Τα ψέματα της ΝΔ για τη ΔΕΗ!

Γιάννης Αγουρίδης

Η απαξίωση από τον Κωστή Χατζηδάκη και η πώληση του δικτύου διανομής! - Διαρρέεται ότι θα αναζητηθεί στρατηγικός επενδυτής για τον ΔΕΔΔΗΕ. Τι σημαίνει αυτό για τη ΔΕΗ ; Θα χάσει το πολυτιμότερο περιουσιακό της στοιχείο, το Δίκτυο, το οποίο αφενός τής αποφέρει κέρδη (EBITDA) 350 εκατ. τον χρόνο, αφετέρου έχει τεράστιες προοπτικές νέων εσόδων και κερδών 

Ένα από τα πρώτα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε η νέα κυβέρνηση (πριν αναλάβει) είναι η συνεχής απαξίωση της ΔΕΗ, ενώ τις τελευταίες ημέρες και μετά την ανάληψη της ηγεσίας του υπουργείου Ενέργειας από τον κ. Κωστή Χατζηδάκη η στρατηγική αυτή ξεδιπλώνεται. Ο ίδιος ο υπουργός έχει επιδοθεί σε ένα «μπαράζ» τηλεοπτικών εμφανίσεων, εξηγώντας πόσο άσχημα είναι τα πράγματα για τη ΔΕΗ και συνεπώς πρέπει να υπάρξει λύση.

Η αντιστοίχιση με την περίπτωση της Ολυμπιακής Αεροπορίας είναι πέρα από προφανής, με μια μερίδα της κοινωνίας να είναι έτοιμη να δεχτεί, αν όχι να επιζητήσει, από τη νέα κυβέρνηση λύσεις εδώ και τώρα. Άλλωστε, ο κ. Χατζηδάκης παλεύει, κατά δήλωσή του, να σώσει τη δημόσια επιχείρηση από τη χρεοκοπία. Η χρήση τέτοιων φορτισμένων λέξεων, ακόμη και αν δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα όπως θα φανεί παρακάτω, οδηγεί μέρος των πολιτών να είναι έτοιμοι να αποδεχτούν και την προαναγγελθείσα πώληση των δικτύων διανομής ηλεκτρικού ρεύματος της ΔΕΗ, αλλά και την εξαΰλωση της μείωσης του ΦΠΑ στην ενέργεια από το 13% στο 6%.

Επίσης, η κυβέρνηση φαίνεται να σχεδιάζει σε επόμενο στάδιο την εκχώρηση «πακέτων» με λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες, κάτι το οποία αποτελεί πάγια επιδίωξη συγκεκριμένων εγχώριων συμφερόντων.

Ακόμη και αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι ειδικοί της αγοράς ενέργειας αναφέρουν πως οι ενδιαφερόμενοι θα είναι κατά πάσα πιθανότητα οι εγχώριοι επενδυτές, με συνέπεια τα όποιο τίμημα να είναι μηδαμινό.

Επίσης διαρρέεται ότι θα αναζητηθεί στρατηγικός επενδυτής για τον ΔΕΔΔΗΕ. Τι σημαίνει αυτό για τη ΔΕΗ; Θα χάσει το πολυτιμότερο περιουσιακό της στοιχείο, το Δίκτυο, το οποίο αφενός τής αποφέρει κέρδη (EBITDA) 350 εκατ. τον χρόνο, αφετέρου έχει τεράστιες προοπτικές νέων εσόδων και κερδών λόγω των έξυπνων μετρητών και της επερχόμενης τεχνολογίας 5 G, που είναι το μέλλον των τηλεπικοινωνιών και της μετάδοσης δεδομένων.

Πόσες είναι οι ζημιές τελικά

Αλλά ας επιστρέψουμε στο βασικό ζήτημα. Βρίσκεται ή όχι κοντά στη χρεοκοπία η ΔΕΗ; Και τελικά, από ποιον ωφελήθηκε πιο πολύ τόσο η ίδια όσο και οι καταναλωτές: Από τη διακυβέρνηση Σαμαρά ή από την πολιτική που ακολούθησε κατόπιν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και θέλει να ανατρέψει σήμερα επί τα χείρω η κυβέρνηση Μητσοτάκη;

Πολλές φορές ακούστηκε στον δημόσιο διάλογο πως η ΔΕΗ το 2014 είχε κέρδη 90 εκατ. ευρώ και το 2018 είχε ζημιές 900 εκατ. ευρώ.

Το 2014 η ΔΕΗ (όμιλος) είχε κέρδη 91 εκατ. ευρώ. Το 2013 είχε ζημιές 225 εκατ. ευρώ (χωρίς κάποια εφάπαξ επιβάρυνση που είχε τότε θα είχε κέρδη 3 εκατ. ευρώ).

Από τα 91 εκατ. ευρώ κέρδη, τα 70 εκατ. ευρώ προέρχονταν από τον ΑΔΜΗΕ (τότε 100% θυγατρική της ΔΕΗ). Άρα χωρίς τον ΑΔΜΗΕ τα κέρδη θα ήταν 21 εκατ. ευρώ (το 2013 χωρίς τον ΑΔΜΗΕ ο όμιλος ΔΕΗ θα είχε ζημιές 281 εκατ. ευρώ και χωρίς την εφάπαξ επιβάρυνση ζημιές 53 εκατ. ευρώ).

Το 2018 χωρίς τις εφάπαξ επιπτώσεις οι ζημιές θα ήταν 356 εκατ. ευρώ. Αυτό κατατέθηκε επίσημα στη Γενική Συνέλευση της ΔΕΗ. Τα «περίφημα» 900 εκατ. ευρώ περιλαμβάνουν τη (λογιστική) απομείωση της αξίας ύψους 243 εκατ. ευρώ των υπό αποεπένδυση σταθμών Μελίτης και Μεγαλόπολης, καθώς και εφάπαξ επιπτώσεις από προβλέψεις αποζημιώσεων προσωπικού (164 εκατ. ευρώ) και τόκων υπερημερίας €109 εκατ., οι οποίοι ωστόσοσ αμφισβητούνται δικαστικά κ.λπ.

Καμία μετακύλιση κόστους στον καταναλωτή

Σημειώνεται ότι μέχρι και το 1^ο εξάμηνο του 2018 η ΔΕΗ ήταν κερδοφόρα. Οι ζημιές εμφανίστηκαν μετά το 2^ο εξάμηνο του 2018 και συνεχίστηκαν το 1^ο 3μηνο του 2019 λόγω ραγδαίας αύξησης των τιμών των δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα (CO_2), αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου, αύξησης της ζημιάς λόγω ΝΟΜΕ, αύξησης των εισαγωγών και μείωσης της υδροηλεκτρικής παραγωγής λόγω κακής υδραυλικής χρονιάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιπτώσεις αυτές δεν μετακυλίσθηκαν στον καταναλωτή!

Η αξία της επιχείρησης στο Χρηματιστήριο

Η επόμενη ανακρίβεια της Ν.Δ. έχει να κάνει με τη χρηματιστηριακή αξία της ΔΕΗ. Η μετοχή της ΔΕΗ και αντίστοιχα η κεφαλαιοποίησή της (χρηματιστηριακή αξία) από το 2015 μειώθηκε κατά 90%, ενώ με την άνοδο της Ν.Δ. στην εξουσία η μετοχή της ΔΕΗ αυξήθηκε κατά 60%, ανέφεραν από την κυβέρνηση.

Στις 23.1.2015 η χρηματιστηριακή αξία της ΔΕΗ, στην οποία τότε ανήκε και ο ΑΔΜΗΕ, ήταν 1,3 δισ. ευρώ, δηλαδή τιμή μετοχής 5,6 ευρώ, με το δείκτη εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης στις 2.539 μονάδες. Την εβδομάδα προ των εκλογών η τιμή των μετοχών ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ αθροιστικά κυμαινόταν στα 4,7 ευρώ δηλαδή χρηματιστηριακή αξία της τάξης του 1,1 δισ.!, με τον δείκτη εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης στις 2.152 μονάδες. Άρα τα περί μείωσης κατά 90% δεν έχουν καμία βάση.

Στις 24.5.2019 (πριν τις Ευρωεκλογές) η τιμή της μετοχής της ΔΕΗ ήταν 1,46 ευρώ. Στις 28.6 ήταν 1,89 ευρώ, αφού προηγουμένως (στις 10.6 είχε φτάσει στα 2,16 ευρώ). Τη βδομάδα πριν τις εκλογές είχε ανοδική πορεία και έφθασε τα 2,47 ευρώ στις 5.7. Στις 16.7 ξανάπεσε στα 2,08 ευρώ. Άρα τα περί ανόδου 60% δεν έχουν καμία βάση.

Μειώθηκε η τιμή ρεύματος το 2018!

Από εκεί και πέρα, πολύς λόγος έγινε και για την αύξηση της τιμής πώλησης του ηλεκτρικού ρεύματος, κάτι το οποίο δεν ισχύει, καθότι μεταξύ 2011 και 2014 υπήρξε αύξηση 118,40 (2014) -80,45 (2011) = 37,95 ευρώ / MW ή 47,1%.

Το 2018 η τιμή ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ ήταν 84,4 ευρώ / MW, μειωμένη κατά 8,7 ευρώ / MW ή 9,34% σε σχέση με το 2014. Η τιμή αυτή είναι μέση τιμή και αφορά στο σύνολο των πελατών της ΔΕΗ. Για τους συνεπείς πελάτες η μείωση είναι 15%, ενώ για τους μη συνεπείς δεν υπήρξε μείωση.

Η αλήθεια για τη Μικρή ΔΕΗ και τα ΝΟΜΕ

Η Ν.Δ. έχει υποστηρίξει μέχρις εσχάτων τη λύση της Μικρής ΔΕΗ (επί Σαμαρά), οπότε θα είχαν λυθεί τα προβλήματα της αγοράς και η ΔΕΗ θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση σήμερα. Τότε λεγόταν πως η ΔΕΗ θα είχε εισπράξει ένα ποσό έως 2,5 δισ. ευρώ, με το συνολικό όφελος να φτάνει μέχρι και 4 δισ. από τις επενδύσεις του αγοραστή της Μικρής ΔΕΗ. Επιπλέον η ΔΕΗ θα είχε αποφύγει τα ΝΟΜΕ. Τα παραπάνω λέγονταν τότε και... τώρα. Είναι όμως έτσι;

Η Μικρή ΔΕΗ περιελάμβανε πάγια (σταθμούς και ορυχεία) λογιστικής (τότε) αξίας 1,53 δισ. ευρώ Είναι γεγονός ότι ο νόμος προέβλεπε ελάχιστη τιμή πώλησης αυτή της λογιστικής αξίας των παγίων. Ωστόσο αυτό είναι τουλάχιστον αμφισβητήσιμο. Το 2014 το μέρος των κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) της ΔΕΗ που αντιστοιχούσε στη Μικρή ΔΕΗ δεν ξεπερνούσε τα 150 εκατ. ευρώ. Είναι γνωστό ότι οι αγορές αυτού του είδους γίνονται σε ύψος το πολύ πέντε φορές των EBITDA, που αντιστοιχεί σε 750 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψη το ρίσκο της χώρας μας το 2014 η προσφορά θα μπορούσε να είναι ακόμη μικρότερη.

