Οι πολιτικές της βίαιης απαξίωσης της κοινωνικής ασφάλισης

Kst

 Σάββας Γ. Ρομπόλης (ομότ. καθ. Παντείου Πανεπιστημίου)
 Βασίλειος Γ. Μπέτσης (υποψ. διδάκτορας Παντείου Πανεπιστημίου)

Τα χαρακτηριστικά της βίαιης προσαρμογής που έχουν διαμορφωθεί στην ελληνική οικονομία από τις ασκούμενες από τις ελληνικές κυβερνήσεις και επιβαλλόμενες πολιτικές από τους δανειστές, και ιδιαίτερα του ΔΝΤ, διευρύνονται με ανησυχητική ένταση και επιτάχυνση και στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας.

H παρατήρηση αυτή εμπεριέχει, μεταξύ των άλλων, τις διαδοχικές δεκατέσσερις μειώσεις του επιπέδου των συντάξεων συνολικού ύψους πλέον των 50 δισ. ευρώ την περίοδο 2010-2016, σε συνδυασμό με αυτές που θα αποφασιστούν σήμερα και θα υλοποιηθούν κατά τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Επίσης, εμπεριέχει τη διατήρηση του στόχου της συνταξιοδοτικής δαπάνης της κύριας και της επικουρικής ασφάλισης στο όριο του 16% του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα τη βίαιη μείωση των παροχών όχι μόνο των σημερινών αλλά και των μελλοντικών γενεών κατά 30 χρόνια νωρίτερα, με στόχο η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη να μειωθεί το 2060 στο επίπεδο του 14,3% του ΑΕΠ.

Ετσι, οι ασκούμενες πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης (2010-2017) που επιβάλλονται από τους δανειστές και όσες (περαιτέρω μείωση των συντάξεων, αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης κ.λπ.) διακηρύσσονται για το μέλλον με το λανθασμένο επιχείρημα ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα είναι γενναιόδωρο και δαπανηρό, παραγνωρίζουν ότι το ποσοστιαίο μέγεθος της συνταξιοδοτικής δαπάνης συσχετιζόμενο με το ΑΕΠ είναι σχετικό, με την έννοια ότι αυτό μεταβάλλεται ανάλογα με τη μεταβολή του ΑΕΠ.

H παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι, για παράδειγμα στην Ελλάδα, η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη (κύριες και επικουρικές συντάξεις, ανασφάλιστοι του ΟΓΑ, ΕΚΑΣ) το 2016 ήταν 31,7 δισ. ευρώ, δηλαδή 18,6% του ΑΕΠ (ΑΕΠ 173,4 δισ. ευρώ). Το 2017 η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 32,1 δισ. ευρώ, δηλαδή 17,9% του ΑΕΠ (ΑΕΠ 179,3 δισ. ευρώ).

Με άλλα λόγια, η αύξηση του ΑΕΠ της χώρας μας το 2017 σε σχέση με το 2016 κατά 5,9 δισ. ευρώ (3,4%), θα συμβάλει στην ποσοστιαία μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 0,7% το 2017, παρά το γεγονός της αύξησης του απόλυτου μεγέθους της κατά 400 εκατ. ευρώ το 2017.

Τα στατιστικά αυτά δεδομένα σημαίνουν με τον πιο εύληπτο τρόπο ότι οι δανειστές αλλά και παράγοντες της χώρας μας (πολιτικοί, εμπειρογνώμονες, τραπεζίτες, ιδιωτικές ασφάλειες, επιχειρηματίες) αντί να επιχειρηματολογούν λανθασμένα για την αναγκαιότητα της περαιτέρω μείωσης των συντάξεων και του ποσοστού της συνταξιοδοτικής προς το ΑΕΠ, θα ήταν οικονομικά ορθό, επιστημονικά έγκυρο και κοινωνικά αποτελεσματικό να υποστηρίζουν και να προτείνουν πολιτικές ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και αύξησης του ΑΕΠ, προκειμένου να συντελεσθεί η ποσοστιαία μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης προς το ΑΕΠ με όρους αναπτυξιακούς και αύξησης της απασχόλησης και όχι με όρους ύφεσης, στασιμότητας, ανεργίας, διαδοχικών περικοπών των συντάξεων και φτωχοποίησης του πληθυσμού.

