοροποιήσεις στις συντάξεις

Συντάκτης:
Σάββας Ρομπόλης*, Δημήτριος Μπούρλος**, Βασίλειος Γ. Μπέτσης***

26/09/2016

Ιστορικά, κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα, δημιουργήθηκαν τα πρώτα ταμεία επικουρικής ασφάλισης ως αποτέλεσμα του χαμηλού επιπέδου των συντάξεων γήρατος.

Από την ίδρυσή της η χρηματοδότηση της επικουρικής ασφάλισης προέρχεται από τους εργαζομένους και τους εργοδότες και το κράτος δεν συμμετέχει στο πλαίσιο της τριμερούς χρηματοδότησης.

Λειτουργεί με το διανεμητικό σύστημα καθορισμένων παροχών το οποίο βασίζεται στην αλληλεγγύη των γενεών και την προκαθορισμένη γνώση του ασφαλισμένου για το ύψος της σύνταξης που θα λάβει ανάλογα με τα έτη που θα έχει εργαστεί.

Το κράτος στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών και της υπόσχεσης για το ύψος της επικουρικής σύνταξης ανάλογα με τα έτη εργασίας του ασφαλισμένου συμμετέχει στη χρηματοδότηση της επικουρικής σύνταξης διά μέσου της κρατικής επιχορήγησης.

Ομως η ωρίμανση του πληθυσμού, οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, η γήρανση του πληθυσμού και η ανορθολογική διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων προκάλεσαν υψηλά ελλείμματα στον κλάδο της επικουρικής σύνταξης.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την οικονομική κρίση και ύφεση των τελευταίων ετών (υψηλά ποσοστά ανεργίας) και την εφαρμογή των μνημονίων, τα οποία μεταξύ άλλων προκάλεσαν πολύ μεγαλύτερο ρυθμό συνταξιοδοτήσεων από τον αναμενόμενο, με αποτέλεσμα τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων να μειώνονται, ενώ παράλληλα οι υποχρεώσεις αυξάνονται δυσανάλογα αφού ο ρυθμός αύξησης των συνταξιούχων είναι μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο.

Η δυσμενής αυτή εξέλιξη έχει αποτέλεσμα στις αρχές του 2016 οι εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία για επικουρική σύνταξη να ανέρχονται στο επίπεδο των 2,8 δισ. ευρώ και οι συντάξεις που πρέπει να καταβληθούν να αντιστοιχούν στο ύψος των 4 δισ ευρώ, συνυπολογιζόμενες και οι εκκρεμείς συνταξιοδοτήσεις (συντάξεις που είναι σε καθυστέρηση κατά μέσο όρο 2 έτη).

Με άλλα λόγια, το ετήσιο έλλειμμα είναι της τάξης του 1,2 δισ. ευρώ, το οποίο θα αυξάνεται συνεχώς με ρυθμό άνω του 2% τη δεκαετία του 2020 λόγω του baby booming, της γήρανσης του πληθυσμού και των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.

Ο Ν.4052/2012 προέβλεπε τη μετατροπή της επικουρικής σύνταξης από διανεμητικό σύστημα καθορισμένων παροχών σε διανεμητικό σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης (NDC-ατομικοί λογαριασμοί) με την εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.

Σκοπός του Ν.4052/2012 ήταν να μηδενίσει το ετήσιο έλλειμμα του 1,2 δισ. ευρώ με συνεχείς μειώσεις των επικουρικών συντάξεων μέχρι να ισορροπήσουν οι εισφορές (έσοδα) με τις παροχές (συντάξεις). Ο μόνος τρόπος αποφυγής των μειώσεων ήταν και είναι η επανεκκίνηση και ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, η σταδιακή μείωση της ανεργίας και η αύξηση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων.

Ο Ν.4387/2016 εφαρμόζει ακριβώς το ίδιο σύστημα από 1/1/2017 και μετά, δηλαδή της νοητής κεφαλαιοποίησης (ατομικοί λογαριασμοί) με ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, ανεξάρτητα εάν η σχετική διατύπωση (άρθρο 96) είναι «αυτόματος μηχανισμός εξισορρόπησης», αφού απαγορεύτηκε από τους δανειστές η κρατική επιχορήγηση της επικουρικής σύνταξης.