Πέραν αυτών, στη Μικρή ΔΕΗ δεν μεταβιβάζονταν τα αναλογούντα δάνεια, τα οποία έμεναν στην υπόλοιπη ΔΕΗ. Δηλαδή η υπόλοιπη ΔΕΗ, που ήταν το 70% της αρχικής, θα είχε το 100% των δανείων, ύψους περίπου 5 δισ, με αντίστοιχη κατά 30% των δανείων (1,5 δισ.) απομείωση της αξίας της! Για να μη γίνει αυτό, θα έπρεπε να μεταβιβαστεί στη Μικρή ΔΕΗ το 30% των δανείων, δηλαδή 1,5 δισ. περίπου, όση και η λογιστική της αξία. Αλλά τότε τι τίμημα θα ανεμένετο;

Επίσης, στη Μικρή ΔΕΗ περιλαμβάνονταν υδροηλεκτρικά, τα οποία αποφέρουν σήμερα ετήσια κέρδη πλέον των 80-90 εκατ. ευρώ πολύ περισσότερα από το 2014 λόγω χαμηλής τότε οριακής τιμής.

Οι επενδύσεις που αναφέρονται αφορούν στην κατασκευή της δεύτερης Μονάδας της Μελίτης. Με τις μετά το 2014 ραγδαίες εξελίξεις σε ό,τι αφορά στον λιγνίτη, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί (το αντίθετο μάλιστα) ότι κάποιος ιδιώτης θα αποφάσιζε να κατασκευάσει λιγνιτική μονάδα. Επίσης, καμία δυτική τράπεζα δεν χορηγεί δάνεια για τέτοιες επενδύσεις!

Άλλωστε, με τη Μικρή ΔΕΗ προβλεπόταν η μεταφορά του 30%, πελατών από τη ΔΕΗ, υποχρεωτικά για έξι μήνες, κάτι το οποίο αναμενόταν να προσκρούσει στο ελληνικό σύνταγμα!

Και φτάνουμε στα ΝΟΜΕ, τα οποία πράγματι είναι ένας μηχανισμός εξαιρετικά επιζήμιος για τη ΔΕΗ. Αξίζει να σημειωθεί ότι είχαν εισαχθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας το 2013, αλλά δεν είχαν τεθεί σε εφαρμογή. Η τότε Διοίκηση της ΔΕΗ, με δημόσιες τοποθετήσεις της, κατά τον Δεκέμβριο του 2014, εξέφραζε την έντονη ανησυχία της για το ενδεχόμενο να συνυπάρξει η Μικρή ΔΕΗ με τα ΝΟΜΕ! Καμία διασφάλιση για το αντίθετο δεν υπήρχε, εκτός από δήθεν προφορικές υποσχέσεις από των θεσμών ότι αν επιτύγχανε η Μικρή ΔΕΗ, θα σταματούσαν τα ΝΟΜΕ.

Και το καλύτερο, όπως πάντα, θα ερχόταν στο τέλος, αφού το όλο σχέδιο θα ολοκληρωνόταν με την εκχώρηση της υπόλοιπης απαξιωμένης ΔΕΗ σε στρατηγικό επενδυτή! Η ζημιά για τη ΔΕΗ θα ήταν πολύ μεγάλη...

Τι έγινε από το 2015 μέχρι σήμερα

Από εκεί και πέρα, αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2015 μέχρι και σήμερα η ΔΕΗ μείωσε τον δανεισμό της κατά 1 δισ. ευρώ, από τα 4,7δισ. ευρώ στα 3,7 δισ. ευρώ, ενώ πραγματοποίησε επενδύσεις 1,3 δισ. ευρώ και κατέβαλε φόρους στο κράτος ύψους 1,5 δισ. ευρώ

Επιπλέον:

* Κάλυψε τα ελλείμματα του Ειδικού Λογαριασμού των ΑΠΕ (με νόμο του 2016 που τον ψήφισε και η Ν.Δ.) με δική της επιβάρυνση 480 εκατ.

* Κατέβαλε 126 εκατ. το 2017, παλιά χρωστούμενα από την πολύκροτη υπόθεση Energa και Hellas Power.

* Στήριξε την ελληνική βιομηχανία με κόστος πλέον των 500 εκατ. και την αγροτική παραγωγή με κόστος πλέον των 120 εκατ.

* Διασφάλισε την ομαλή τροφοδοσία της χώρας στην ενεργειακή κρίση του 2017 με κόστος 70 εκατ.

* Κατέβαλε στους ιδιώτες παραγωγούς 73 εκατ. στο πλαίσιο του λεγόμενου μηχανισμού ευελιξίας, δήθεν για να αντιμετωπίζεται η απρόβλεπτη παραγωγή των αιολικών και των φωτοβολταϊκών.

* Και βέβαια επιβαρύνθηκε από τα ΝΟΜΕ και τον τρόπο εφαρμογής τους, απόρροια κατά βάση των απαιτήσεων των δανειστών και κυρίως της Ε.Ε., με ποσό 401 εκατ.

Ασθενής μνήμη Χατζηδάκη και κομματισμός!

