Παίρνοντας τον ΣΑΝΤΕΡΣ στα σοβαρά

Του Μιχάλη Τρίκκα

Όταν τον Απρίλιο ανακοίνωνε την πρόθεσή του να διεκδικήσει το χρίσμα των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές, όλοι τον λοιδορούσαν. Ένας "πρώην χίπις" και "γηραλέος σοσιαλιστής" από το μακρινό Βερμόντ αποτελούσε μια μάλλον "απίθανη" υποψηφιότητα για την προεδρία, σχολίαζαν τότε τα δημοσιεύματα. Σήμερα ακόμη και η "Wall Street Journal" παραδέχεται ότι "είναι ώρα να πάρουμε τον Μπέρνι Σάντερς στα σοβαρά".

Είναι ώρα επειδή, σε πείσμα της ελάχιστης προβολής από τα ΜΜΕ και κόντρα στον εκλογικό μηχανισμό της διάσημης Χίλαρι Κλίντον, ο ανεξάρτητος γερουσιαστής όχι μόνο άντεξε αλλά διεκδικεί με αξιώσεις τις δύο πρώτες προκριματικές εκλογές - αύριο στο Οχάιο και την επόμενη εβδομάδα στο Νέο Χαμσάιρ. Και δεν είναι μόνο αυτό. Πρόσφατη σφυγμομέτρηση αποκαλύπτει ότι θα εκλεγόταν με άνεση στην προεδρία αν έβρισκε αντιμέτωπο τον ανεκδιήγητο Ντόναλντ Τραμπ, που προηγείται με μεγάλη διαφορά στην αντίστοιχη κούρσα στο Ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο.

"Δεν είναι πια απίθανο να φανταστούμε τον 74χρονο σοσιαλιστή ως υποψήφιο των Δημοκρατικών" παραδέχεται η "WSJ". "Θα είναι ο πιο αριστερός υποψήφιος των Δημοκρατικών από την υποψηφιότητα Μαγκόβερν το 1972" επισημαίνει το ευαγγέλιο των αγορών χαρακτηρίζοντας την οικονομική ατζέντα του Σάντερς "την πιο ριζοσπαστική που έχουν δει οι ΗΠΑ από τη δεκαετία του ΄30". Είναι δικαιολογημένη τόση ανησυχία;

Από μια άποψη είναι. Ο Σάντερς αυτοπροσδιορίζεται ως "σοσιαλιστής" σε μια χώρα που ακόμη θεωρεί τη λέξη σαν προσβολή. Ακόμη και αν το μοντέλο που έχει στο μυαλό του παραπέμπει στην σκανδιναβική σοσιαλδημοκρατία, η έμφαση στην ανάγκη αναδιανομής του πλούτου τον φέρνει σε μετωπική αντιπαράθεση όχι μόνο με τον πρωτόγονο κοινωνικό δαρβινισμό του Τραμπ αλλά και με την ασφυκτική διαπλοκή οικονομικής και πολιτικής εξουσίας που αντιπροσωπεύει η Κλίντον.

Για μία και μόνο ομιλία της, η Χίλαρι έλαβε την πλουσιοπάροχη αμοιβή των 600.000 δολαρίων από την Goldman Sachs, κάτι που ο Σάντερς φρόντισε να αναδείξει καθώς η δική του προεκλογική καμπάνια βασιζόταν σε εντελώς διαφορετικές βάσεις.

Από την πρώτη στιγμή, ο γερουσιαστής του Βερμόντ αρνήθηκε τις μεγάλες χορηγίες από επιχειρήσεις εστιάζοντας στα αμερικανικά νοικοκυριά. Το μοντέλο λειτούργησε με ανέλπιστη επιτυχία. Την άνοιξη, η καμπάνια του είχε συγκεντρώσει 3 εκατομμύρια δολάρια από χορηγίες που δεν ξεπερνούσαν κατά μέσο όρο τα 43 δολάρια. Τον Ιούλιο είχαν μαζευτεί 15 εκατομμύρια δολάρια από 250.000 δωρητές, οι οποίοι τον Δεκέμβριο είχαν υπερβεί τα δύο εκατομμύρια άτομα σπάζοντας έτσι το προηγούμενο ρεκόρ της καμπάνιας Ομπάμα.

Με την υποψηφιότητά του, ο Σάντερς αμφισβητεί ταυτόχρονα το δικομματικό μοντέλο, το κατεστημένο του Δημοκρατικού Κόμματος και, τελικά, τους ίδιους τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού στις ΗΠΑ. Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς μια τέτοια υποψηφιότητα αν δεν είχαν προηγηθεί κάποιες υπόγειες διεργασίες στην αμερικανική κοινωνία που ακόμη παραμένουν αθέατες σε εμάς.

Για παράδειγμα, δεν είναι τυχαίο ότι ο Σάντερς αγκάλιασε το κίνημα των "αναλώσιμων" εργαζομένων στα εστιατόρια ΜcDonalds και τα πολυκαταστήματα Kmart, που τα τελευταία χρόνια απεργούν και διαδηλώνουν διαρκώς με αίτημα την αύξηση του κατώτατου ωρομισθίου στα 15 δολάρια.

Ο γερουσιαστής από το Βερμόντ λέει όλα αυτά που τόσα χρόνια αγωνιούσε να ακούσει όχι μόνο η παραδοσιακή βάση των Δημοκρατικών αλλά και ο μέσος Αμερικανός εργαζόμενος: ένα σύστημα Υγείας πραγματικά οικουμενικό κι όχι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των ασφαλιστικών, δημόσιους παιδικούς σταθμούς, τέλος των φοροαπαλλαγών για τους πλούσιους, κρατικό έλεγχο των τραπεζών, φορολόγηση των χρηματιστηριακών συναλλαγών, ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

"Δεν πιστεύω ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει το μανάβικο της γειτονιάς ή τα μέσα παραγωγής αλλά θεωρώ πως η μεσαία τάξη και οι οικογένειες των εργαζομένων που παράγουν τον πλούτο της Αμερικής δικαιούνται αξιοπρεπές επίπεδο ζωής και τα εισοδήματά τους πρέπει να αυξάνονται αντί να μειώνονται" δηλώνει ο ίδιος.

Εχθροί και φίλοι αναγνωρίζουν, άλλωστε, τη συνέπεια της πολιτικής πορείας του. Από νεαρός ακτιβιστής του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων τη δεκαετία του ΄60 μέχρι την εκλογή του ως πρώτου ανεξάρτητου μέλους του Κογκρέσου το 1990, ο Σάντερς δεν πρόδωσε ποτέ τις αρχές του, ερχόμενος συχνά σε αντίθεση με την ηγεσία των Δημοκρατικών που το 2006 τον στήριξαν για να εκλεγεί στη Γερουσία.

Καταψήφισε εμπορικές συμφωνίες όπως η NAFTA και αντιτίθεται σθεναρά στην υιοθέτησης της TPP, που, όπως λέει, "γράφτηκε από τις μεγάλες επιχειρήσεις, τη φαρμακοβιομηχανία και την Ουόλ Στρητ". Αντιτάχθηκε στην εισβολή στο Ιράκ το 2003, αν και νωρίτερα είχε υποστηρίξει τους βομβαρδισμούς στη Σερβία, τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και νομοσχέδια που συνέβαλαν στην κλιμάκωση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Κανείς δεν είναι τέλειος. Πόσο μάλλον όταν μετέχει με αξιώσεις στην κούρσα για την αμερικανική προεδρία.