Γιώργος Κατρούγκαλος
Έχω
περάσει τη ζωή μου σε αγώνες και δεν έχω δει παρά μονάχα προδοσίες,
διασπάσεις και ήττες στο στρατόπεδο μας. Θα μ’ άρεσε να δω και μία νίκη,
έστω για μια φορά. Να μάθω τι νιώθει κανείς, πώς είναι, με τι μοιάζει,
πώς μυρίζει μια δική μας νίκη.
Μ. Βάργκας Γιόσα, “Ο πόλεμος της συντέλειας του κόσμου”
Είχαμε την τύχη, η ελληνική Αριστερά, να μη δούμε μόνο μία, αλλά τρεις μεγάλες νίκες από τον Ιανουάριο του 2015. Για να είμαστε όμως ειλικρινείς, οι νίκες αυτές προέκυψαν περισσότερο λόγω της κατάρρευσης του παλαιού πολιτικού συστήματος, υπό το βάρος της διαλυτικής για αυτό εφαρμογής των Μνημονίων, παρά από τους αγώνες που ανέπτυξε το κίνημα. Πράγματι, μετά την ανεπανάληπτη έξαρση των κινητοποιήσεων του 2011, που είχαν όμως έντονο το στοιχείο του αυθορμητισμού και συγκεχυμένη πολιτικο-κοινωνική στόχευση, τόσο το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα όσο και γενικότερα οι αγώνες γνώρισαν μια ύφεση. Ήταν σαν ο λαός, βλέποντας ότι πλησιάζαμε στην κατάκτηση της κυβερνητικής εξουσίας, να είχε εναποθέσει σε εμάς, κατ’ ανάθεση, τις ελπίδες για βελτίωση της θέσης του.
Το κενό αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα. Οι τομές μιας αριστερής διακυβέρνησης δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με επιτυχία από τα πάνω μόνο, από σοφούς και επιδέξιους κυβερνητικούς ελιγμούς, ούτε ως προϊόν κοινωνικής μηχανικής φωτισμένων ελίτ, έστω αριστερόστροφης έμπνευσης. Χρειάζονται να συνδυαστούν με τους αγώνες και τις κινητοποιήσεις ενός ισχυρού κοινωνικού κινήματος (με τη δυναμική παρέμβαση και ενός ισχυρού κόμματος, αλλά αυτό είναι αντικείμενο άλλης συζήτησης). Κάτι τέτοιο παραμένει ζητούμενο. Το συνδικαλιστικό κίνημα είναι πλήρως αποδυναμωμένο και απονομιμοποιημένο, ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας είναι τσακισμένο και αποσυρμένο από την πολιτική, και ένα όχι ασήμαντο κομμάτι του δικού μας κόσμου είναι μουδιασμένο από τον αναγκαστικό συμβιβασμό του περσινού Ιουλίου.
Το γεγονός αυτό θέτει επί τάπητος την ανάγκη για κατάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας στη βάση της κύριας σήμερα αντίθεσης, με άλλα λόγια την πολιτικο-κοινωνική έκφραση της αντίθεσης στον νεοφιλελευθερισμό, την ηγεμονική έκφραση της αντίστασης σε αυτόν.
Οι αντικειμενικές συνθήκες διευκολύνουν το εγχείρημα αυτό, από την άποψη ότι ο ταξικός χαρακτήρας των πολιτικών του νεοφιλελευθερισμού και η κοινωνική καταστροφή που επιφέρει είναι ολοφάνεροι, ειδικά στην Ευρώπη, η οποία βιώνει τη συρροή της γενικότερης κρίσης του παγκόσμιου καπιταλισμού, με τη στρεβλή διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Από την άλλη μεριά, η εφαρμογή αντι-νεοφιλελεύθερων πολιτικών δεν προσκρούει στη χώρα μας μόνο σε έλλειψη πόρων, αλλά και στις δεσμεύσεις του Μνημονίου, το οποίο, αν και πολύ ηπιότερο από τα προηγούμενα, αποτελεί και αυτό ουσιωδώς ένα νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Το καθήκον μας είναι, συνεπώς, να εντάξουμε τις μνημονιακές δεσμεύσεις σε ένα εντελώς διαφορετικό δικό μας πρόγραμμα, για να αδρανοποιήσουμε, να αμβλύνουμε ή να εξουδετερώσουμε τις νεοφιλελεύθερες αιχμές του. Αυτό επιχειρήσαμε με τη μεταρρύθμιση των συντάξεων: τα «κακά» του Μνημονίου, όπως την περικοπή του ΕΚΑΣ και τη μείωση των δαπανών, να τις αντιμετωπίσουμε με μια σαρωτική μεταρρύθμιση που έθεσε κανόνες ισονομίας και κοινωνικής δικαιοσύνης στο ασφαλιστικό σύστημα.
