Το Μακεδονικό και η ντροπή του ΚΚΕ

Στέλιος Κούλογλου

«Για τον Περισσό, θα ήταν απολύτως τίμιο να αντιταχθεί στην συμφωνία επειδή θα επακολουθήσει η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Αλλά να απαρνείται την ιστορία του είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό»

Από την Τασκένδη μέχρι το Βουκουρέστι ή το Ανατολικό Βερολίνο, στις πόλεις όπου υπήρχαν πολιτικοί πρόσφυγες του εμφυλίου, ο «Ριζοσπάστης» και όλα τα άλλα έντυπα τυπώνονταν σε δύο γλώσσες: ελληνικά και σλαβομακεδόνικα. Το σημερινό ΚΚΕ αντιτίθεται στη συμφωνία των Πρεσπών γιατί, λέει, αναγνωρίζει και χαρίζει τη μακεδονική γλώσσα στους «Σκοπιανούς».
Σε όλες τις πόλεις της προσφυγιάς, υπήρχαν δύο κατάλογοι προσφύγων: οι Έλληνες και οι Σλαβομακεδόνες. Το σημερινό ΚΚΕ αντιτίθεται στη συμφωνία των Πρεσπών γιατί, λέει, αναγνωρίζει μακεδονική εθνότητα στους Σκοπιανούς.
Ακόμη και αστοί πρώην Μακεδονομάχοι, όπως ο κ. Μέρτζος, παραδέχονται τώρα ότι η άγρια καταπίεση του ελληνικού κράτους, ιδίως της φασιστικής δικτατορίας Μεταξά, εναντίον των Σλαβομακεδόνων που ζούσαν στην Ελλάδα τους έσπρωξε να πάρουν μέρος στον εμφύλιο πόλεμο, αν δεν ήταν και η αιτία για τον εμφύλιο. Το 1949, ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης, όταν είδε ότι έχανε τον εμφύλιο πόλεμο και χρειαζόταν στρατιώτες, τους υποσχέθηκε, στη διαβόητη 5η Ολομέλεια, την αυτοδιάθεση της (ελληνικής) Μακεδονίας.
Προς το τέλος του εμφυλίου, τότε που τα στρατοδικεία έστελναν κάθε μέρα στο εκτελεστικό απόσπασμα δεκάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, η κρίσιμη ερώτηση δεν ήταν πλέον αν αποκηρύσσουν τον κομουνισμό: «αποκηρύσσεις την 5η Ολομέλεια;».
Ο Νίκος Οικονομάκος, ήταν ένας από τους αγωνιστές που βρέθηκαν σε αυτή τη θέση: «7 Σεπτέμβρη 1949 περνάω από έκτακτο Στρατοδικείο... Το θέμα ήταν η 5η Ολομέλεια τότε. 'Ηταν το Μακεδονικό. Tο σκεπτικό της καταδίκης, ήταν να αποσπάσει μέρος του όλου της Επικράτειας. Στην απόφαση για το Μακεδονικό εγώ είχα διαφωνήσει. Θεωρούσα λάθος να δώσουμε έστω και μια πέτρα για να προσεταιριστούμε τους Σλαβομακεδόνες να έρθουν να πολεμήσουν, το θεωρούσα προδοσία. Αλλά τελικά έπρεπε να πειθαρχήσω στο κόμμα». (*)
Εκατοντάδες κομουνιστές εκτελέστηκαν για τη θέση αυτή του ΚΚΕ περί αυτονομίας της Μακεδονίας. Τώρα το ΚΚΕ οργανώνει διαδηλώσεις εναντίον της επίλυσης του μακεδονικού, παρότι το γνωρίζει πολύ καλά.
Για τον Περισσό, θα ήταν απολύτως τίμιο να αντιταχθεί στην συμφωνία επειδή θα επακολουθήσει η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Αλλά να απαρνείται την ιστορία του είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό. Μοιάζει σαν αναδρομική δήλωση μετανοίας προς την αστική τάξη και την εθνικόφρονα δεξιά, αυτή που δεν υπέγραψαν τότε οι κομουνιστές και έχασαν τη ζωή τους.
Η δεξιά πάντα χρησιμοποίησε το μακεδονικό για να εκδώσει πιστοποιητικά εθνικοφροσύνης και να εισπράξει πολιτικό όφελος. Αλλά η δεξιά πάντα έτσι ήταν. Για το ΚΚΕ είναι ντροπή.
(*) Η μαρτυρία από το βιβλίο μου « Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο και την Ελληνική Αριστερά », εκδόσεις Εστία.

Η συμφωνία των Πρεσπών είναι καλή για την Ελλάδα, όχι για τους γείτονες

Αλέξης Ηρακλείδης:Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Τα μεγάλα λάθη της Ελλάδας εντοπίζονται από το 1991 μέχρι το 1996 . Κατ’ αρχάς, ότι δεν δεχόμασταν τη σύνθετη ονομασία που δεχόταν ασμένως η άλλη πλευρά. Ένα άλλο μεγάλο λάθος ήταν τα απανωτά εμπάργκο που γονάτισαν την άλλη χώρα οικονομικά. Το τρίτο μεγάλο λάθος είναι η ανίερη συμμαχία με τον Μιλόσεβιτς για την αποσταθεροποίηση της ΠΓΔΜ. Με τη στάση της αυτή, η Ελλάδα, χωρίς να το καταλαβαίνει εργαζόταν, ανοήτως, για τη “Μεγάλη Αλβανία” και τη “Μεγάλη Βουλγαρία”

