Συνέδριο ανάτασης, ας πούμε αλήθειες

Πάνος Τριγάζης, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ πορεύεται στο δεύτερο συνέδριό του το φθινόπωρο. Αναμφίβολα, το κόμμα έχει κάνει μια νικηφόρα πορεία από το 2012 και πολύ περισσότερο μετά το πρώτο συνέδριό του (2013), διά του οποίου το συμμαχικό σχήμα μετεξελίχθηκε σε κόμμα.

Πολλά είναι τα ορόσημα αυτής της πορείας, πρωτίστως οι τέσσερις διαδοχικές εκλογικές νίκες. Ωστόσο έγιναν και αρκετά λάθη, αναμενόμενα στις συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά όχι αναπόφευκτα. Όμως, το μεγάλο λάθος δεν έγινε κι αυτό έχει τεράστια σημασία. Διότι τέτοια λάθη βαραίνουν την ιστορία της Αριστεράς σε κρίσιμες καμπές.

Το μεγάλο λάθος θα ήταν το λεγόμενο Grexit, ο εξοστρακισμός της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, την οποία επεδίωκε μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και δυνάμεις του εγχώριου κατεστημένου. Αν η Ελλάδα είχε βρεθεί εκτός Ευρωζώνης, με ευθύνη δική μας, η αριστερά θα κουβαλούσε ένα ασήκωτο βάρος για πολλές δεκαετίες.

Πικρές αλήθειες

Σε συνεδρίαση της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, το 2014, είχα αφηγηθεί μια ιστορία που είχα ακούσει από Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στη διάρκεια της χούντας, οι οποίοι γνώριζαν καλά τα σοβαρά προβλήματα της σοσιαλιστικής χώρας που τους φιλοξενούσε. Έλεγαν, λοιπόν, οι σύντροφοι, δίκην ανεκδότου, ότι η βραδινή προσευχή των κομματικών στελεχών στη συγκεκριμένη χώρα ήταν «Θεέ μου, φύλαξέ με από την κριτική, από την αυτοκριτική φυλάγομαι μόνος μου». Προτείνω να σκεφθούμε μήπως αυτό ισχύει και στην περίπτωσή μας.

Συχνά οι αλήθειες είναι πικρές, αλλά από την Αριστερά πρέπει να λέγονται και τα λάθη να αναγνωρίζονται έμπρακτα. Θα σταθώ συνοπτικά σε μερικές εξ αυτών.

Αλήθεια πρώτη. Ο ρόλος του κόμματος είναι αναντικατάστατος, αλλά δεν πρέπει να υπερεκτιμάται στις σημερινές συνθήκες υποχώρησης και κρίσης του κομματικού φαινομένου για λόγους που η σύγχρονη Αριστερά οφείλει να γνωρίζει σε βάθος. Μόνο αν το κόμμα μετατραπεί σε εργαστήρι ιδεών και λειτουργήσει πραγματικά ως κόμμα των μελών, δηλαδή δημοκρατικά και συλλογικά, τότε θα ανασυγκροτηθεί, θα μαζικοποιηθεί και θα μπει σε τροχιά νέας ανάτασης και δημιουργίας.

Αλήθεια δεύτερη. Ορίσαμε τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα των μελών του, αλλά η καταστατική αυτή πρόβλεψη ή δέσμευση τηρήθηκε. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι κατά κανόνα δεν έφταναν στα κεντρικά όργανα οι αποφάσεις της βάσης, αλλά και ότι δεν ενεργοποιήθηκαν καταστατικές προβλέψεις για συμμετοχή της βάσης στη συγκρότηση των ψηφοδελτίων στο αντίστοιχο εκλογικό επίπεδο, για αυτοδιοικητικές ή βουλευτικές εκλογές. Επίσης, η καταστατική πρόβλεψη για διενέργεια δημοψηφισμάτων των μελών προκειμένου να ληφθούν κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις δεν ενεργοποιήθηκε μετά τη συμφωνία του Ιουλίου 2015, παρ' ότι είχε προταθεί και συζητηθεί στην Π.Γ.