Ασθενή μνήμη φαίνεται πως έχει ο νέος υπουργός Ενέργειας, καθότι φαίνεται να μη θυμάται ότι το 34,12% της ΔΕΗ έχει περάσει στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (άλλο ένα 17% έχει το ΤΑΙΠΕΔ), που έχει επικρατήσει να αποκαλείται Υπερταμείο. Κι αυτό διότι ο κ. Χατζηδάκης είχε αναφέρει ότι θα έχει αλλάξει η διοίκηση της ΔΕΗ μέχρι την προηγούμενη Παρασκευή, κάτι το οποίο αναίρεσε προχθές, κάνοντας λόγο για πέρασμα του 34% της επιχείρησης στο Υπερταμείο. Προφανώς, στην «πρεμούρα» του να... τρέξει το project της ΔΕΗ, στράφηκε στους παλαιοκοματικούς τρόπους ορισμού των διοικήσεων σε ΔΕΚΟ, όπου ο υπουργός αποφάσιζε για το ποιος θα αναλάβει σε κάθε επιχείρηση. Πλέον, υπάρχει μια διαδικασία, η οποία προβλέπει και την εξέταση υποψηφίων από το πενταμελές (δύο μέλη ορίζουν οι θεσμοί τρία μέλη η ελληνική κυβέρνηση) Συμβούλιο Διοίκησης της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας. Σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο, «όλα τα μέλη του Δ.Σ. των ως άνω εταιρειών (σ.σ.: ΔΕΚΟ που πέρασαν στο Υπερταμείο) επιλέγονται από Επιτροπή Επιλογής επί τη βάσει επαγγελματικών κριτηρίων, κατάλληλων για την εκπλήρωση των σκοπών καθεμιάς εξ αυτών...», ενώ μόνο ένα μέλος του Δ.Σ. προτείνεται προς εκλογή από τον υπουργό Οικονομικών.

Το νεοφιλελεύθερο κλαμπ των ηλιθίων

Γιώργος Τσιρίδης

Όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ αναλάμβανε τα ηνία του Συντηρητικού Κόμματος στη Βρετανία το 1975, λίγοι θα μπορούσαν να διανοηθούν τη μετεξέλιξη του ίδιου του κόμματος των Τόρις αλλά και του παγκόσμιου καπιταλισμού συνολικά.

Η διάσημη ρήση της το 1987 πως «δεν υπάρχουν κοινωνίες, μόνο άτομα και οικογένειες» αποτέλεσε πυλώνα της νεοφιλελεύθερης σκέψης. Τα σαράντα χρόνια του υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού που ακολούθησαν δεν ρύθμισαν απλά και μόνο την παραγωγική βάση στην οποία στηρίχθηκε το καπιταλιστικό οικοδόμημα. Άφησαν σταδιακά και αυξανόμενα το στίγμα τους στις καταναλωτικές συνήθειες, στην αισθητική μας, στις συμπεριφορές μας. Υπαγόρευσαν για χρόνια το πρότυπο της «επιτυχίας» και περιέγραψαν φαντασιακά την ίδια την «ευτυχία». Με άλλα λόγια, σμίλεψαν τον Δυτικό άνθρωπο του τρέχοντος αιώνα.

Με άλλα λόγια, οι διαδικασίες στο εποικοδόμημα, για να το δούμε από μαρξιστική σκοπιά, μόνο αδιάφορους δεν θα έπρεπε να μας αφήνουν. Αντίστοιχα, οι διεργασίες στα συντηρητικά κόμματα δεν αφορούν μόνο τους ψηφοφόρους και υποστηρικτές τους. Ο Μπόρις Τζόνσον, ο «Bojo» των Βρετανών, έχει περιγραφεί ως ένας «Τραμπ με καλύτερο λεξιλόγιο» (like Donald Trump with a thesaurus) [1]. Πρόκειται για την τελευταία εμφάνιση μιας μάλλον φαιδρής προσωπικότητας στην ηγεσία ενός μεγάλου συντηρητικού κόμματος και ταυτόχρονα μια ακόμη εκδήλωση ενός παγκόσμιου πλέον μοτίβου: Ένας πλούσιος, Δυτικός λευκός άνδρας, με έντονα λαϊκιστικά χαρακτηριστικά και αντισυστημικό προφίλ χρησιμοποιεί συστηματικά τα φέικ νιουζ και τον αναδυόμενο εθνικισμό για να καταλάβει την εξουσία. Στην περίπτωση του Ντ. Τραμπ χωρίς την ψήφο των περισσότερων Αμερικανών και στην περίπτωση του Τζόνσον χωρίς καν γενικές εκλογές.

Μια προφανής εξήγηση μπροστά στο επαναλαμβανόμενο φαινόμενο της ανάδυσης αμφιλεγόμενων φυσιογνωμιών στις οποίες εναποτίθεται η ισχύς ολόκληρων εθνών είναι πως αυτοί εξυπηρετούν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Ωστόσο, παραμένουν εύλογα ερωτήματα:  Πρώτον, «δεν διαθέτει η άρχουσα τάξη ικανότερους εκπροσώπους;». Δεύτερον, «πώς οι πολίτες ανέχονται ή και στηρίζουν ηγέτες τέτοιας κοπής;».

Η άρχουσα τάξη φυσικά και διαθέτει ικανούς εκπροσώπους: μορφωμένους τεχνοκράτες, στελέχη πολυεθνικών επιχειρήσεων ή οργανισμών, νεοφιλελεύθερους τραπεζίτες ή ζάμπλουτους επιχειρηματίες, έμπειρους πολιτικούς, προσωπικότητες που εν γένει δεν θα είχαν καμία τύχη στη διεκδίκηση της ψήφου των σύγχρονων κοινωνιών. Το πιθανότερο είναι πως οι ικανότεροι εκ των ελίτ θα φάνταζαν αποκρουστικοί στις μάζες στις οποίες θα απευθύνονταν, στις ίδιες μάζες που, παραμορφωμένες από τα χρόνια νεοφιλελεύθερων πολιτικών, πασχίζουν να βρουν πολιτική ταυτότητα και να εκφραστούν όχι πια συλλογικά αλλά καθαρά προσωπικά. Όχι με κάποιο ιδεολογικό ή ταξικό πρόσημο, αλλά με βάση το σταρ σίστεμ, την αναγνωρισιμότητα.

Μία μείξη εθνικισμού και συνωμοσιολογίας κάνει ξανά την εμφάνισή της σε ευρύτατες κοινωνικές ομάδες που «εκπαιδεύτηκαν» να τους φταίει «το σύστημα» γενικά και αόριστα, συχνά δε οι Εβραίοι, οι ομοφυλόφιλοι και εσχάτως οι μετανάστες. Κοινωνικά στρώματα, θύματα τα ίδια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, τα οποία αντιλαμβάνονται ως εχθρό τους φτωχούς και όχι τη φτώχεια, ενώ θαυμάζουν και ζηλεύουν τον ατομικό πλουτισμό.

Εδώ υπάρχει μία αντίφαση: Ενώ ο νεοφιλελευθερισμός, φαινομενικά διεθνικός, δεν «βλέπει» σύνορα και έθνη, παρά μόνο υποτελείς ή άρχοντες, άριστους ή άχρηστους, στηρίζεται έντονα στον εθνικισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ανθρωπότυπος του αντικομφορμιστή «αυτοδημιούργητου» ανδρός, χωρίς ιδιαίτερη παιδεία ή φυσική ευφυία, χωρίς το μειονέκτημα «ψευτοπροοδευτικών ευαισθησιών» και με επιδείξεις κραυγαλέας αγάπης για την πατρίδα και μίσους για τις πατρίδες των άλλων, είναι ένα πρότυπο που κερδίζει έδαφος σταθερά, όχι απλώς τα τελευταία πέντε χρόνια: «Ο κόσμος μάλλον φοβάται ότι αυτή η χώρα θα κατακλυστεί από ανθρώπους με διαφορετικό πολιτισμό [...] Έτσι, αν θέλουμε καλές φυλετικές σχέσεις, θα πρέπει να μετριάσουμε τους φόβους των ανθρώπων σχετικά με τους αριθμούς [μεταναστών]. Τώρα, το κλειδί για αυτό είναι [...] να διατηρήσουμε τη σαφή προοπτική ενός τερματισμού της μετανάστευσης». Τα παραπάνω δεν είναι λόγια του Τραμπ, του Τζόνσον, της Λεπέν, του Όρμπαν ή του Μπολοσονάρου και δεν ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης του 21ου αιώνα. Τα είπε και πάλι η Μ. Θάτσερ το 1978 [2].

Τούτων δοθέντων, οι βαθιές ρίζες που έχουν αποκτήσει η νεοφιλελεύθερη πολιτική, η ξενοφοβία και ο ατομικισμός βρίσκονται στο παρελθόν. Το μέλλον μας, ωστόσο, διαμορφώνεται σήμερα. Τόσο ο πλανητάρχης Τραμπ όσο και ο Bojo αποτελούν σημάδια κόπωσης της νεοφιλελεύθερης πολιτικής όπως τη γνωρίσαμε. Οι εμπορικοί πόλεμοι των ΗΠΑ, ο νέος «απομονωτισμός» τους και η αργή απώλεια της παγκόσμιας ηγεμονίας τους, το Brexit και η ανάδυση των ευρωπαϊκών εθνικισμών μοιάζουν να κλείνουν έναν κύκλο καπιταλιστικής εξωστρέφειας. Το τι θα ακολουθήσει ως μοντέλο της καπιταλιστικής ανάπτυξης παραμένει άδηλο και ταυτόχρονα πεδίο πολιτικών πρωτοβουλιών.

Αν κάτι μπορούμε να διδαχτούμε από τον ακραίο ατομικισμό που έχει διαποτίσει την πολιτική και την κοινωνία μας είναι ότι δεν υπάρχει μία και μοναδική ιδέα για το πώς να αντιδράσουμε σε όλα αυτά. Πολύ περισσότερο, δεν υπάρχει κάποιος ηγέτης ή μία προσωπικότητα με τη συνταγή της επιτυχίας. Όσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε τη «δημοκρατία» ως μέγεθος αποκλειστικά ηθικό τόσο παραγνωρίζουμε την τεράστια πρακτική της σημασία: οι συλλογικές διεργασίες παράγουν τις καλύτερες ιδέες. Ιδέες ικανές να εκφράσουν περισσότερους, ιδέες δοκιμασμένες ή καινοτόμες. Ιδέες που εμπνέονται από το παρελθόν, προϊόντα της εποχής τους, με το βλέμμα στο μέλλον.

Στο παρελθόν, ο πολιτισμός, η έμφυτη ανάγκη των ανθρώπων για κοινότητα, για αλληλεγγύη και ανθρωπιά, οι αγώνες για τα δικαιώματα, υπήρξαν εργαλεία στα χέρια των αδυνάτων. Το παρόν μας συνεχίζει να τοποθετεί την οικονομία στο επίκεντρο της διεκδίκησης και από το μέλλον μας προβάλλει ως μείζον ζήτημα η κλιματική αλλαγή. Απέναντι στις απίθανες περσόνες του νεοφιλελεύθερου κλαμπ, αυτά είναι τα πιθανά οχήματα που μπορούν να μας μεταφέρουν συλλογικά σε ένα μέλλον που μας ταιριάζει περισσότερο.

* Ο Γιώργος Τσιρίδης είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης
[1] https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/eu-referendum-boris-johns...
[2] https://www.margaretthatcher.org/document/103485

Ε, όχι και καλή επιτυχία!

Γιώργος Μελιγγώνης

Στις 15 Μαρτίου 2004, μία εβδομάδα μετά την εκλογική νίκη του Κώστα Καραμανλή, ο μακαρίτης Βασίλης Μουλόπουλος, κορυφαίος δημοσιογράφος και μετέπειτα βουλευτής της Αριστεράς, έγραφε στο «Βήμα της Κυριακής» (του Λαμπράκη, το κανονικό...) ένα κείμενο που φαινόταν «παραφωνία» στο κλίμα «εθνικής ομοψυχίας» που καλλιεργούσε η τότε νεοεκλεγείσα κυβέρνηση:

Στις 15 Μαρτίου 2004, μία εβδομάδα μετά την εκλογική νίκη του Κώστα Καραμανλή, ο μακαρίτης Βασίλης Μουλόπουλος, κορυφαίος δημοσιογράφος και μετέπειτα βουλευτής της Αριστεράς, έγραφε στο «Βήμα της Κυριακής» (του Λαμπράκη, το κανονικό...) ένα κείμενο που φαινόταν «παραφωνία» στο κλίμα «εθνικής ομοψυχίας» που καλλιεργούσε η τότε νεοεκλεγείσα κυβέρνηση:
«Εγώ δεν θα ευχηθώ στην κυβέρνηση της Ν.Δ. 'καλή επιτυχία στο έργο της'. (...) Δεν θα ευχηθώ 'καλή επιτυχία' απλώς και μόνο γιατί είμαι 'πολιτικά απολίτιστος': πιστεύω ότι, αν η κυβέρνηση της Ν.Δ. 'πετύχει στο έργο της', οι συνθήκες στην αγορά εργασίας, στο κοινωνικό κράτος, στη δημόσια Υγεία και Παιδεία θα επιδεινωθούν εις βάρος των εργαζομένων και υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
 Όχι γιατί οι νέοι υπουργοί και ο νέος πρωθυπουργός είναι κακοί άνθρωποι, αλλά γιατί αυτή είναι η ιδεολογία τους και τα πολιτικά τους πιστεύω. Άλλωστε, οι νεοδημοκράτες δεν το έκρυψαν ποτέ ότι είναι νεοφιλελεύθεροι, οπαδοί της αγοράς και του καπιταλισμού. Το αντίθετο μάλιστα, το έγραψαν στο πρόγραμμά τους, το είπαν και το υποστήριξαν επανειλημμένα πριν και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Αυτοί είναι, αυτό πιστεύουν, αυτό θα κάνουν και γι’ αυτό εγώ τους εύχομαι να αποτύχουν. (...)
Δυστυχώς για το συναινετικό κλίμα που φοριέται πολύ αυτή την πολιτική περίοδο, ο λαός της Αριστεράς παραμένει αθεράπευτα αιρετικός, αρνείται να ακολουθήσει τη μόδα του κοινού συμφέροντος και επιμένει στα παλιομοδίτικα ταξικά συμφέροντα. (...) Ο 'τόπος' πράγματι 'χρειάζεται πολιτική αλλαγή', όπως έλεγε προεκλογικά η Ν.Δ., αλλά ο όρος 'αλλαγή' είναι διφορούμενος και χρήζει διευκρινίσεως. [...] το να 'επενδύεις στις αγορές' τα αποθέματα των ταμείων είναι μια μεγάλη αλλαγή, που παραδίδει όμως τους κόπους ολόκληρης της εργασιακής ζωής στο μαύρο - κόκκινο του χρηματιστηριακού τζόγου.
Για όλα αυτά αρνούμαι να ευχηθώ 'καλή επιτυχία' στις αλλαγές που μας υπόσχεται η Δεξιά. Γιατί δεν πιστεύω στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό μοντέλο της Ν.Δ. Γιατί πιστεύω ότι η ανεργία δεν είναι απλώς ένα φαινόμενο οικονομικής συγκυρίας που θεραπεύεται με υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης.
 Γιατί πιστεύω ότι 'ο θαυμαστός κόσμος του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού' -στον οποίο πιστεύει η Ν.Δ.- σπρώχνει μοιραία στο περιθώριο του πολιτισμού εκατομμύρια ανθρώπους.
 Γιατί πιστεύω ότι η Αριστερά αρνείται να δεχθεί τον ντετερμινισμό του κοινωνικού δαρβινισμού, αρνείται να υποταγεί στο μοιραίο της εξαθλίωσης των ανθρώπων. Δεν πιστεύω στην επιτυχία της Δεξιάς, γιατί πιστεύω ότι ο λαός της Αριστεράς είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει».
[...] όσα γράφει ταιριάζουν απολύτως στο σήμερα - μένει μόνο να αλλάξουν τα ονόματα των πρωταγωνιστών. [...] Συνεπώς: ε, όχι και καλή επιτυχία!

ΣΥΡΙΖΑ Τι πετύχαμε με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση

Στις αρχές του 2015 το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης παραδίδεται στην παρούσα κυβέρνηση σε κατάσταση πλήρους κατάρρευσης. Αυτό που συντελέστηκε από τις προηγούμενες κυβερνήσεις μόνο ως αρνητικό θαύμα μπορεί να χαρακτηριστεί.   Μετά από 12 διαδοχικές οριζόντιες περικοπές των συντάξεων, της τάξης του 50%, και με απλήρωτες 400.000 συντάξεις σε εκκρεμότητα, τα ασφαλιστικά ταμεία μας παραδίδονται με έλλειμμα 1,1 δισ. ευρώ.