Τα πιο σημαντικά και τα πιο δύσκολα είναι μπροστά μας. Η απόκρουση της κοινωνικής εξαθλίωσης δεν μπορεί παρά να γίνει με όρους δημοκρατικής αναγέννησης, με την αναστροφή της εργασιακής απορρύθμισης, την κατοχύρωση της συλλογικής αυτονομίας και των εργασιακών δικαιωμάτων, αλλά και της επαναθεμελίωσης του πολιτικού συστήματος με ένα νέο Σύνταγμα που θα κατοχυρώνει θεσμούς άμεσης δημοκρατίας και λαϊκής συμμετοχής.
Προϋπόθεση για όλα αυτά, βεβαίως, είναι και η αλλαγή συσχετισμού στην Ευρώπη. Η Ευρώπη πράγματι αλλάζει. Δεν είμαστε η μόνη πια αριστερή κυβέρνηση σε αυτή, νέες συμμαχίες χτίζονται στο Ευρωκοινοβούλιο ως πρόπλασμα γενικότερων συνεργασιών. Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Πορτογαλία είναι μια από τις συνέπειες του ερχομού του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είχε προκύψει αν δεν υπήρχαν οι Indignados στην Ισπανία, έτσι δεν θα υπήρχε και Πορτογαλία ή ακόμα και ο Κόρμπιν στη Βρετανία, αν εμείς δεν ήμασταν ακόμα ένας κρίκος σε αυτή την αλυσίδα αμφισβήτησης του νεοφιλελευθερισμού.
Ας έχουμε την αισιοδοξία της δράσης. Ο Καμί έγραφε ότι η χρησιμότητα της εξουσίας είναι ότι σου δίνει τη δυνατότητα να επιδιώξεις το αδύνατο (donner ses chances à l’impossible).
Μ. Βάργκας Γιόσα, “Ο πόλεμος της συντέλειας του κόσμου”
Είχαμε την τύχη, η ελληνική Αριστερά, να μη δούμε μόνο μία, αλλά τρεις μεγάλες νίκες από τον Ιανουάριο του 2015. Για να είμαστε όμως ειλικρινείς, οι νίκες αυτές προέκυψαν περισσότερο λόγω της κατάρρευσης του παλαιού πολιτικού συστήματος, υπό το βάρος της διαλυτικής για αυτό εφαρμογής των Μνημονίων, παρά από τους αγώνες που ανέπτυξε το κίνημα. Πράγματι, μετά την ανεπανάληπτη έξαρση των κινητοποιήσεων του 2011, που είχαν όμως έντονο το στοιχείο του αυθορμητισμού και συγκεχυμένη πολιτικο-κοινωνική στόχευση, τόσο το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα όσο και γενικότερα οι αγώνες γνώρισαν μια ύφεση. Ήταν σαν ο λαός, βλέποντας ότι πλησιάζαμε στην κατάκτηση της κυβερνητικής εξουσίας, να είχε εναποθέσει σε εμάς, κατ’ ανάθεση, τις ελπίδες για βελτίωση της θέσης του.
Το κενό αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα. Οι τομές μιας αριστερής διακυβέρνησης δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με επιτυχία από τα πάνω μόνο, από σοφούς και επιδέξιους κυβερνητικούς ελιγμούς, ούτε ως προϊόν κοινωνικής μηχανικής φωτισμένων ελίτ, έστω αριστερόστροφης έμπνευσης. Χρειάζονται να συνδυαστούν με τους αγώνες και τις κινητοποιήσεις ενός ισχυρού κοινωνικού κινήματος (με τη δυναμική παρέμβαση και ενός ισχυρού κόμματος, αλλά αυτό είναι αντικείμενο άλλης συζήτησης). Κάτι τέτοιο παραμένει ζητούμενο. Το συνδικαλιστικό κίνημα είναι πλήρως αποδυναμωμένο και απονομιμοποιημένο, ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας είναι τσακισμένο και αποσυρμένο από την πολιτική, και ένα όχι ασήμαντο κομμάτι του δικού μας κόσμου είναι μουδιασμένο από τον αναγκαστικό συμβιβασμό του περσινού Ιουλίου.