Αλήθεια τρίτη, εξίσου πικρή. Όσο κι αν κλίνουμε σε όλες τις πτώσεις την έννοια συλλογικότητα, θα «κάνουμε μια τρύπα στο νερό» αν δεν αναγνωρίσουμε ότι η αρχή αυτή εντός του κόμματος, είτε στο κεντρικό, είτε σε τοπικό επίπεδο, ελάχιστα τηρήθηκε. Σε όλα τα επίπεδα οι τάσεις λειτούργησαν σαν συντεχνίες, συχνά υποκαθιστώντας τα κομματικά όργανα. Έτσι, επλήγη η αξιοκρατία στην ανάδειξη στελεχών παντός είδους – είτε κομματικών, είτε για την ανάληψη δημοσίων αξιωμάτων.

Αλήθεια τέταρτη. Απολυτοποιήσαμε την αντίθεση «Μνημόνιο - αντιμνημόνιο», κάτι που τώρα βρίσκουμε μπροστά μας. Έτσι, η κυρίαρχη αντίθεση νεοφιλελευθερισμός - αντινεοφιλελευθερισμός θόλωσε, αν δεν πέρασε σε δεύτερη μοίρα, αφού στην πλευρά τού αντιμνημονίου βρέθηκαν ακόμα και δεξιές και ακροδεξιές δυνάμεις.

Αλήθεια πέμπτη. Δεν απουσιάζει από εμάς η «εθνική κουλτούρα» να αποδίδονται όλα τα δεινά της Ελλάδας στους ξένους, παλιότερα στους Εγγλέζους, μετά στους Αμερικανούς και τώρα στους Γερμανούς. Η ταξική προσέγγιση των αιτιών της κρίσης απαιτούσε να μιλήσουμε πρωτίστως για τις ευθύνες του εγχώριου κατεστημένου και των πολιτικών δυνάμεων που το εκφράζουν, διότι -κακά τα ψέματα- για το υπέρογκο δημόσιο χρέος της Ελλάδας δεν ευθύνεται ούτε η Ε.Ε. ούτε η Γερμανία. Τους πολυδάπανους εξοπλισμούς και τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν μας τους επέβαλε η Ε.Ε. Ακόμα και το Μνημόνιο της Κύπρου το χαρακτηρίσαμε «τρίτο Αττίλα»!

Αλήθεια έκτη. Δεν καταφέραμε να εντάξουμε το σχέδιό μας για την εξωτερική πολιτική στο ευρύτερο όραμά μας για μια Ελλάδα εκτός Μνημονίων, διεκδικητική εντός της Ε.Ε. και ικανή να πρωτοστατεί σε διαδικασίες ειρήνης και ισότιμης συνεργασίας στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο.

Αλήθεια έβδομη. Από τον Σεπτέμβριο του 2015, το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του κόμματος είχε εισηγηθεί την εκπόνηση ενός προγράμματος ειρήνης για την Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο, ως απάντηση στο μεταναστευτικό - προσφυγικό και την επέλαση του ISIS, αλλά πέρασαν έξι μήνες μέχρι να φτάσει στην Κ.Ε. και να υιοθετηθεί.

Αλήθεια όγδοη. Πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ είχε πει ότι «χρειαζόμαστε άλματα στο καινό, όχι στο κενό». Το πρώτο σκέλος πιστεύω ότι πρέπει να ισχύσει και για την πορεία από εδώ και πέρα, τόσο του κόμματος όσο και της χώρας. Για παράδειγμα, ας ξεκινήσουμε από κάτι σχετικά μικρό. Οι συζητήσεις στο συνέδριο να οργανωθούν διαφορετικά, στη βάση θεματικών ενοτήτων και με επικέντρωση στα κρίσιμα και επίμαχα ζητήματα, όπως πρότεινε στην τελευταία Κ.Ε. ο σ. Ευκλείδης Τσακαλώτος. Νέο βήμα για το κόμμα θα ήταν και η οργανωμένη προσπάθεια ένταξης προσφύγων και μεταναστών, συνοδευόμενη από πρόσκληση συμμετοχής στις προσυνεδριακές μας διαδικασίες και παρότρυνση όσων ενταχθούν ή είναι ήδη ενταγμένοι/ες να θέσουν υποψηφιότητα για αντιπρόσωποι στο συνέδριο, γιατί όχι και για τη νέα Κ.Ε.

Οφείλουμε και ως χώρα να ρίξουμε μεγαλύτερο βάρος στην έρευνα και την καινοτομία, να διδαχτούμε από τα επιτεύγματα άλλων χωρών.