Η κατάσταση διάλυσης του ασφαλιστικού έχει σήμερα ουσιωδώς αντιστραφεί. Το 85% των ελευθέρων επαγγελματιών πληρώνει χαμηλότερες εισφορές από τον πρώτο μήνα εφαρμογής του νόμου. Επίσης, δεν μπήκε απλώς ένα οριστικό τέλος στις περικοπές των συντάξεων, αλλά από 1.1.2019 620.000 συνταξιούχοι βλέπουν για πρώτη φορά μετά από δέκα χρόνια αυξήσεις στις συντάξεις τους. Αυξήσεις οι οποίες θα συνεχιστούν για την επόμενη τετραετία. Με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση του 2016 (ν. 4387/2016), το ασφαλιστικό σύστημα έχει κερδίσει το στοίχημα της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς του. Ήδη από τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του ο ΕΦΚΑ έχει μετατρέψει το έλλειμμα που μας παραδόθηκε στα ασφαλιστικά ταμεία σε πλεόνασμα (για το 20018 το πλεόνασμα το ΕΦΚΑ ήταν 1 δισ., ενώ το πλεόνασμα του ΕΤΕΑΕΠ 600 εκ). Και το πλεόνασμα αυτό του ΕΦΚΑ επετεύχθη παρότι έχουμε μειώσει δραστικά, κατά 71%, τις απλήρωτες εκκρεμείς συντάξεις (κύριες, επικουρικές και εφάπαξ).

Με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση του 2016 (ν. 4387/2016) τέθηκαν για πρώτη φορά δίκαιοι και διαφανείς κανόνες για όλους. Ένας κανόνας για τον υπολογισμό των εισφορών, ένας για τον υπολογισμό των συντάξεων, βάζοντας τέλος στις πολυδιάσπαρτες ρυθμίσεις ενός κατακερματισμένου, πελατειακού συστήματος που ίσχυε επί δεκαετίες στον τόπο μας.

Επίπεδα συντάξεων

1.      Από το 2015 και μετά η μέση κύρια σύνταξη αυξάνεται σταθερά.

2015	805 €
2016	812 €
2017	816 €
2018	821 €

2.      Μπήκε οριστικό τέλος στις μειώσεις των συντάξεων. Κανένας συνταξιούχος δεν είχε από την 1/1/2019 μείωση στη σύνταξή του (κύρια και επικουρική).

3.      Για πρώτη φορά μετά από δέκα χρόνια, 620.000  «παλιές» κύριες συντάξεις αυξάνονται από την 1/1/2019 χάρη στον επανυπολογισμό που έγινε με το ν. 4387/16.  Το 77% των συντάξεων που αυξάνονται αφορά συντάξεις  έως 600 ευρώ.

4.      Προβλέφθηκε η προσαύξηση των συντάξεων  για χρόνο παράλληλης ασφάλισης που είχε διανυθεί προ ΕΦΚΑ και για κάθε επιπλέον μονάδα εισφοράς που είχε καταβληθεί.

5.      Αντιμετωπίστηκαν οι αδικίες του παρελθόντος σε ό,τι αφορά τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων με διαδοχική ασφάλιση (όχι τμηματικά ποσά, ενιαίος χρόνος ασφάλισης, δυνατότητα θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος με ευνοϊκότερες προϋποθέσεις).

Εκκρεμείς συντάξεις

6.      Επιτεύχθηκε δραστικός περιορισμός (κατά 71%) των απλήρωτων κύριων συντάξεων,  επικουρικών και εφάπαξ που άφησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις το 2014.

7.      Στο διάστημα από 1/1/2015 – 28/2/2019 καταβλήθηκαν συνολικά 820.000 συντάξεις (κύριες και επικουρικές) καθώς και εφάπαξ ύψους 5,2 δις ευρώ. Αυτή τη στιγμή σε εκκρεμότητα είναι λιγότερες από 40.000 κύριες, λιγότερες από 40.000 επικουρικές και λιγότερα από 18.000 εφάπαξ.

Συντάξεις αναπηρίας και ανασφαλίστων

8.   Διευρύνθηκε από 43 σε πάνω από 150 ο αριθμός των μη αναστρέψιμων παθήσεων για τις οποίες η πιστοποίηση αναπηρίας  είναι πλέον εφόρου ζωής, μειώνοντας σημαντικά την ταλαιπωρία των ατόμων με αναπηρία.

9.      Δόθηκε η δυνατότητα απονομής της σύνταξης ανασφάλιστου υπερήλικα με εισοδηματικά κριτήρια και του επιδόματος βαριάς αναπηρίας σε ασφαλισμένους που αδυνατούν να συνταξιοδοτηθούν λόγω γήρατος ή αναπηρίας λόγω χρεών.

10.   Προβλέφθηκε η παράταση των αναπηρικών συντάξεων και των επιδομάτων αναπηρίας στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δικαιούχοι δεν ευθύνονται για την καθυστέρηση των ΚΕΠΑ να τους κρίνουν- ενώ υπό το προηγούμενο καθεστώς διακοπτόταν η καταβολή μέχρι τη νέα απόφαση.