Το γεγονός αυτό θέτει επί τάπητος την ανάγκη για κατάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας στη βάση της κύριας σήμερα αντίθεσης, με άλλα λόγια την πολιτικο-κοινωνική έκφραση της αντίθεσης στον νεοφιλελευθερισμό, την ηγεμονική έκφραση της αντίστασης σε αυτόν.
Οι αντικειμενικές συνθήκες διευκολύνουν το εγχείρημα αυτό, από την άποψη ότι ο ταξικός χαρακτήρας των πολιτικών του νεοφιλελευθερισμού και η κοινωνική καταστροφή που επιφέρει είναι ολοφάνεροι, ειδικά στην Ευρώπη, η οποία βιώνει τη συρροή της γενικότερης κρίσης του παγκόσμιου καπιταλισμού, με τη στρεβλή διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Από την άλλη μεριά, η εφαρμογή αντι-νεοφιλελεύθερων πολιτικών δεν προσκρούει στη χώρα μας μόνο σε έλλειψη πόρων, αλλά και στις δεσμεύσεις του Μνημονίου, το οποίο, αν και πολύ ηπιότερο από τα προηγούμενα, αποτελεί και αυτό ουσιωδώς ένα νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Το καθήκον μας είναι, συνεπώς, να εντάξουμε τις μνημονιακές δεσμεύσεις σε ένα εντελώς διαφορετικό δικό μας πρόγραμμα, για να αδρανοποιήσουμε, να αμβλύνουμε ή να εξουδετερώσουμε τις νεοφιλελεύθερες αιχμές του. Αυτό επιχειρήσαμε με τη μεταρρύθμιση των συντάξεων: τα «κακά» του Μνημονίου, όπως την περικοπή του ΕΚΑΣ και τη μείωση των δαπανών, να τις αντιμετωπίσουμε με μια σαρωτική μεταρρύθμιση που έθεσε κανόνες ισονομίας και κοινωνικής δικαιοσύνης στο ασφαλιστικό σύστημα.
Τα πιο σημαντικά και τα πιο δύσκολα είναι μπροστά μας. Η απόκρουση της κοινωνικής εξαθλίωσης δεν μπορεί παρά να γίνει με όρους δημοκρατικής αναγέννησης, με την αναστροφή της εργασιακής απορρύθμισης, την κατοχύρωση της συλλογικής αυτονομίας και των εργασιακών δικαιωμάτων, αλλά και της επαναθεμελίωσης του πολιτικού συστήματος με ένα νέο Σύνταγμα που θα κατοχυρώνει θεσμούς άμεσης δημοκρατίας και λαϊκής συμμετοχής.
Προϋπόθεση για όλα αυτά, βεβαίως, είναι και η αλλαγή συσχετισμού στην Ευρώπη. Η Ευρώπη πράγματι αλλάζει. Δεν είμαστε η μόνη πια αριστερή κυβέρνηση σε αυτή, νέες συμμαχίες χτίζονται στο Ευρωκοινοβούλιο ως πρόπλασμα γενικότερων συνεργασιών. Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Πορτογαλία είναι μια από τις συνέπειες του ερχομού του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είχε προκύψει αν δεν υπήρχαν οι Indignados στην Ισπανία, έτσι δεν θα υπήρχε και Πορτογαλία ή ακόμα και ο Κόρμπιν στη Βρετανία, αν εμείς δεν ήμασταν ακόμα ένας κρίκος σε αυτή την αλυσίδα αμφισβήτησης του νεοφιλελευθερισμού.
Ας έχουμε την αισιοδοξία της δράσης. Ο Καμί έγραφε ότι η χρησιμότητα της εξουσίας είναι ότι σου δίνει τη δυνατότητα να επιδιώξεις το αδύνατο (donner ses chances à l’impossible).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου