Μαθήματα οικονομίας από την καθημερινότητα

  Γιάννης Σιώτος

• Οι κοκκινισμένοι της επόμενης γενιάς -ο διαχωρισμός δεν είναι χρονικός, αλλά σημειολογικός- θα κληθούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον -νομικό και διαχειριστικό-ανάλογο με εκείνο που βλέπουμε στις αμερικανικές ταινίες, όπου οι άνθρωποι ξεσπιτώνονται σε μία νύχτα

  Πριν ξεσπάσει η κρίση, οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν μιλούσαν για την οικονομία, είχαν μόνιμη επωδό τη φράση: "Συγγνώμη, δεν καταλαβαίνω από οικονομικά". Φυσικά, από καιρού εις καιρόν υπήρχαν μερικά διαλείμματα.

Έτσι, κάθε φορά που ένα μείζον οικονομικό γεγονός εμφανιζόταν, ξεφύτρωναν αίφνης εκατοντάδες χιλιάδες "ειδικοί" οι οποίοι μπορούσαν να "αναλύσουν" με ευκολία τους δυσνόητους χρηματιστηριακούς όρους, να "επιχειρηματολογήσουν" για την αγορά χρέους και να εξάρουν τα επενδυτικά οφέλη από μία επένδυση σε κάποιο ακίνητο. Ξεδίπλωναν τις "γνώσεις" τους με τη σιγουριά του πιο φαντικού ιερέα, με την ευγλωττία του πιο δεινού ρήτορα και την κατανόηση του πιο ευαίσθητου κοινωνικού λειτουργού.

Η κρίση σίγουρα άλλαξε τα πάντα. Όλοι μας καταλάβαμε ότι η οικονομία είναι η καθημερινότητά τους: πόσα εισπράττουμε, πόσα ξοδεύουμε, πόσα μας λείπουν. Όσο, μάλιστα, βρίσκονταν πιο βαθιά στη δίνη της κρίσης, πρόσθεταν και άλλες παραμέτρους, όπως πόσο εύκολα και σε ποια τιμή μπορεί να πουληθεί το χωραφάκι στο χωριό, πώς θα βρεθούν τα χρήματα για τις σπουδές του παιδιού που τελειώνει το λύκειο, πώς θα γίνει να πληρώνει λιγότερα για το δάνειο... Και έτσι κατάλαβαν ότι η οικονομία είναι η ίδια τους η ζωή.

Μόνο που κάποιοι, προκειμένου να εμφανιστούν σπουδαίοι, χρησιμοποιούν περισπούδαστους όρους για να περιγράψουν απλά, καθημερινά πράγματα.

Ακολουθώντας το μονοπάτι της απλότητας, μπορεί πλέον να καταλάβει και να προβλέψει το αύριο χωρίς να είναι ειδικός και να φανταστεί τη ζωή του σε αυτό. Θέλετε ένα παράδειγμα; Τα κόκκινα δάνεια. Οι περισσότεροι συνειδητοποιούν σιγά - σιγά τι σημαίνουν και πόσο μπορεί να αλλάξουν την καθημερινότητά τους. Όμως λιγότεροι συνειδητοποιούν το εύρος των επιπτώσεων που μπορεί να σηματοδοτούν αυτές οι δύο λέξεις.

Αν είχαν, όμως, τη δυνατότητα να βρεθούν και να συζητήσουν με τον υποθηκοφύλακα του χωριού τους, τότε θα καταλάβαιναν ότι οι δύο αυτές λέξεις, στην περίπτωση της Ελλάδας, θα πρέπει να συνοδεύονται και από δύο ακόμη: έγκλημα και αρπαγή.

Κατάγομαι από ένα νησί των Κυκλάδων και βρέθηκα πριν από λίγες ημέρες με τον υποθηκοφύλακα του νησιού. Και πάνω στην κουβέντα, έσκασε η "μπόμπα": "Ξέρεις πόσες υποθήκες έχουν μπει σε ακίνητα του νησιού μέσα σε δέκα χρόνια;" με ρώτησε. Δεν περίμενε να του απαντήσω. "Πάνω από 3.500 χιλιάδες" μου είπε. Ξέρεις πόσες υποθήκες είχαν μπει από το 1870 έως το 1995; Κάτι παραπάνω από 1.000, απάντησε ο ίδιος.

Και αυτοί οι απλοί αριθμοί, που αντιπροσωπεύουν σπίτια, χωράφια και οικόπεδα, φτάνουν για να συνειδητοποιήσει κανείς την εγκληματική πρακτική των τραπεζιτών, αλλά και εκείνων που θεσμικά ήταν επιφορτισμένοι για να ελέγχουν αν τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες.

Αλλά οι αριθμοί αυτοί, αν τους συνδυάσει κάποιος με τα "κοράκια", τους πλειστηριασμούς και τους επενδυτές, φτάνουν για να προβλέψουν τον θανάσιμο κίνδυνο που απειλεί οποιονδήποτε έχει δανειστεί με εγγύηση κάποιο ακίνητο. Και σήμερα ο κίνδυνος να αλλάξει βίαια, προσχεδιασμένα και στυγνά το ιδιοκτησιακό καθεστώς ολόκληρων περιοχών, όχι μόνο τουριστικών, αλλά και αγροτικών, δεν είναι καθόλου μακρινό.

Στην περίπτωση του δικού μου νησιού, όπως τα υπολόγισα, αυτή η απειλή επικρέμαται πάνω στο 30% περίπου του κτηριακού αποθέματος και γύρω στο 10%-20% της γης. Αν το καλοσκεφτεί κάποιος, πρόκειται για κατάσταση που ξεπερνά τα στενά όρια μια οικονομικής συναλλαγής. Τι άλλο χρειάζεται για να σκεφτεί και να συνειδητοποιήσει τι σημαίνει για έναν τόπο να εμφανιστούν από το πουθενά νέοι "ιδιοκτήτες", που η μοναδική σχέση που έχουν με το χώμα και την ιστορία του είναι... το γεμάτο πορτοφόλι και οι κορακοπαρέες.

Και όσοι πιστεύουν ότι αυτό αφορά μόνο τα κόκκινα δάνεια, πλανώνται πλάνην οικτρά. Αργά ή γρήγορα τα επιτόκια θα ανέβουν και θα συμπαρασύρουν τις δόσεις και τότε θα έρθει η επόμενη γενιά των κοκκινισμένων. Οι κοκκινισμένοι της επόμενης γενιάς -ο διαχωρισμός δεν είναι χρονικός, αλλά σημειολογικός- θα κληθούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον -νομικό και διαχειριστικό- ανάλογο με εκείνο που βλέπουμε στις αμερικανικές ταινίες, όπου οι άνθρωποι ξεσπιτώνονται σε μία νύχτα. Και τότε κανείς δεν θα υπάρχει για να υπερασπιστεί ούτε τον ίδιο ούτε και τον τόπο. Και ο Σόιμπλε, όπου και αν βρίσκεται, θα νιώθει ικανοποίηση γιατί ξεπέρασε τον Βίσμαρκ.