Άλλες ρυθμίσεις για συνταξιούχους

11.   Ρυθμίστηκε ενιαία, εντός του ΕΦΚΑ, η έναρξη του δικαιώματος καταβολής της σύνταξης χωρίς να είναι απαραίτητη, πλέον, η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας, προκειμένου να αρχίσει η συνταξιοδότηση. 

12.   Καταργήθηκε η επί πολλές δεκαετίες προβλεπόμενη υποχρέωση καταβολής προσαυξημένων κατά 50% ασφαλιστικών εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους συνταξιούχους.

H ΝΔ με το ασφαλιστικό «Πινοσέτ» προτείνει:

·       Για την επικουρική ασφάλιση ένα αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα με διαχείριση από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Στο δικό μας σύστημα, οι σημερινές εισφορές είναι που πληρώνουν τις σημερινές συντάξεις,  η πρόταση της ΝΔ δημιουργεί κενό για την χρηματοδοτική κάλυψη της καταβολής των συντάξεων των 1,2 εκατ. συνταξιούχων που λαμβάνουν σήμερα επικουρική σύνταξη. Με άλλα λόγια, 1,2 συνταξιούχοι επικουρικής θα βρεθούν στον αέρα, καθώς δεν θα υπάρχουν εισφορές για να καταβληθούν οι επικουρικές συντάξεις.

·       Η ΝΔ ισχυρίζεται ότι το σύστημα που προτείνει για την επικουρική ασφάλιση θα ισχύει για τους νέους ασφαλισμένους. Τούτο καθόλου δεν αλλάζει την τρύπα που δημιουργείται για την πληρωμή των σημερινών επικουρικών συνταξιούχων, την οποία θα πρέπει να καλύψει ο κρατικός προϋπολογισμός. Το ποσό που θα πρέπει να αναλάβει το κράτος για να πληρωθούν οι επικουρικές συντάξεις που δικαιούται το σύνολο των σημερινών επικουρικών συνταξιούχων είναι 30 δισ. ευρώ. 

·       Πρόβλημα δημιουργείται και για τους σημερινούς ασφαλισμένους στο επικουρικό ταμείο. Οι εισφορές που έχουν καταβάλει οι σημερινοί ασφαλισμένοι καθώς και οι μελλοντικές συντάξεις τους τίθενται υπό διακινδύνευση. Το κόστος δε για την κάλυψη αυτών των ασφαλισμένων που θα πρέπει να αναλάβει ο κρατικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 25 δισ. ευρώ.

·       Άρα το σύνολο του κόστους μετάβασης στο σύστημα του κ. Μητσοτάκη για την επικουρική ασφάλιση είναι 55 δισ.

·       Ποιοί είναι οι κερδισμένοι από την πρόταση της ΝΔ; Μα φυσικά οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες που θα πάρουν ζεστό χρήμα και μεγάλα κέρδη από την εκμετάλλευση των εισφορών των ασφαλισμένων πελατών τους.

·       Τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα που ευαγγελίζεται η ΝΔ λειτουργούν στο πλαίσιο του επενδυτικού κινδύνου. Ο ασφαλισμένος τοποθετεί τα χρήματά του στην ατομική μερίδα, όμως αυτά τίθενται υπό τον επενδυτικό κίνδυνο. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κατάρρευσης. (π.χ. το παράδειγμα της μετοχής της AIG, της μεγαλύτερης ασφαλιστικής των ΗΠΑ, όπου τον Σεπτέμβρη του 2008 μέσα σε λίγες μέρες έπεσε από τα $70 σε $5.5, με αποτέλεσμα το αμερικανικό κράτος να αναλάβει το κόστος ασφαλιστικών συμβολαίων ύψους 85 δισ. ευρώ.  Ελληνικό παράδειγμα πτώχευσης ασφαλιστικής εταιρείας αποτελεί η ΑΣΠΙΣ Πρόνοια που υπόσχονταν στα συνταξιοδοτικά και επενδυτικά της προγράμματα εγγυημένη απόδοση 7,5%, και είχε την κατάρρευση που όλοι γνωρίζουμε).

Για την κύρια σύνταξη:

·       Αναφορικά με την κύρια σύνταξη, η ΝΔ προτείνει οριζόντια μείωση των εισφορών για όλους στο 15%. Αυτή η πρόταση θα δημιουργήσει τρύπα στα έσοδα του ΕΦΚΑ ύψους 2 δισ. ευρώ ετησίως με σημερινά δεδομένα. Οπότε, είτε θα πρέπει να επιβαρυνθεί αντίστοιχα ο κρατικός προϋπολογισμός και με αυτό το ποσό, είτε να μειωθούν οι κύριες συντάξεις.

·       Η πρόταση της ΝΔ περιλαμβάνει αλλαγή εντός και του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Το σημερινό πλαίσιο της κοινωνικής ασφάλισης διέπεται από την αρχή της προστασίας και της αλληλεγγύης γενεών και έχει αναδιανεμητικά χαρακτηριστικά. Η ΝΔ προτείνει τη μετατροπή του συστήματος για την κύρια σύνταξη από διανεμητικό σε αμιγώς ανταποδοτικό. Τούτο σημαίνει ότι σημερινοί εργαζόμενοι που χωρίς δική τους ευθύνη λαμβάνουν πολύ χαμηλούς μισθούς ή μένουν κάποιοι χρόνια άνεργοι, δεν θα μπορέσουν να λάβουν συντάξεις με τις οποίες να βιοπορίζονται. Η πρόταση περί μετατροπής του συστήματος σε πλήρως ανταποδοτικό θα τιμωρήσει πολίτες που δεν είχαν σταθερό και συνεχόμενο εργασιακό βίο και αξιοπρεπείς αμοιβές.