Οι πρόσφατες μειώσεις των επικουρικών συντάξεων έφεραν στην επιφάνεια, μεταξύ άλλων, ορισμένες διαφοροποιήσεις με τη διαδικασία του επανυπολογισμού των επικουρικών συντάξεων, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις ο αλγόριθμος επανυπολογισμού (Υπουργική Απόφαση αριθ. Οικ. 25909/470) διαφοροποιείται, ώς έναν βαθμό, από τη διάταξη του εδαφίου βα της παρ. 5 του άρθρου 96 του Ν. 4387/2016.

Πιο συγκεκριμένα, οι διαφοροποιήσεις εστιάζονται σε δύο παράγοντες.

Ο ένας είναι το ύψος της κύριας σύνταξης, δεδομένου ότι υπάρχει το όριο των 1.300 ευρώ μικτά ως άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης και ο δεύτερος παράγοντας είναι το ποσοστό μείωσης που έχουν ήδη υποστεί οι επικουρικές συντάξεις από τα Μνημόνια 1 και 2.

Ειδικότερα, από την επεξεργασία σχετικών παραδειγμάτων παρατηρείται ότι σε συντάξεις που είχαν υποστεί ήδη μεγάλη μείωση από τα Μνημόνια 1 και 2, ο επανυπολογισμός δεν επέφερε περαιτέρω μειώσεις (π.χ. από 500 ευρώ σε 250 ευρώ μικτά), ενώ όσοι ελάμβαναν χαμηλή επικουρική σύνταξη της τάξης, για παράδειγμα, των 180 ευρώ μικτά υπέστησαν μειώσεις, μετά τον επανυπολογισμό, της τάξης του 20%, επειδή από τα προηγούμενα Μνημόνια 1 και 2 είχαν υποστεί μικρότερες μειώσεις, π.χ. 15%.

Ειδικότερα, υπήρξε παράδειγμα όπου ασφαλισμένος με βάση τις καταστατικές διατάξεις του Ταμείου, έπρεπε να λαμβάνει επικουρική σύνταξη 561 ειρώ μικτά. Η καταβλητέα επικουρική σύνταξη ήταν 280 ευρώ (44,6% μείωση λόγω των Μνημονίων 1 και 2).

Με τον Ν.4387/2016 συνεχίζει να λαμβάνει 280 ευρώ μικτά με τον αλγόριθμο της υπουργικής απόφασης, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 96 του Ν.4387/2016 θα έπρεπε να λαμβάνει 383 ευρώ μικτά, δηλαδή θα έπρεπε να λαμβάνει 100 ευρώ περισσότερα.

Ενώ σε άλλο παράδειγμα συνταξιούχος με επικουρική σύνταξη 242 ευρώ μικτά, σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις, ελάμβανε σύνταξη 189 ευρώ μικτά μετά την εφαρμογή των Μνημονίων 1 και 2 (-21%). Με τον επανυπολογισμό της υπουργικής απόφασης λαμβάνει 138 ευρώ μικτά, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 96 του Ν.4387/2016 θα έπρεπε να λαμβάνει 110 ευρώ μικτά επικουρική σύνταξη και όχι 138 ευρώ μικτά.

Συμπερασματικά, οι πρόσφατες μειώσεις των επικουρικών συντάξεων, με τις διαφοροποιήσεις της υπουργικής απόφασης και της σχετικής διάταξης (άρθρο 96) του Ν.4387/2016, είναι μεγαλύτερες στις επικουρικές συντάξεις που είχαν υποστεί μικρότερες μειώσεις και μικρότερες στις επικουρικές συντάξεις που είχαν υποστεί μεγαλύτερες μειώσεις (εφαρμογή Μνημονίων 1 και 2).

* Ομότ. καθ. Παντείου Πανεπιστημίου
** Δικηγόρος-εκδότης περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ»
*** Υποψ. διδάκτορ Παντείου Πανεπιστημίου