Η λανθασμένη αυτή, μεταξύ των άλλων, στρατηγική των δανειστών, η οποία οδήγησε τόσο στη συρρίκνωση των αποθεματικών όσο και στην εισοδηματική εξάντληση μεγάλου τμήματος του συνταξιοδοτικού πληθυσμού, προσανατολίζει εκ νέου τους δανειστές στην επιβολή περαιτέρω μειώσεων των συντάξεων ύψους 1% του ΑΕΠ (1,8 δισ. ευρώ), με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, μειώνοντας από 5% μέχρι 40% το επίπεδο των κύριων συντάξεων των ήδη συνταξιούχων, προκειμένου να διατηρηθεί μέχρι το 2060 το όριο του ποσοστού του 16% της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως προς το ΑΕΠ.

Ομως στην κατεύθυνση της στρατηγικής των μνημονίων, στο σημερινό και στο μελλοντικό δυσμενές οικονομικό περιβάλλον της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας (στασιμότητα, χαμηλός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ, εκτεταμένη ευελιξία της απασχόλησης, ανεργία, γήρανση του πληθυσμού, κ.λ.π.), σε συνδυασμό με την προοπτική μείωσης της ετήσιας κρατικής χρηματοδότησης (από 10% του ΑΕΠ (18 δισ. ευρώ) στο 7% του ΑΕΠ (12 δισ. ευρώ) για τη χρηματοδότηση μόνο της εθνικής σύνταξης, προδιαγράφονται, κατά τα αμέσως επόμενα χρόνια αλλά και κατά την διάρκεια της επόμενης δεκαετίας 2020-2030, περαιτέρω μειώσεις των συντάξεων, διεύρυνση των οικονομικών-κοινωνικών ανισοτήτων και αύξηση του επιπέδου φτωχοποίησης του πληθυσμού.

Αντίθετα απ’ αυτή τη στρατηγική της βίαιης απαξίωσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης (ΣΚΑ) στην Ελλάδα, η οικονομικά βιώσιμη και κοινωνικά αποτελεσματική λύση, προκειμένου να αποφευχθεί η αποδιάρθωση του ΣΚΑ, κατά την περίοδο 2017-2030 (ανατροπή του διανεμητικού χαρακτήρα ο οποίος διατηρείται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης), συνίσταται, καταρχήν, στην αποκατάσταση των λανθασμένων επιλογών των δανειστών καθώς και στη διατήρηση της ταυτότητας και του χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης (διανεμητικό σύστημα καθορισμένης παροχής).

Στην κατεύθυνση αυτή, η μακροχρόνια βιωσιμότητα του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος, ακόμη και με ύψος δαπανών κύριων και επικουρικών συντάξεων 16% του ΑΕΠ το 2060, σύμφωνα με την πρόταση των δανειστών, μπορεί εναλλακτικά να εξασφαλιστεί, σύμφωνα με την αναλογιστική μας μελέτη και επεξεργασία, με ποσοστό αναπλήρωσης 65%-67%, όρια ηλικίας συνταξιοδότησης μέχρι 62 ετών (πρόωρες συντάξεις) και 67 ετών (πλήρεις συντάξεις), επίπεδο ασφαλιστικών εισφορών προγενέστερο του Ν. 4387/2016, τριμερή χρηματοδότηση, θεσμικές παρεμβάσεις οργανωτικο-λειτουργικού και κοινωνικο-ασφαλιστικού χαρακτήρα στο σκέλος των εισροών και των εκροών του ΣΚΑ, μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας σε ποσοστό 1,5%, αντίστοιχη αύξηση της απασχόλησης, διατήρηση του πληθυσμού της χώρας μας στα σημερινά επίπεδα και αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας.

Με άλλα λόγια, αναδεικνύεται ότι η οικονομικά βιώσιμη και κοινωνικά αποτελεσματική-εναλλακτική προοπτική του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα, βασίζεται όχι στις διαδοχικές περικοπές των συντάξεων και στη φτωχοποίηση του πληθυσμού, αλλά στην αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης (όχι βέβαια της ευέλικτης που θα προκαλέσει ετήσια αύξηση των ελλειμμάτων του ΣΚΑ κατά τα επόμενα χρόνια 1,8 δισ. ευρώ), τη δημογραφική ανανέωση του πληθυσμού και την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, τα οποία ελλείπουν ανησυχητικά από τις πολιτικές της βίαιης αποδιάρθωσης και απαξίωσης της κοινωνικής ασφάλισης από τους δανειστές.