«Όσο δεν επιλύονται τέτοιου είδους διενέξεις, δίνουν τροφή και ενδυναμώνουν τους εθνικιστές και ακροδεξιούς και στις τρεις γειτονικές χώρες, Ελλάδα, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία» επισημαίνει ο Αλέξης Ηρακλείδης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και επίλυσης συγκρούσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου για το “Μακεδονικό” ζήτημα που κυριαρχεί στη δημόσια σφαίρα ενόψει της ένταξης προς κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Το τελευταίο του βιβλίο «Το ‘Μακεδονικό’ ζήτημα, 1878-2018.
 Από τις εθνικές διεκδικήσεις στις συγκρουσιακές εθνικές ταυτότητες», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Θεμέλιο, προσφέρει αφορμές για συζήτηση. Απότοκο πολυετούς μελέτης, συγγραφικής δραστηριότητας και αρθρογραφίας για το θέμα, επιχειρεί μια συνολική παρουσίαση και ανάλυση του “Μακεδονικού” ζητήματος, φωτίζοντας μια ιστορική περιπέτεια που δεν αποτελεί μια κλασική διακρατική διένεξη 150 χρόνων, αλλά «αντιπαράθεση εθνικών ταυτοτήτων και εθνικών ιστορικών αφηγήσεων» όπως σημειώνει.
Ο Αλέξης Ηρακλείδης, πρωτίστως με το βιβλίο του, αλλά και με την κουβέντα μας, βοηθά να κατανοήσουμε κομβικά σημεία αυτής της διένεξης, τα ιστορικά επίδικα και τις εθνικές, άλλοτε εθνικιστικές, χρήσεις της, τα πάθη που αναπτύχθηκαν, τα μεγάλα λάθη που σημειώθηκαν και τους υπαίτιούς τους, αποδομεί μύθους που ταλαιπωρούν το εθνικό φαντασιακό.
Διατρέχοντας το “Μακεδονικό” από τις απαρχές του έως τη συμφωνία των Πρεσπών, αναγνωρίζει ότι «είναι μια εξαιρετικά καλή συμφωνία για την Ελλάδα και όχι για τη γειτονική χώρα» και, παρά τις όποιες ενστάσεις μπορεί να εγείρει η θέση του την τεκμηριώνει στο έπακρο, καταλήγοντας ότι «η επίλυση αυτή μακροπρόθεσμα ίσως αποβεί αμοιβαία συμφέρουσα, δηλαδή επίλυση θετικού αθροίσματος».
* Στο βιβλίο σας εξετάζετε το “Μακεδονικό” ζήτημα από τις απαρχές του έως την πρόσφατη συμφωνία των Πρεσπών. Πού εντοπίζονται οι απαρχές αυτής της διένεξης και πώς κατέληξε να γίνει μια δυσεπίλυτη διένεξη εθνικών ταυτοτήτων;
Στην αρχή η περιοχή αυτή που άρχισε να ονομάζεται Μακεδονία κυρίως από τους Ευρωπαίους, ήταν ένα μεγάλο τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη που το διεκδικούσαν τρία εθνικά κράτη, η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Σερβία. Η Βουλγαρία ήθελε σχεδόν όλη τη γεωγραφική Μακεδονία. Η Σερβία το βόρειο τμήμα της, η Ελλάδα το νότιο τμήμα (λίγο περισσότερο απ' αυτό που έλαβε το 1913). Η Ελλάδα αρχικά ήθελε και εκείνη, όπως η Βουλγαρία, όλη τη Μακεδονία με την ελπίδα ότι οι βουλγαρόφωνοι που ήταν πιστοί στο Πατριαρχείο θα γινόντουσαν Έλληνες.
 Το μεγάλο πρόβλημα για την Ελλάδα του 19ου αιώνα και μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους ήταν ότι μεταξύ των χριστιανικών πληθυσμών της Μακεδονίας κυριαρχούσαν οι σλαβόφωνοι και ειδικά οι βουλγαρόφωνοι.
 Ο πληθυσμός των Ελλήνων της Μακεδονίας χωρίς τους ορθόδοξους Αλβανούς, Βλάχους και πατριαρχικούς Βούλγαρους δεν ξεπερνούσε το 11% ή 12%. Σε ό,τι αφορά την καίρια δεύτερη ερώτησή σας (τις ταυτότητες), μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Σέρβοι έπαψαν να είναι διεκδικητές στο πλαίσιο της τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας και το “Μακεδονικό” ως σύγκρουση μετετράπη σε σύγκρουση τριών εθνικών ταυτοτήτων και σύγκρουση τριών εθνικών αφηγήσεων. Συγκεκριμένα, με την ανάδυση του νέου έθνους των «Σλαβομακεδόνων», όπως ήταν γνωστοί στην Ελλάδα μέχρι το 1991, τόσο η Ελλάδα όσο και η Βουλγαρία δεν αποδεχόντουσαν την ύπαρξη αυτού του νέου έθνους ούτε την ύπαρξη της σλαβομακεδονικής γλώσσας, καθώς τη θεωρούσαν βουλγαρική διάλεκτο. Στο μέτρο που η Ελλάδα ή η Βουλγαρία δεν αποδέχονται τα ανωτέρω, η σύγκρουση εθνικών ταυτοτήτων θα συνεχίζεται.
* Ποιοι είναι οι ελληνικοί εθνικοί μύθοι που οφείλουμε να καταρρίψουμε;
Οι ελληνικοί εθνικοί μύθοι που δεν αντιστοιχούν με την πραγματικότητα είναι πρώτον ότι η Μακεδονία είναι ελληνική. Η γεωγραφική Μακεδονία ανήκει σε τρία ανεξάρτητα κράτη. Μύθος δεύτερος είναι ότι ο Τίτο δημιούργησε από το τίποτα ένα «έθνος». Η αλήθεια είναι διαφορετική. Εδώ και έναν αιώνα ορισμένοι διανοούμενοι της περιοχής αυτής μιλούσαν για την ανάγκη ανάδυσης του «μακεδονικού» ή «σλαβομακεδονικού έθνους».
 Αυτή η τάση άρχισε να έχει περισσότερους οπαδούς στη δεκαετία του '30 που τόνιζαν ότι δεν είναι Βούλγαροι, παρά το γεγονός ότι η διάλεκτος που μιλούσαν ήταν πολύ κοντά στα βουλγαρικά. Τα έθνη, όμως, αυτοδημιουργούνται με δική τους επιλογή. Κοντολογίς, ο Τίτο βρήκε έδαφος για να εδραιώσει επίσημα αυτό το νέο έθνος.
* Ποιες είναι οι κομβικές στιγμές αυτής της διένεξης και ποιες θεωρείτε ότι είναι οι λανθασμένες από ελληνικής πλευράς κινήσεις τις τελευταίες δεκαετίες;
Τα μεγάλα λάθη της Ελλάδας εντοπίζονται από το 1991 μέχρι το 1996, συμπεριλαμβανομένου του ελληνικό βέτο στο Βουκουρέστι το 2008. Τα μεγάλα λάθη έχουν και συγκεκριμένους υπεύθυνους, dramatis personae: Αντώνης Σαμαράς, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και Ανδρέας Παπανδρέου, οι οποίοι τρεις πολιτικοί δεν δέχονταν τη σύνθετη ονομασία που δεχόταν ασμένως η άλλη πλευρά. Ένα άλλο μεγάλο λάθος ήταν τα απανωτά εμπάργκο, επίσημα και ανεπίσημα, που επέβαλε η χώρα μας γονατίζοντας την άλλη χώρα οικονομικά.
 Το τρίτο μεγάλο λάθος, που έχει ευρύτερες διαστάσεις, είναι η ανίερη συμμαχία με τον Μιλόσεβιτς, τον καταστροφέα της Γιουγκοσλαβίας. Υπήρχαν συνεννοήσεις από τον Α. Σαμαρά και τον Κ. Μητσοτάκη απευθείας με τον Μιλόσεβιτς για την αποσταθεροποίηση της ΠΓΔΜ. Με τη στάση της αυτή, η Ελλάδα, χωρίς να το καταλαβαίνει, εργαζόταν, ανοήτως, για τη “Μεγάλη Αλβανία” και τη “Μεγάλη Βουλγαρία”.
* Οι πιο νηφάλιοι παρατηρητές μιλούν για μια καλή συμφωνία, που δεν αναγνωρίζει νικητές και ηττημένους, αναφερόμενοι στη συμφωνία των Πρεσπών. Η δική σας άποψη ποια είναι;
Είναι πολύ καλή συμφωνία για την Ελλάδα, αφενός γιατί έχουμε την πολυπόθητη σύνθετη ονομασία. Από την άλλη, είναι erga omnes, δηλαδή μια ονομασία για όλους, και το τρίτο πολύ βασικό για την Ελλάδα ότι απαλείφεται πλήρως ο αλυτρωτισμός, παρά το γεγονός ότι ο αλυτρωτισμός στη Βόρεια Μακεδονία σχεδόν δεν υφίστατο πλέον σε κυβερνητικό επίπεδο ή επίπεδο διανοουμένων, αλλά ήταν υπόθεση της δεκαετίας του '40 και του '50.
* Θεωρείτε ότι μετά δεν υπήρχαν αλυτρωτικές τάσεις στη γειτονική χώρα; Ούτε στην περίοδο Γκρούεφσκι;
Όταν έγινε ανεξάρτητη, η χώρα δήλωσε ξεκάθαρα κατ' επανάληψη ότι αποδέχεται πλήρως τα υπάρχοντα σύνορα και δεν τα αμφισβητεί. Και αυτό συνεχίστηκε από όλες τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα και επί Γκρούεφσκι.
* Δηλαδή θεωρείτε ότι δεν είναι μια συμφωνία χωρίς νικητές και ηττημένους, αφού αναγνωρίζετε ότι είναι πολύ καλή για την Ελλάδα μόνο;
Αυτό εννοώ, ότι είναι εξαιρετικά καλή για την Ελλάδα και όχι για τη γειτονική χώρα, για τους εξής λόγους. Πρώτον ουδέποτε στην παγκόσμια Ιστορία δεν υποχρεώθηκε ένα κράτος να αλλάξει άρθρα του συντάγματός του χωρίς πόλεμο. Δεύτερον, μια άλλη βασική παράμετρος που περιέργως δεν ετέθη από τους γείτονες, ενώ θα έπρεπε να έχει τεθεί, για να είναι η συμφωνία χωρίς νικητές και ηττημένους, είναι τι μέλει γενέσθαι με τους Έλληνες υπήκοους οι οποίοι τυγχάνει να έχουν ως μητρική γλώσσα τα σλαβομακεδονικά.
 Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι ομιλούντες τα σλαβομακεδονικά θεωρούν τον εαυτό τους Σλαβομακεδόνα, αλλά η εθνοτική αυτή ομάδα υφίσταται και δεν μπορεί η Ελλάδα να λέει ότι είναι ανύπαρκτη αν θέλει να θεωρείται σύγχρονο κράτος. Τρίτο βασικό σημείο που καθιστά τη συμφωνία ετεροβαρή είναι ότι αλλάζουν το όνομά τους μετά από 75 χρόνια! Η επίλυση αυτή μακροπρόθεσμα ίσως αποβεί αμοιβαία συμφέρουσα, δηλαδή επίλυση θετικού αθροίσματος.
* Πόσο κρίσιμο είναι αυτό το ζήτημα της επίλυσης σήμερα, σε μια εποχή αναβίωσης εθνικισμών, Ακροδεξιάς και φασισμού; Θεωρείτε ότι είναι επικίνδυνο να παραμείνει ανοιχτό το “Μακεδονικό”;
Όσο δεν επιλύονται τέτοιου είδους διενέξεις δίνουν τροφή και ενδυναμώνουν τους εθνικιστές και τους ακροδεξιούς και στις τρεις γειτονικές χώρες, Ελλάδα, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία.

Μία λύση που δεν αφήνει πληγές στο σώμα της Ελλάδας

 Ν. Ι. Μέρτζος τέως πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.

 Η αναθεώρηση του συντάγματος της ΠΓΔΜ βελτίωσε προς όφελος της Ελλάδος κρίσιμα σημεία που η συμφωνία είχε αφήσει ασαφή

Η Βουλή των Σκοπίων επικύρωσε τη συμφωνία των Πρεσπών και ενσωμάτωσε τις καίριες διατάξεις της στο σύνταγμα της χώρας. Η αναθεώρηση του συντάγματος της ΠΓΔΜ βελτίωσε προς όφελος της Ελλάδος κρίσιμα σημεία που η συμφωνία είχε αφήσει ασαφή όπως ιδίως η ιθαγένεια, η εθνική ταυτότητα του γειτονικού λαού, το προοίμιο και το άρθρο 36 του συντάγματος. Επιπλέον, πρώτη φορά το σύνταγμα δέχεται έμμεσα ότι ο λεγόμενος «μακεδονικός» λαός είναι πολυεθνικός: Σλάβοι «Μακεδόνες», Αλβανοί, Βλάχοι, Βούλγαροι, Σέρβοι, Ρομά, Βόσνιοι και Τούρκοι.

Οι σφοδρές αντιδράσεις στην Ελλάδα εστιάζονται στα εξής κεντρικά σημεία: όνομα του γειτονικού κράτους, γλώσσα, ιθαγένεια, αλυτρωτισμός και διεκδίκηση «μακεδονικής μειονότητας» στην ελληνική –«Αιγαιατική»– Μακεδονία.

Ονομα: Μέχρι τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η Ελλάδα, σε πλείστα διπλωματικά έγγραφά της προς το Βελιγράδι, ονόμαζε Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας το τότε ομόσπονδο κράτος των Σκοπίων. Οταν αυτό ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο, η Αθήνα πρότεινε και ο ΟΗΕ το ενέγραψε στα μέλη του με τη γνωστή προσωρινή ονομασία (ΠΓΔΜ). Ο προσδιορισμός αυτός, όμως, αναφέρεται στη λέξη Δημοκρατία και αφήνει ατόφιο το όνομα Μακεδονία. Το 2007 όλα τα ελληνικά κόμματα, πλην του τότε ΛΑΟΣ, είχαν αποδεχθεί έναν γεωγραφικό προσδιορισμό στο όνομα «Μακεδονία». Με αυτήν την κοινή θέση, παρά τις ισχυρές πιέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων συμμάχων, τον Απρίλιο 2008 η Ελλάδα επέτυχε την ομόφωνη απόφαση στη Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ που υπήρξε θρίαμβος.

Γλώσσα: Μακεδονική γλώσσα έχει αναγνωρίσει επίσημα η Ελλάδα από το έτος 1977 στο πλαίσιο του ΟΗΕ, που έκτοτε την έχει κατατάξει επίσημα στον κατάλογο των επισήμων γλωσσών των Ηνωμένων Εθνών. Η συμφωνία βελτιώνει το σημείο αυτό, διότι ρητά αναφέρει ότι η μακεδονική είναι σλαβική και ανήκει στον κλάδο των νοτίων σλαβικών γλωσσών. Το σύνταγμα προσθέτει τώρα και την αλβανική γλώσσα.

Ιθαγένεια: Ο όρος «μακεδονική», όπως διατυπώνεται αγγλικά στη συμφωνία, μπορεί να θεωρηθεί ότι σημαίνει εθνικότητα. Αλλά το άρθρο 2 παρ. 2 του συντάγματος διασαφηνίζει ότι η ιθαγένεια δεν σημαίνει εθνικότητα. Αναμενόταν να ψηφιστεί μία από τις εξής προτάσεις των Αλβανών: α) αφαίρεση της λέξης «μακεδονική», β) «ιθαγένεια πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας» και γ) «οι πολίτες έχουν την ιθαγένεια της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας».

Αλυτρωτισμός: Το προοίμιο και το άρθρο 36 του συντάγματος περιείχαν έως προχθές το κρατικό ιδεολόγημα του αλυτρωτικού «Μακεδονισμού», σύμφωνα με το οποίο η ενιαία Μακεδονία το 1913 διαμελίστηκε και υποτάχθηκε στους κατακτητές Ελληνες, Βουλγάρους και Σέρβους. Οι «Μακεδόνες», σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, εξεδίωξαν τους Σέρβους κατακτητές το 1944 και στο πλαίσιο της Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας ανεκήρυξαν την ομόσπονδη ανεξάρτητη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας, την οποία το 1993 κήρυξαν ανεξάρτητο κράτος – τη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Επιπλέον –συνεχίζει το ιδεολόγημα– οι υπόδουλοι στην Ελλάδα Σλαβομακεδόνες ξεσηκώθηκαν, πήραν μέρος τον «εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Μακεδόνων» και συνταξιοδοτούνται στα Σκόπια όπου κατέφυγαν. Η Δημοκρατία της Μακεδονίας προστατεύει και ενισχύει τους «Μακεδόνες» στα γειτονικά κράτη και στο εξωτερικό. Τα ανωτέρω ανέφερε η απόφαση της λαϊκής συνέλευσης του ASNOM το 1943, την οποία αντέγραφε αυτούσια έως προχθές το άρθρο 36 του Συντάγματος. Τώρα αφαιρέθηκε η φράση «απόφαση του ASNOM» και αντικαταστάθηκε με τη λέξη «ανακοίνωση της απόφασης».
Εν συντομία παρατίθενται οι ακόλουθες τροπολογίες του συντάγματος:

1. «Η πολιτεία σέβεται την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική ανεξαρτησία των γειτονικών κρατών. Προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υπηκόων της που ζουν ή διαμένουν στο εξωτερικό και προωθεί τους δεσμούς τους με την πατρίδα. Μεριμνά για τους ανήκοντες στον μακεδονικό λαό που ζουν στη διασπορά του εξωτερικού».

2. «Η πολιτεία δεν αναμειγνύεται στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών και στις εσωτερικές τους υποθέσεις. Η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν έχει εδαφικές βλέψεις προς τις γειτονικές χώρες».

3. Καταργείται το άρθρο 49 του συντάγματος σύμφωνα με το οποίο: «Η πολιτεία μεριμνά για την κατάσταση και τα δικαιώματα των μελών του μακεδονικού λαού στις γειτονικές χώρες και για τους αποδήμους από τη Μακεδονία, βοηθά στην πολιτιστική τους ανάπτυξη και την προωθεί».

Οι προαναφερόμενες αυτές καίριες τροπολογίες έχουν αποθησαυριστεί από τις επίσημες ανακοινώσεις και δηλώσεις στη Βουλή των Σκοπίων όπου η ψήφισή τους εθεωρείτο βεβαία. Πλέον απομένει να το διαβάσουμε σύντομα και να το συγκρίνουμε με τη συμφωνία των Πρεσπών ώστε να εκφέρουμε τελική γνώμη.

Ασφαλώς η συμφωνία είναι ένας επώδυνος συμβιβασμός. Εθιξε βαθιά το αίσθημα των Ελλήνων, αλλά δεν αφήνει ανοικτές πληγές στο σώμα της Ελλάδος. Αντίθετα κλείνει πολλές, εξοικονομεί πολύτιμο διπλωματικό κεφάλαιο για άλλα πολύ σοβαρότερα μέτωπα, διασφαλίζει τη ρευστή βαλκανική ενδοχώρα μας, ανοίγει ευρύ πεδίο σε ήδη προγραμματισμένα διεθνή δίκτυα ενέργειας και μεταφορών σε ενιαίο πλέον ευρωατλαντικό χώρο και αναβαθμίζει κατακόρυφα τη γεωπολιτική αξία της Ελλάδος. Κλειδί η Θεσσαλονίκη.

Το μέλλονπέρα από το 2019

 Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν, οικονομολόγος

Αξίζει να θυμηθούμε ότι η ελληνική κυβέρνηση της Αριστεράς κληρονόμησε τις μεγάλες στρεβλώσεις του παραγωγικού συστήματος, τη διαχείριση των οικονομικών και αναπτυξιακών πολιτικών με ένα ανεπαρκές, σπάταλο και αναποτελεσματικό πελατειακό σύστημα, την αποδυνάμωση και αδρανοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και μια καμένη γη στον τομέα των υποδομών, που δεν περιορίζεται στην «τρύπα του Κούβελα».

Επρόκειτο και ακόμα πρόκειται για προβλήματα που για να αντιμετωπιστούν χρειάζεται χρόνος, τόλμη και εφευρετικότητα. Εχουν γίνει σημαντικά βήματα, χωρίς όμως να έχει ολοκληρωθεί μια διαδικασία πλήρους αντικατάστασης του παλαιού συστήματος.

Κατά την πρώτη φάση της νέας διακυβέρνησης, την περίοδο της συνεχούς διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου, κατορθώθηκε να υπάρξει εξισορρόπηση των δημόσιων οικονομικών, με στόχο όχι μόνο την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, αλλά και την εξεύρεση πόρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης.

Σε μια δεύτερη φάση, μετά την έξοδο από την περίοδο των μνημονίων τον Αύγουστο, και την αξιοποίηση των αποφάσεων του Eurogroup του Ιουνίου 2018, υιοθετούνται μέτρα αναδιανομής του εισοδήματος προς όφελος επαγγελματιών και επιχειρηματιών, και των κατώτερων εισοδηματικών κατηγοριών, ενώ πραγματοποιείται αισθητή βελτίωση των αποδοχών των μισθωτών, αλλά και της διαπραγματευτικής τους ισχύος απέναντι στην εργοδοσία.

Αποτέλεσμα αυτών των δύο πρώτων φάσεων της νέας διακυβέρνησης θα είναι –σύμφωνα με αξιόπιστες εκτιμήσεις– η αποδοχή της Αριστεράς από το εκλογικό σώμα. Δεν θα έχουν όμως πλήρως εξαλειφθεί οι επιπτώσεις της κρίσης και τα κατάλοιπα των προηγούμενων διακυβερνήσεων, ενώ θα συνεχίσουν να υπάρχουν οι κίνδυνοι που συνδέονται με τη διεθνή συγκυρία, σε ό,τι αφορά τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, τον παραγωγικό δυναμισμό, τις προσφυγικές ροές, αλλά και τη δυναμική της κλιματικής αλλαγής.

Απέναντι σε αυτά τα προβλήματα και σε αυτούς τους κινδύνους, η στρατηγική για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως συνέχιση μιας αναπτυξιακής διαδικασίας που έχει ήδη ξεκινήσει.

Η αύξηση της παραγωγής και, επομένως, της απασχόλησης, αποτελεί κρίσιμη στρατηγική ανάγκη που δεν μπορεί να θεωρηθεί αναμενόμενο αποτέλεσμα της εξωστρέφειας και των ξένων επενδύσεων.

Η μεγέθυνση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών είναι ταυτοχρόνως απαραίτητη για την εξωτερική ισορροπία της οικονομίας, αλλά και για την αξιοποίηση των εγχώριων παραγωγικών δυνατοτήτων σε ό,τι αφορά την εγχώρια κατανάλωση και την υποκατάσταση εισαγωγών.

Επίσης οι επιπτώσεις της εξωστρέφειας για την απασχόληση δεν είναι επαρκείς. Ακόμα και μεγάλο μέρος των εξωστρεφών δραστηριοτήτων, όπως ο τουρισμός, που όπως γνωρίζουμε αποτελεί και μεγάλο εισαγωγικό τομέα, μπορεί να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη της εγχώριας παραγωγικής δραστηριότητας, αν υιοθετηθούν οι κατάλληλες πολιτικές.

Σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, αλλά και σε μικρότερες τοπικές ενότητες, είναι κατά κανόνα ορατό ότι οι πολιτικές που αφορούν την παραγωγή, τις υποδομές ή το περιβάλλον, δεν εντάσσονται σε ενιαίους σχεδιασμούς.

Πρόκειται για μια αδυναμία που έχουμε κληρονομήσει από το παρελθόν, η οποία όμως δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς, καθώς συνεχίζονται οι αποσπασματικές επιλογές έργων υποδομών και δράσεων στήριξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, που δεν αλληλοτροφοδοτούνται, και χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Από τη στιγμή που στα ζητήματα τοπικής ανάπτυξης έχουν προστεθεί όλο και περισσότερο προβλήματα που αφορούν το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τα ελλείμματα που αφορούν λ.χ. τους υδάτινους πόρους, η ολοκληρωμένη προσέγγιση των τοπικών αναπτυξιακών σχεδίων αποτελεί μια αναγκαιότητα από την οποία απέχουμε ακόμα πολύ.

Η έμφαση στην τοπική ανάπτυξη και στην αύξηση της απασχόλησης με τον ταχύτερο δυνατό τρόπο έχει άμεση σχέση με τις ανάγκες του εργαζόμενου πληθυσμού, των μισθωτών και των απασχολούμενων σε μικρές επιχειρήσεις, συνεταιρισμούς και ΚΟΙΝΣΕΠ, αλλά και με τις ανάγκες σε δημόσιους πόρους για την άσκηση πολιτικών για τις υποδομές –δημόσιες και κοινωνικές– και για το περιβάλλον.

Η κρίση και η περίοδος των μνημονίων άφησαν πίσω τους μεγάλες ανισότητες που δεν αφορούν μόνο τα οικογενειακά εισοδήματα, αλλά και την πρόσβαση σε υπηρεσίες. Ως τώρα η καταπολέμηση των ανισοτήτων είχε εκ των πραγμάτων τον χαρακτήρα προνοιακής πολιτικής, και αυτή τη στιγμή εγκαινιάζεται μια πολιτική αύξησης των κατώτερων μισθών και ημερομισθίων. Η αναπτυξιακή στρατηγική πρέπει να έχει στόχο την ανατροπή των σημερινών ανισοτήτων, την κατάργηση με ταχείς ρυθμούς της μαζικής φτώχειας και της μαζικής ανεργίας· τη σταθεροποίηση, με άλλα λόγια, της συμμαχίας των διαφόρων κατηγοριών του κόσμου της εργασίας, που έχουν επιλέξει μια κυβέρνηση της Αριστεράς.

Ποιος μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά;

Θεόφιλος Συχλετίδης

Την ημέρα 1433 του Μαδουριστάν ο Αλέξης Τσίπρας ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη για να ανακοινώσει ότι την άνοιξη του 2020 η πόλη θα έχει Μετρό.

 Η ανακοίνωση έγινε στον πρώτο ολοκληρωμένα κατασκευασμένο σταθμό στο κέντρο της πόλης, στο Σιντριβάνι. Τα όσα ακολούθησαν ήταν ιδιαίτερα διασκεδαστικά καθώς στην κριτική περί… εγκαινίων ενός έργου που θα παραδοθεί σε περίπου 15 μήνες πρωτοστάτησαν πολιτικά πρόσωπα που είναι πολύ πιθανό να ελεγχθούν από τη δικαιοσύνη για τα… δώρα που έδινε η SIEMENS, μεταξύ 2003 και 2006, ώστε να παίρνει κρατικά συμβόλαια που αφορούσαν το Μετρό της Αθήνας.
Αρκετά διασκεδαστικές ήταν και οι τσιρίδες συγκεκριμένων δημοσιογράφων που το καλοκαίρι του 2015 τσίριζαν, πάλι, ότι οι Μαδουριστές… άρπαξαν από το ταμείο της Αττικό Μετρό εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, που προοριζόταν για το Μετρό της Θεσσαλονίκης, ώστε να πληρώσουν μισθούς και συντάξεις στον κομματικό τους στρατό και να κερδίζουν το δημοψήφισμα του Ιουλίου.

Πέρα από την πλάκα προέκυψε και ένα θέμα. Αν δει κανείς τους ρυθμούς εξέλιξης του έργου θα εντοπίσει εύκολα ότι χάθηκε μία τριετία. Και αυτό προκύπτει από τη σύγκριση των ρυθμών της τριετίας 2012 – 2014 και 2016 – 2018. Αν την τριετία 2012 – 2014 υπήρχαν οι ρυθμοί της τριετίας 2016 – 2018 τότε η Θεσσαλονίκη θα είχε Μετρό από την άνοιξη του 2017. Χρόνια χάθηκαν και το προηγούμενο διάστημα, υποτίθεται ότι η Θεσσαλονίκη θα είχε Μετρό από την άνοιξη του 2012, αλλά πιστεύω πως το σημαντικό σε αυτή τη φάση είναι να δούμε γιατί χάθηκε η τριετία 2012 – 2014 που τη χώρα την κυβερνούσαν μαζί οι… νόμιμοι ιδιοκτήτες της, οπότε όλοι οι… ικανοί πολιτικοί αυτού του τόπου είχαν μαζευτεί στο Μαξίμου και στα υπουργεία.

Σύμφωνα με την αφήγηση της Νέας Δημοκρατίας, που είναι και ο… νόμιμος ιδιοκτήτης του Μετρό Θεσσαλονίκης εξαιτίας της τρύπας του Κούβελα, η τριετία 2012 – 2014 χάθηκε γιατί ο Τσίπρας έβαλε το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης να βγάλει στον δρόμο τους Μαδουριστές και να σταματήσουν το έργο υπερασπιζόμενοι κάτι αρχαία της… πλάκας που βρέθηκαν στον υπό κατασκευή σταθμό της Βενιζέλου.
Βέβαια από τη μία τα αρχαία της… πλάκας είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα σε αστικό χώρο στην Ευρώπη και από την άλλη η αφήγηση της Νέας Δημοκρατίας δυσκολεύτηκε να περάσει ακόμα και στα Μέσα Ενημέρωσης που τα άρπαζαν γερά από το ΚΕΕΛΠΝΟ επί… νόμιμων ιδιοκτητών του υπουργείου Υγείας.

Τι συνέβη όμως και χάθηκε αυτή η τριετία; Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση του Κώστα του Καραμανλή του Βούδα έχασε τη μάχη με τους… νταβατζίδες χωρίς ποτέ να τη δώσει. Και κάπως έτσι μετά το 2012 οι τεχνικές εταιρίες που είχαν/έχουν μερίδιο στην κατασκευή του Μετρό της Θεσσαλονίκης εμφάνισαν πρόσθετες απαιτήσεις ύψους 1,1 δις ευρώ.
Αυτές οι πρόσθετες απαιτήσεις ήταν ο κύριος λόγος που το έργο χαντακώθηκε καθώς το 2013 δεν είμασταν στο 2003 ή στο 2006 που με απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ μπορούσε ένα έργο των 300 εκατομμυρίων να κόστιζε τελικά 600 εκατομμύρια ευρώ.

Το έργο του Μετρό της Θεσσαλονίκης ξεκόλλησε το 2016 και τρέχει τώρα για να ολοκληρωθεί σε 15 μήνες γιατί η κυβέρνηση των Μαδουριστών πήγε τις πρόσθετες απαιτήσεις στο διαιτητικό δικαστήριο το οποίο αποφάσισε ότι οι τεχνικές εταιρίες έχουν να παίρνουν 188 εκατομμύρια ευρώ και όχι 1,1 δις. Γιατί λοιπόν η κυβέρνηση των… νόμιμων ιδιοκτητών της χώρας δεν προσέφυγε νωρίτερα στο διαιτητικό δικαστήριο ώστε να ξεκολλήσει το έργο μία ώρα αρχύτερα; Προφανώς σε αυτή την ερώτηση μπορούν να δοθούν πολλές τεχνικού και νομικού τύπου απαντήσεις.
 Πιστεύω όμως πως η βασική απάντηση είναι πολιτική και έχει να κάνει με το ποιος μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά. Όταν ένας υπουργός ή μία ολόκληρη κυβέρνηση τρέμει το δελτίο ειδήσεων ενός ιδιωτικού τηλεοπτικού σταθμού στον οποίο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είναι ιδιοκτήτης ένας μεγαλομέτοχος μίας τεχνικής εταιρίας, προφανώς και σωστή δουλειά δεν μπορεί να γίνει.

Και έτσι μπορεί και χρόνια να χαθούν και η ανεργία να πάει στο 28% και φτωχοί άνθρωποι να τιμωρούνται μόνο και μόνο για τη φτώχεια τους.      

Πρέσπες: από το καρναβάλι στον εκβιασμό

 Αντώνης Λιάκος ιστορικός, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η αναμόχλευση ενός εθνικισμού παράλογου, φοβικού, επιθετικού, το σύνδρομο του έθνους-σκαντζόχοιρος με προτεταμένα αγκάθια προς όλες τις κατευθύνσεις

Είναι εύκολο να υποδύεσαι τον προοδευτικό, τον φιλελεύθερο, τον δημοκράτη. Οσο η σχέση ιδεών και πραγματικότητας έχει απόσταση, η ασάφεια διευκολύνει ιδεολογικές επιλογές χωρίς δέσμευση. Φτάνει όμως κάποια στιγμή που πρέπει να αποφασίσεις συγκεκριμένα. Οχι επειδή είναι στο χέρι σου, αλλά επειδή τα πράγματα το επιβάλλουν.
Και τότε η απόφασή σου είναι που μετράει, αυτή η απόφαση σε δεσμεύει, υποθηκεύει το μέλλον σου. Αυτή η απόφαση και μόνο, αυτή η απόφαση γυμνή, και όχι οι λόγοι που σε οδήγησαν σε αυτήν.
Προφανώς εννοώ το Μακεδονικό. Αποτελεί μια μουντζούρα στην εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, κανείς δεν μπορεί να καταλάβει την ελληνική εμμονή, σκιάζει ακόμη και ζητήματα εξωτερικής πολιτικής στα οποία διεκδικούμε το δίκιο μας. Απλώνει όμως και μια τεράστια μελανιά στο εσωτερικό.
 Η αναμόχλευση ενός εθνικισμού παράλογου, φοβικού, επιθετικού, το σύνδρομο του έθνους-σκαντζόχοιρος με προτεταμένα αγκάθια προς όλες τις κατευθύνσεις. Το Μακεδονικό είναι δυστυχώς ο ελληνικός δρόμος προς την ακροδεξιά κατάσταση που σκιάζει όλη την Ευρώπη, από την Πολωνία και την Ουγγαρία έως την Ιταλία και τη Γαλλία.
Η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να πετύχει η Ελλάδα. Το ανώτερο δυνατό των παραχωρήσεων, υπό ειρηνικές συνθήκες. Υπήρξε ένα παράθυρο ευκαιρίας και δύο πρωθυπουργοί που αποφάσισαν να το ανοίξουν. Θα έπρεπε να εγκαλέσουμε τον Τσίπρα αν, λόγω Καμμένου, δεν άγγιζε τα παντζούρια. Οχι γιατί τα άνοιξε. Και τα παράθυρα ευκαιρίας, στα εθνικά ζητήματα, δεν ανοίγουν κάθε τόσο. Γιατί τα πράγματα παγιώνονται, η επόμενη φορά, αν υπάρξει, θα είναι απείρως δυσκολότερη της προηγούμενης.
Το Κυπριακό είναι το τέλειο αντι-παράδειγμα. Αν η Συμφωνία των Πρεσπών δεν περάσει, και μάλιστα με ελληνική υπαιτιότητα, το Μακεδονικό, ζήτημα ανύπαρκτο ουσιαστικά για τη διεθνή κοινότητα, θα έχει κλείσει με το τωρινό status quo.
Το ελληνικό veto θα παρακαμφθεί, τόσο ως προς την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και στο ΝΑΤΟ. Ουδείς θα διανοείται στο εξής να μην την αποκαλεί Μακεδονία. Οι Ελληνες θα παγιώσουν την υποκρισία. Στο εξωτερικό συμμόρφωση με τα διεθνή νόμιμα, στο εσωτερικό λεονταρισμοί. Εκείνο που θα μείνει θα είναι η δηλητηριασμένη ατμόσφαιρα. Ο εθνικισμός.
Καθώς οι διαδικασίες για τη Συμφωνία των Πρεσπών στη γειτονική χώρα ολοκληρώνονται, η συμφωνία θα έρθει στην ελληνική Βουλή σε λίγες βδομάδες. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες πολιτικών σε σχέση με τη συμφωνία. Η πρώτη κατηγορία είναι των εθνικιστών, στην οποία δεν χρειάζεται εκτενέστερη αναφορά. Η δεύτερη κατηγορία είναι όλοι εκείνοι οι οποίοι δεν έχουν αντιρρήσεις αρχής, γιατί τη διπλή ονομασία την είχαν δοκιμάσει ή αποδεχτεί σε διάφορες απόπειρες στο παρελθόν. Και σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν ηγετικές πολιτικές προσωπικότητες εντός ή εκτός Κοινοβουλίου.
Ολοι οι πρώην πρωθυπουργοί, εκτός Σαμαρά. Και ο Σημίτης, και ο Καραμανλής, και ο Γ. Παπανδρέου, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επιδίωξαν να λύσουν το Μακεδονικό με διπλή ονομασία ή την αποδέχτηκαν. Το ίδιο ισχύει και για τη δυναστεία των Μητσοτάκηδων, καθώς και για τον Σταύρο Θεοδωράκη που σχημάτισε ένα κόμμα με αντίστοιχες προγραμματικές διακηρύξεις. Τέλος, η τρίτη κατηγορία είναι των καιροσκόπων. Οι «ναι μεν, αλλά» και όσοι κρύβονται. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη κατηγορία. Τους βρίσκει κανείς σε όλα τα πολιτικά περιβάλλοντα, παλαιοκομματικά και εκσυγχρονιστικά.
Τι θα κάνουν και τι θα πουν όλοι αυτοί τώρα; Το πρώτο επιχείρημα που προβάλλουν η δεύτερη και η τρίτη κατηγορία, για να μη συμπράξουν, είναι πως ο Τσίπρας δεν συνεννοήθηκε πριν μαζί τους και ότι επιδίωξε να τους διασπάσει. Ας υποθέσουμε πώς ήταν λάθος του που δεν συνεννοήθηκε. Αλλά ο εκ των υστέρων εναγκαλισμός του εθνικισμού εκ μέρους τους τι δείχνει;
Η μόνη απάντηση που θα εισέπραττε θα ήταν «άσ' το, μη θέτεις τέτοιο ζήτημα τώρα, το ακροατήριό μας δεν το σηκώνει». Το δεύτερο επιχείρημα είναι της «στρατηγικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ», προερχόμενο από το ΚΙΝ.ΑΛΛ.
Δεν σχολιάζω τον μικρομεγαλισμό αυτού του φθίνοντος κόμματος. Συγκροτεί όμως πολιτική ευθύνη να θέτεις ένα ζήτημα του εσωτερικού πολιτικού παιχνιδιού πάνω από τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της χώρας; Μένει το τρίτο επιχείρημα: η κυβέρνηση, αφού την έκανε τη συμφωνία, θα την περάσει έστω και με πλειοψηφία επί των παρόντων, δηλαδή με κάτω από 150 ψήφους.
Αρα και ο σκύλος χορτάτος και η πίτα άθικτη. Αφενός η συμφωνία θα περάσει και άρα δεν θα χρεωθούμε εμείς (δηλαδή η τωρινή αντιπολίτευση) την άρνηση, αφετέρου θα βγούμε να καταγγείλουμε την κυβέρνηση ότι περνάει με μειοψηφία, άρα πραξικοπηματικά, μια προδοτική συμφωνία. Η τέλεια παγίδα!
Αν τα δύο προηγούμενα επιχειρήματα ανήκουν στο καρναβάλι, κατανοητό και ώς ένα σημείο αναμενόμενο στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι, το τελευταίο επιχείρημα αποτελεί απλώς εκβιασμό. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι πολλοί όσοι αποφασίσουν να αυτοκτονήσουν, πολιτικά και ηθικά, στα παγωμένα νερά των Πρεσπών.